رام کردن روده های سرکش
نشانگان روده تحریك پذیر (IBS) یكی از شایع ترین بیماری های گوارشی است. این بیماری بیشتر زنان را گرفتار می كند. تخمین زده می شود كه بیش از ۷۰ درصد مبتلایان آن زن باشند.
روده تحریك پذیر (كه با نام های دیگری مثل كولیت عصبی یا كولیت اسپاستیك خوانده می شود) باعث دوره های عود كننده یبوست یا اسهال (یا یبوست و اسهال متناوب) همراه با دردهای چنگه ای شكمی، نفخ و خروج گاز از روده می شود. علائم بیماری علاوه بر آزاردهنده بودن، ممكن است كار و سایر فعالیت های بیمار را مختل كند.
●تشخیص
هیچ آزمون اختصاصی برای تشخیص قطعی روده تحریك پذیر وجود ندارد. پزشكان آشنا با این عارضه معمولاً می توانند تنها با صحبت كردن و انجام معاینه جسمی، بیماری را تشخیص دهند.پزشك علائم اختصاصی بیماری را جست وجو می كند و ممكن است آزمایش خون و مدفوع یا تست تحمل لاكتوز (قند شیر) درخواست كند. همچنین باید سایر علل اسهال یا یبوست مثل بیماری های تیروئید یا سایر بیماری های گوارشی رد شوند. در برخی موارد ممكن است بررسی روده بزرگ با آندوسكوپی لازم باشد.
●علت بروز این علائم چیست؟
برخی از كارشناسان علت اسهال یا یبوست عود كننده در این بیماری را اختلال عضلات یا اعصاب روده می دانند. برخی دیگر معتقدند اشكال در حس كردن روده در مغز، مسئول علائم بیماری است.از طرف دیگر برخی پژوهش ها نشان داده اند كه پس از یك عفونت ویروسی روده به خصوص اگر حادثه تنش زایی هم برای فرد رخ داده باشد، بیماری عود می كند.
در حال حاضر بیش از همه، یك ماده پیامبر عصبی به نام سروتونین كه در انتقال پیام ها بین سلول های عصبی در نقاط مختلف بدن از جمله مغز و روده دخیل است مورد توجه دانشمندان قرار دارد. به نظر می رسد بیماران مبتلا به IBS كه بیشتر از اسهال رنج می برند، دچار افزایش میزان سروتونین در روده باشند و آنهایی كه علامت غالب در آنها یبوست است دچار كمبود سروتونین باشند.عوامل عاطفی هم در بروز علائم نقش دارند. استرس باعث تشدید بیماری می شود و رفتار درمانی شناختی، تكنیك های آرامش بخشی عضلانی و هیپنوتیسم درمانی ممكن است به تخفیف درد و سایر علائم كمك كند.
●درمان اسهال، یبوست و نفخ
با توجه به اینكه علاج قطعی برای IBS وجود ندارد، هدف از درمان ها كنترل كردن علائم بیماری است.
یبوست: مواد حجیم كننده مدفوع (فیبرهای غذایی، سبوس و پسیلیوم) می توانند به رفع یبوست كمك كنند، اما این مواد همچنین ممكن است درد و اسهال را تشدید كنند و باعث نفخ و خروج مكرر گاز شوند، بنابراین باید مصرف این مواد را به آهستگی شروع كرد و تدریجاً میزان آنها را افزایش داد. ضمناً مقدار زیادی مایعات همراه آنها خورد.
اغلب پزشكان معتقدند اگر داروهای مسهل با احتیاط مصرف شوند، می توانند بی خطر و مؤثر باشند، البته مسهل های محرك (مثل بیزاكودیل و گلیسرول) ممكن است دردهای شكمی را تشدید كنند. انواع ملین های گیاهی هم در بازار دارویی موجودند. بهتر است مصرف این ملین های گیاهی را با كمترین غلظت آغاز كنید و میزان آن را به تدریج افزایش دهید تا زمانی كه علائم شما برطرف شود.
اسهال: داروی لوپرامید با كاهش دادن انقباض عضلانی و ترشح مایعات در روده اسهال را تخفیف می دهد، اما روی درد شكمی تأثیری ندارد. این دارو برای زنانی كه اسهال و یبوست متناوب دارند، مناسب نیست. داروی لوموتیل (دیفنوكسیلات) هم كه با نسخه پزشك قابل تهیه است برای تخفیف اسهال در مبتلایان به روده تحریك پذیر به كار می رود.
