کد خبر
8610
یپرمخان کشته شد

روز ۲۹ اردیبهشت ۱۲۹۱ یپرم داویدیان گانتاکتسی مشهور به یپرمخان ارمنی از انقلابیون و رهبران نظامی دوران مشروطه که در دوران استبداد صغیر و بعد از آن در نبردهای متعددی علیه نیروهای مخالف مشروطه شرکت کرده بود، کشته شد.
یپرم در سال ۱۲۴۴ خورشیدی در یکی از توابع گنجه (واقع در جمهوری آذربایجان امروزی) موسوم به «پورسوم» به دنیا آمد. او از جوانی به خاطر روحیه ماجراجویی با گروههای مسلح آشنایی پیدا کرد و وارد عرصه مبارزه و فعالیت علیه سیاستهای ضد ارمنی امپراتوری عثمانی شد. وی در فاصله سالهای ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۸ شمسی عضو گروه فدائیان ارمنستان جوان بود. چون دولت روسیه قصد دستگیری مخالفان را داشت، یپرم با گروهی از ارامنه بر آن شد که به خاک عثمانی پناهنده شود اما به دست مرزداران روسیه گرفتار شد.
پس از دو سال بلاتکلیفی در زندان تفلیس، دادگاه روسیه تزاری یپرم و یارانش را به ۲۴ سال زندان با اعمال شاقه محکوم کرد و همگی را به یک اردوگاه کار اجباری به نام ساخالین در سیبری فرستاد. یپرم پس از سه سال که در تبعید و زیر نظر بود، به اتفاق سه نفر از تبعیدشدگان از سیبری فرار کرد و از مرز روسیه گذشت و خود را به ژاپن رساند. پس از اقامتی کوتاه در ژاپن به سوی ایران به راه افتاد تا اهداف حزبی خود را پیگیری کند. وی مدتی در شهر ارسباران و تبریز اقامت گزید و مشغول تبلیغ برای حزب «داشناک» شد. داشناکها گروهی از ارمنیان بودند که برای استقلال ارمنستان میجنگیدند.
در سال ۱۲۷۹ خورشیدی یپرم از طرف «داشناک» برای تشکیل شاخه حزب در گیلان، راهی شد. وی در دوره حضورش در گیلان در اداره راهسازی مشغول به کار شد و سپس در رشت کوره آجرپزی راه انداخت و به آجرپزی مشغول شد. در این دوران بود که گروهی از قفقازیان و ارمنیان جنگجو به عنوان کارگر به رشت آمده و در آنجا مشغول به کار شدند. این کارگرها بعدها گروه مجاهدین فدایی ارمنی را شکل دادند که به سرکردگی یپرمخان در سال ۱۳۲۷ قمری همراه با سپهدار تنکابنی از رشت راهی تهران شدند. از این زمان به بعد بود که یپرم در هر گوشه از ایران که به او و یارانش نیاز بود حاضر میشد و رویاروی مستبدان و طرفداران آنها میایستاد و میجنگید.
پس از فتح تهران و خلع محمدعلی شاه قاجار از سلطنت که یپرمخان نقشی اساسی در این پیروزی داشت، روزنامهها اخبار فتح و رشادتهای یپرم را منعکس کردند. در این ایام هیات مدیرهای تشکیل شد و یپرم را با دادن اختیاراتی نامحدود به ریاست شهربانی کل (نظمیه) پایتخت منصوب کرد. در این سال یپرم که سرکردگی ۵۰ نفر از مجاهدان را به عهده داشت به همراه ۲۰۰ نفر بختیاری به سرکردگی جعفرقلیخان سردار بهادر، که بعدا ملقب به سردار اسعد شد، و با کمک عدهای قزاق برای دفع یاغیان آذربایجان فرستاده شدند.
این درگیری با پیروزی یپرمخان و همراهانش به پایان رسید تا رحیمخان سردار نصرت چلپیانلو که مهمترین سرکرده یاغیان بود به روسیه فرار کرده و پناهنده شود. مخبرالسلطنه هدایت که در این هنگام والی آذربایجان بود، در کتاب خاطرات و خطرات مینویسد: «یپرم بیش از اندازه به خود مینازد و الحق رشید هم هست، با هفتتیر وارد سنگر شخص رشیدخان شده است و رحیمخان از ترس مسلسل فرار کرده است.»
محمدعلی شاه با اینکه از ایران گریخته بود، اما به تحریکات خود ادامه میداد. در سال ۱۳۲۹ قمری هنگام بازگشت شاه مخلوع به ایران جنگهایی میان قوای هوادار محمدعلی شاه و نیروهای دولتی (مشروطهخواهان) صورت گرفت. سرکرده نیروی دولتی یپرمخان بود و توانست در نزدیکی ورامین قوای طرفدار محمدعلی شاه به فرماندهی ارشدالدوله را شکست دهد و خود او را هم دستگیر کند. ارشدالدوله بلافاصله در دادگاهی صحرایی به مرگ محکوم شد و حکم وی نیز بدون کمترین درنگ به اجرا درآمد.
