کاهش سرقتها با تجربه شهروندان سازگار نیست ه
ساعت 24 - دیروز، فرمانده انتظامی تهران بزرگ با لحنی هشدارآمیز به شهروندان توصیه کرد: «خانهتان را بانک نکنید!» عبارتی که در شبکهها و رسانهها به سرعت دست به دست شد و حالا به نوعی نماد طنز تلخ وضعیت ناامنی اقتصادی و ناامنی شهری بدل شده است. در شرایطی که ارزش ریال روزبهروز کمتر میشود، بسیاری از شهروندان ناچارند پول نقدشان را به طلا و دلار تبدیل کنند. اما دریغا که این داراییهای تبدیلشده هم در معرض سرقت سارقان قرار میگیرد.
در چنین شرایطی سردار عباسعلی محمدیان با تاکید بر اینکه «خانه بانک یا صندوق امانات نیست»، به شهروندان هشدار داد: «نگهداری مقادیر قابلتوجهی پول، طلا یا ارز در منزل امنیت ندارد. »
در همین حال، پلیس پایتخت به رسم معمول آمار و ارقامی اعلام میکند که سرقتها کاهش یافته و نیروهای انتظامی در کشف و دستگیری سارقان و مالخران موفق عمل کرده است. اما وقتی به کوچهها و محلهها نگاه میکنیم، روایتهای میدانی حکایت از چیزی دیگر دارند: دزدها هنوز فعالاند، کیفقاپیها با همان سرعت قبلی و شاید بیشتر ادامه دارد. به طوری که این آمار رسمی بیشتر شبیه داستانی برای آرام کردن مردم به نظر میرسد تا تصویر واقعی از شهر.
تجربه متفاوت شهروندان از روایات رسمی
آمار رسمی کاهش جرایم سرقت را نشان میدهد، اما تجربه روزمره شهروندان و دادههای بلندمدت حکایت از روندی معکوس دارد. این پارادوکس بین آمارهای دولتی و واقعیت اجتماعی، نه تنها یک اختلاف عددی ساده نیست، بلکه بازتابی از بحران عمیق اقتصادی، رشد فقر، ناکارآمدی قوانین کیفری و کاهش محسوس احساس امنیت است.
وقتی مردم برای نگهداری داراییهایشان به حیلههایی مثل پنهان کردن طلا در شکم مرغ یا بستههای غذایی روی میآورند، دیگر حتی آمار کاهش سرقتها هم نمیتواند احساس ناامنی و فشار روانی روزمره را پنهان کند.
در گزارشهایی که از سوی نیروی انتظامی منتشر میشود، فرماندهان انتظامی پایتخت کاهش قابلتوجهی در جرایم سرقت اعلام کردهاند. به گفته سردار محمدیان، در دو سال و نیم گذشته بیش از ۲۵۳ سارق و مالخر در تهران دستگیر شدهاند و مقادیر قابلتوجهی اموال سرقتی از آنها کشف شده است؛ این آمار را پلیس نشانهای از کاهش وقوع سرقت میداند.
در برخی گزارشها، اعداد رسمی کاهش ۱۶ تا بیش از ۲۰ درصدی سرقتها در تهران از ابتدای سال جاری نسبت به مدت مشابه پارسال را تایید میکنند.
اما نگاهی به آمار بلندمدت نشان میدهد که تصویر کاهش سرقتها در آمارهای کوتاهمدت پلیس، تنها بخشی از واقعیت است. دادههای رسمی استخراجشده توسط مرکز دادههای باز ایران از مرکز آمار ایران نشان میدهد که در یک دهه گذشته، تعداد سرقتهای ثبتشده در کشور از حدود ۵۴۵ هزار مورد در سال ۱۳۹۱ به بیش از ۹۰۰ هزار مورد در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است؛ رشدی نزدیک به ۷۰ درصد. این ارقام، علاوه بر ثبت رسمی، نشان میدهند که تعداد افرادی که سرقت را تجربه کردهاند هم افزایش یافته است.
یعنی آمارهای کوتاهمدت پلیس (مثلاً کاهش سرقتها در یک سال یا چند ماه اخیر) با روند بلندمدت افزایش سرقتها در دهه گذشته همخوانی ندارند و همین تفاوت باعث میشود مردم و حتی تحلیلگران نتوانند تصور واقعی از امنیت شهری و اجتماعی داشته باشند.
تحلیلگران تاکید دارند که این دادهها منعکسکننده جرایم ثبتشده در سیستم رسمی است و سرقتهای گزارشنشده یا به ثبت نرسیده، میتواند تصویر واقعیتر از افزایش نگرانی شهروندان و فشار بر معیشت خانوارها باشد.
سرقتهای عجیب و غریب
در این میان نوع خاصی از سرقتها نیز روند افزایشی دارد؛ مثلاً سرقت احشام (گاو و گوسفند) در دهه اخیر تقریباً دو برابر شده و از حدود ۱۲ هزار مورد به بیش از ۲۳ هزار مورد در سال رسیده است که نشاندهنده گسترش آسیبپذیری اقتصادی در مناطق روستایی هم هست.
شاخصهای بینالمللی از جمله پایگاه نظرسنجیهای آنلاین نشان میدهند که نگرانی شهروندان نسبت به جرایم دارایی و سرقت در تهران و سایر کلانشهرها بالاست؛ در این دادهها، درصد قابل توجهی از مردم نگران شکستن در منزل، سرقت خودرو یا قاپزنی را اعلام کردهاند. این تجربه زیسته، حتی اگر در دادههای کوتاهمدت کاهش نشان داده باشد، نشاندهنده آن است که احساس بیاطمینانی عمومی در سطح جامعه افزایش یافته است
نظرسنجیهای مستقل نیز حاکی از آن است که دو سوم کاربران در ایران تجربهای از سرقت یا قاپزنی داشتهاند؛ در یک نظرسنجی درصد قابل توجهی از قربانیان اعلام کردهاند که حتی بهرغم مراجعه به مراجع قانونی، درصد اندکی از پروندهها به نتیجه رسیدهاند، آماری که شکاف بین تجربه زندگی روزمره و آمارهای حاکمیتی را نشان میدهد.
توسعه ایرانی
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.