●نفخ و خروج گاز: داروهایی مثل سایمتیكون (مالوكس)، آلفاگالاكتوزیواز و شاركول نفخ و اتساع شكم را چندان كاهش نمی دهند و داروی بهتری نیز برای رفع این علائم موجود نیست.بهترین كار، اجتناب از غذاهایی است كه باعث تولید گاز و نفخ می شوند، از جمله موادی كه نفخ ایجاد می كنند می توان به انواع لوبیاها، موز، محصولات لبنی، نوشابه های گازدار و سبزی ها و میوه های خام (به خصوص كلم و كاهو) اشاره كرد. فروكتوز (قند میوه ها كه به صورت شیرین كننده هم در بازار موجود است) و سوربیتول (یك شیرین كننده مصنوعی) نیز ممكن است باعث نفخ و اسهال شوند.
د●رمان درد شكم
انواع داروهای ضداسپاسم برای شل كردن عضلات معده و روده در IBS تجویز می شوند. این داروها به تخفیف درد شكم كمك می كنند، اما سودمندی آنها در مورد یبوست و اسهال نامعلوم است.
از جمله داروهای ضداسپاسم موجود در بازار می توان به دی سیكلومین و هیوسین اشاره كرد. البته این دارو عوارض جانبی خودشان را هم دارند، از جمله خشكی دهان، تعریق، تاری دید، سرگیجه، یبوست، نفخ، مشكلات ادراری، سردرد و تپش قلب. در برخی از زنان مبتلا به IBS استفاده از اسانس نعنا به عنوان ضداسپاسم و شل كننده عضلات مؤثر بوده است، اما اسانس نعنا به علت اینكه باعث شل شدن دریچه بین مری و معده می شود، برگشت محتویات اسیدی معده را به مری تسهیل می كند و لذا ممكن است سوزش سردل ایجاد كند.
داروهای محرك عضلات روده (پروكینتیك) با افزایش فعالیت عضلات صاف روده می توانند به تسكین یبوست و نفخ كمك كنند. از این گروه داروها می توان متوكلوپرامید و داروی جدیدتر تاگاسرود (Zelnorm) را نام برد.
مصرف مقادیر كم داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای مثل آمی تریپ تیلین یا نورتریپتیلین در هنگام خواب می تواند به كاهش درد شكمی كمك كند. این داروها به خصوص در IBSهای با علائم غالب اسهال تأثیر خوبی دارند. این داروها عوارض جانبی مانند خستگی، خواب آلودگی، خشكی دهان و یبوست ایجاد می كنند كه ممكن است شدید باشد.
●داروهای جدید برای درمان روده تحریك پذیر
در سال های اخیر داروهایی كه بر روی میزان ماده سروتونین در روده بزرگ اثر می گذارند برای درمان IBS به بازار آمده اند. این داروها بر روی گیرنده های سروتونین بر روی اعصاب روده به خصوص گیرنده های نوع سوم و چهارم آن عمل می كنند.
یك گروه از این داروهای جدید مهاركننده های گیرنده نوع سوم سروتونین هستند. اولین دارو از این گروه كه وارد بازار شد داروی الوسترون (Lotronex) است كه برای بهبود علائم زنان مبتلا به IBS با علائم غالب اسهال تجویز می شود. (این دارو در مردان بی تأثیر است) این دارو به خاطر عوارض جانبی آن به خصوص یبوست شدید، مدتی از بازار دارویی خارج شد، اما اخیراً این دارو دوباره مجوز مصرف گرفته است و تحت نظارت دقیق پزشك استفاده می شود. یك داروی دیگر از این گروه به نام سیلانسترون هم تحت بررسی قرار دارد.گروه دوم از داروهای جدید برای درمان IBS، تحریك كننده های گیرنده های نوع چهارم هستند كه اثر مخالف گروه قبلی را دارد. از این گروه داروها، داروی تاگاسرود (زلنورم) در بازار موجود است، اما برای زنان مبتلا به IBS با علائم غالب یبوست به كار می رود و باز تنها در زنان مؤثر است. همان طوری كه انتظار می رود، شایع ترین عارضه این دارو اسهال است.
منبع:Harvard Women;s Health
ترجمه: علی ملائكه
منبع : روزنامه همشهری
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.