اندکی پس از این ماجرا، که یپرمخان با جنازه ارشدالدوله به تهران بازگشت، قوای دولتی برای دفع سالارالدوله به سمت غرب رهسپار شد. در این لشکرکشی نیز یپرم یکی از سرکردگان بود. یپرمخان همچنین در واقعه پارک اتابک که به کشته شدن عده زیادی از مجاهدین و ستارخان سردار ملی انجامید، فرماندهی قوای دولتی را عهدهدار بود.
سرانجام در ۲۹ اردیبهشتماه سال ۱۲۹۱ شمسی برابر با ۱۹۱۲ میلادی در جریان یکی از جنگهای دوران مشروطه، یپرمخان و همراهانش به هنگام عزیمت از همدان به کرمانشاه، به قلعه شورجه که اهالی آن با سالارالدوله همراهی کرده بودند، یورش بردند که در میانه تیراندازیها گلولهای به یپرم اصابت کرد. این چنین بود که یپرمخان در حالی که ۴۸ سال سن داشت، جان باخت و بعدها روشن شد که ضارب وی بنام «عبدالباقی» ارباب آن آبادی بوده است.
پیکر یپرمخان را به تهران آوردند و طی مراسم باشکوهی در صحن کلیسای مریم مقدس تهران به خاک سپردند. نیمتنه وی کار لیلیت تریان همچنان در صحن آن کلیسا باقی است و وسایل شخصی و لباسهای این مبارز ارمنی نیز هم اکنون در موزه کلیسای وانک در جلفای اصفهان نگهداری میشود.
منبع:
یپرمخان ارمنی، خسرو خواجهنوری، بیبیسی، ۲۶ ژوئیه
تاريخ ايراني
یپرم در سال ۱۲۴۴ خورشیدی در یکی از توابع گنجه (واقع در جمهوری آذربایجان امروزی) موسوم به «پورسوم» به دنیا آمد. او از جوانی به خاطر روحیه ماجراجویی با گروههای مسلح آشنایی پیدا کرد و وارد عرصه مبارزه و فعالیت علیه سیاستهای ضد ارمنی امپراتوری عثمانی شد. وی در فاصله سالهای ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۸ شمسی عضو گروه فدائیان ارمنستان جوان بود. چون دولت روسیه قصد دستگیری مخالفان را داشت، یپرم با گروهی از ارامنه بر آن شد که به خاک عثمانی پناهنده شود اما به دست مرزداران روسیه گرفتار شد.
پس از دو سال بلاتکلیفی در زندان تفلیس، دادگاه روسیه تزاری یپرم و یارانش را به ۲۴ سال زندان با اعمال شاقه محکوم کرد و همگی را به یک اردوگاه کار اجباری به نام ساخالین در سیبری فرستاد. یپرم پس از سه سال که در تبعید و زیر نظر بود، به اتفاق سه نفر از تبعیدشدگان از سیبری فرار کرد و از مرز روسیه گذشت و خود را به ژاپن رساند. پس از اقامتی کوتاه در ژاپن به سوی ایران به راه افتاد تا اهداف حزبی خود را پیگیری کند. وی مدتی در شهر ارسباران و تبریز اقامت گزید و مشغول تبلیغ برای حزب «داشناک» شد. داشناکها گروهی از ارمنیان بودند که برای استقلال ارمنستان میجنگیدند.
در سال ۱۲۷۹ خورشیدی یپرم از طرف «داشناک» برای تشکیل شاخه حزب در گیلان، راهی شد. وی در دوره حضورش در گیلان در اداره راهسازی مشغول به کار شد و سپس در رشت کوره آجرپزی راه انداخت و به آجرپزی مشغول شد. در این دوران بود که گروهی از قفقازیان و ارمنیان جنگجو به عنوان کارگر به رشت آمده و در آنجا مشغول به کار شدند. این کارگرها بعدها گروه مجاهدین فدایی ارمنی را شکل دادند که به سرکردگی یپرمخان در سال ۱۳۲۷ قمری همراه با سپهدار تنکابنی از رشت راهی تهران شدند. از این زمان به بعد بود که یپرم در هر گوشه از ایران که به او و یارانش نیاز بود حاضر میشد و رویاروی مستبدان و طرفداران آنها میایستاد و میجنگید.
پس از فتح تهران و خلع محمدعلی شاه قاجار از سلطنت که یپرمخان نقشی اساسی در این پیروزی داشت، روزنامهها اخبار فتح و رشادتهای یپرم را منعکس کردند. در این ایام هیات مدیرهای تشکیل شد و یپرم را با دادن اختیاراتی نامحدود به ریاست شهربانی کل (نظمیه) پایتخت منصوب کرد. در این سال یپرم که سرکردگی ۵۰ نفر از مجاهدان را به عهده داشت به همراه ۲۰۰ نفر بختیاری به سرکردگی جعفرقلیخان سردار بهادر، که بعدا ملقب به سردار اسعد شد، و با کمک عدهای قزاق برای دفع یاغیان آذربایجان فرستاده شدند.
این درگیری با پیروزی یپرمخان و همراهانش به پایان رسید تا رحیمخان سردار نصرت چلپیانلو که مهمترین سرکرده یاغیان بود به روسیه فرار کرده و پناهنده شود. مخبرالسلطنه هدایت که در این هنگام والی آذربایجان بود، در کتاب خاطرات و خطرات مینویسد: «یپرم بیش از اندازه به خود مینازد و الحق رشید هم هست، با هفتتیر وارد سنگر شخص رشیدخان شده است و رحیمخان از ترس مسلسل فرار کرده است.»
محمدعلی شاه با اینکه از ایران گریخته بود، اما به تحریکات خود ادامه میداد. در سال ۱۳۲۹ قمری هنگام بازگشت شاه مخلوع به ایران جنگهایی میان قوای هوادار محمدعلی شاه و نیروهای دولتی (مشروطهخواهان) صورت گرفت. سرکرده نیروی دولتی یپرمخان بود و توانست در نزدیکی ورامین قوای طرفدار محمدعلی شاه به فرماندهی ارشدالدوله را شکست دهد و خود او را هم دستگیر کند. ارشدالدوله بلافاصله در دادگاهی صحرایی به مرگ محکوم شد و حکم وی نیز بدون کمترین درنگ به اجرا درآمد.
اندکی پس از این ماجرا، که یپرمخان با جنازه ارشدالدوله به تهران بازگشت، قوای دولتی برای دفع سالارالدوله به سمت غرب رهسپار شد. در این لشکرکشی نیز یپرم یکی از سرکردگان بود. یپرمخان همچنین در واقعه پارک اتابک که به کشته شدن عده زیادی از مجاهدین و ستارخان سردار ملی انجامید، فرماندهی قوای دولتی را عهدهدار بود.
سرانجام در ۲۹ اردیبهشتماه سال ۱۲۹۱ شمسی برابر با ۱۹۱۲ میلادی در جریان یکی از جنگهای دوران مشروطه، یپرمخان و همراهانش به هنگام عزیمت از همدان به کرمانشاه، به قلعه شورجه که اهالی آن با سالارالدوله همراهی کرده بودند، یورش بردند که در میانه تیراندازیها گلولهای به یپرم اصابت کرد. این چنین بود که یپرمخان در حالی که ۴۸ سال سن داشت، جان باخت و بعدها روشن شد که ضارب وی بنام «عبدالباقی» ارباب آن آبادی بوده است.
پیکر یپرمخان را به تهران آوردند و طی مراسم باشکوهی در صحن کلیسای مریم مقدس تهران به خاک سپردند. نیمتنه وی کار لیلیت تریان همچنان در صحن آن کلیسا باقی است و وسایل شخصی و لباسهای این مبارز ارمنی نیز هم اکنون در موزه کلیسای وانک در جلفای اصفهان نگهداری میشود.
منبع:
یپرمخان ارمنی، خسرو خواجهنوری، بیبیسی، ۲۶ ژوئیه
تاريخ ايراني
نظرات کاربران
تیتر داغ
-
استفاده از مکانیسم ماشه یعنی حمله نظامی
۹ ساعت پیش -
بازداشت جوان فرانسوی از سوی جمهوری اسلامی
۱۸ ساعت پیش -
ذخیره گوشت قرمز رو به پایان است
۱ روز پیش -
جاسوس های اسراییلی در بازار ارز
۱ روز پیش -
واکنش ترامپ به تهدید جواد لاریجانی
۱ روز پیش -
بابک زنجانی کلاهبردار و ابربدهکار است
۱ روز پیش -
دوباره جنگ شورای رقابت با خودروسازها
۲ روز پیش -
حمله ناگهانی خاموشی به تهرانی ها
۲ روز پیش -
داروخانهها ۴ همت چک برگشتی دارن
۲ روز پیش
تازهترین خبرها
-
تعرفه به فهرست ترخیص درصدی افزوده شد
۲ ساعت پیش -
اروپا از مخالفت با ترامپ پرهیز میکند
۷ ساعت پیش -
توافق آمریکا با حوثیها همچنان پابرجاست
۹ ساعت پیش -
تنفس ۳ ماهه به صنعتگران و تولیدکنندگان
۹ ساعت پیش -
دلارهای آمریکایی در مکزیک و تغییر چهره شهرها
۹ ساعت پیش -
واردات طلا دو برابر شدولی ارزان نشد
۹ ساعت پیش -
استفاده از مکانیسم ماشه یعنی حمله نظامی
۹ ساعت پیش -
آیا دولت باید از بورس سهام حمایت کند؟
۱۰ ساعت پیش -
بازداشت جوان فرانسوی از سوی جمهوری اسلامی
۱۸ ساعت پیش -
اتعطاف نسبی جمهوری اسلامی در باره غنی سازی
۱۸ ساعت پیش -
انفجار در محله چیتگر تهران تروریستی نبود
۲۳ ساعت پیش -
جایگاه مردم بازتعریف شود
۲۴ ساعت پیش -
نیروهای ابوشباب در برابر حماس درغزه
۱ روز پیش -
ترامپ دنبال عناصر کمیاب زمین در آفریقا
۱ روز پیش -
روسیه با بدبختی نفت می فروشد
۱ روز پیش -
تخلف وزارت صمت از دستورالعمل خودرو
۱ روز پیش -
فرصت رفع تحریم ها ازدست می رود
۱ روز پیش -
راهنمای محافظت از خود در هوای آلوده
۱ روز پیش -
قیمت جدید طلا و سکه ۱۹ تیرماه ۱۴۰۴
۱ روز پیش -
نشانههای پیری زودرس چیست؟
۱ روز پیش -
رکورد شکنی بیت کوین
۱ روز پیش -
بابک زنجانی کلاهبردار و ابربدهکار است
۱ روز پیش -
بانکهای ایران ستم کشند یا ستمکار
۱ روز پیش -
جاسوس ها خطرناک تر از نیروهای بیرونی
۱ روز پیش -
مردم ایران در سرسام بلا تکلیفی
۱ روز پیش -
ذخیره گوشت قرمز رو به پایان است
۱ روز پیش -
جاسوس های اسراییلی در بازار ارز
۱ روز پیش -
واکنش ترامپ به تهدید جواد لاریجانی
۱ روز پیش -
چراغ سبز دولت به مذاکره با آمریکا
۱ روز پیش -
بیشترین نرخ ترک تحصیل دانشآموزان
۱ روز پیش -
پزشکیان به وزیران نمره قبولی یا رد بدهد
۱ روز پیش -
دنبال موی زنان بودند جاسوس ها را ندیدند
۱ روز پیش -
رونمایی از عصبانیت تندروها از پزشکیان
۱ روز پیش -
کیهان علیه اقتصاددانان امضاکننده بیانیه
۱ روز پیش -
با نفوذ تشکیلاتی برخورد نشد
۲ روز پیش -
دوباره جنگ شورای رقابت با خودروسازها
۲ روز پیش -
ترک فعل مدیران، آب به آسیاب دشمن میریزد
۲ روز پیش -
تخلف بانک گردشگری
۲ روز پیش -
بانک مرکزی شاکی شد
۲ روز پیش -
حمله ناگهانی خاموشی به تهرانی ها
۲ روز پیش -
آیا چین رهبری جهان را به دست خواهد آورد؟
۲ روز پیش -
نیمی از اروپا درگیر خشکسالی اند
۲ روز پیش -
چین و روسیه دوست روزهای بد نیستند
۲ روز پیش -
اقتصاد غیر رسمی عامل ضد امنیتی
۲ روز پیش -
رئیسجمهور انگار رئیسجمهور نیست
۲ روز پیش -
تولید خودرو در محاق
۲ روز پیش -
پزشکیان کارنامه وزیران را بررسی کند
۲ روز پیش -
گروسی به به پایان بازی خود نزدیک میشود؟
۲ روز پیش -
داروخانهها ۴ همت چک برگشتی دارن
۲ روز پیش -
طلای جهانی پیشروی کرد
۲ روز پیش -
تشعشعات اتمی حرف ها و واقعیت
۲ روز پیش -
آقای اژه ای کاری کنید
۲ روز پیش -
اعتراض صنفی کارگران ماشین سازی اراک
۳ روز پیش -
عبده تبریزی : اصلاحات باید شتاب بگیرد
۳ روز پیش -
پیام های آمریکا به تهران رسید
۳ روز پیش -
قیمت خودرو در دست اندازهای عجیب
۳ روز پیش -
40درصد پول چایکاران پرداخت نشده است
۳ روز پیش
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.