بازگشت آمریکا به برجام می تواند به نفع اسرائیل باشد

خبر بد ریاست جمهوری بایدن برای نتانیاهو

ساعت 24-بی شک توافق هسته ای ایران در جهان بینی نتانیاهو اهمیت زیادی دارد. نامزدهای معرفی شده از سوی بایدن برای سمت ها در مساله هسته ای بی هیچ توجهی به اسرائیل گفته اند ایران باید به تعهدات برجامی بازگردد و ایالات متحده نیز به توافق خواهد پیوست و به تحریم های یکجانبه دولت ترامپ پایان خواهد داد. بایدن همچنین تاکیده کرده که با متحدان اروپایی همکاری خواهد کرد. این شرایط خلاف دیدگاه نتانیاهوست که حمله پیشگیرانه به تاسیسات هسته ای ایران را راه حل مطلوب در رسیدگی به این مساله می داند.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در چند ماه گذشته در جبهه ایران به طور مشکوکی ساکت بوده و هیچ خبری از تهدیدهای همیشگی او درباره حمله به ایران نبوده است. دلیل اصلی آن، همه گیری ویروس کرونا و بحران سیاسی قضایی مربوط به پرونده فساد نتانیاهوست. اما نتانیاهو اطمینان دارد که مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، از مساله ایران دست نمی کشد و به سیاست «اعمال فشار حداکثری» با هدف نابود کردن برجام ادامه خواهد داد. هدف مشترک آمریکا و اسرائیل همین است.

از دیدگاه امنیتی، بازگشت ایالات متحده به توافق هسته ای سال 2015 ایران تاثیر قابل توجهی در امنیت اسرائیل خواهد داشت. برجام مانع از ایجاد یک کشور هسته ای جدید در خاورمیانه می شود و تمایل بسیاری از دیگر کشورها به دنبال کردن همین مسیر را کاهش می دهد.

در حقیقت، پومپئو از اعمال فشار علیه ایران ناامید نشده و هر چند هفته یک بار، از تحریم های جدیدی علیه شخصیت های حقیقی و حقوقی خبر می دهد. ایالات متحده مانع از رسیدگی صندوق بین المللی پول به درخواست ایران برای وام اضطراری 5 میلیارد دلاری در مبارزه با کووید 19 شده و درخواست اتحادیه اروپا برای تسهیل موقت تحریم ها برای کمک به ایران در خرید دارو و تجهیزات پزشکی برای مبارزه با همه گیری کرونا را رد کرده است.

اما در ماه آوریل اتفاق جدیدی رخ داد. جو بایدن، معاون رئیس جمهوری باراک اوباما و نامزد احتمالی حزب دموکرات، هم حمایت سناتور برنی سندرز، دیگر نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری و هم از حمایت رئیس جمهوری اوباما برخوردار شده است. اگر بایدن در ماه نوامبر رئیس جمهوری آمریکا شود، اسرائیل با فرض اینکه نتانیاهو همچنان نخست وزیر باشد، با دولت جدید آمریکا احتمالا وارد یک دوره درگیری خواهند شد. انتظار می رود که بایدن در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، یک تغییر کوانتومی در سیاست آمریکا در قبال ایران نسبت به سیاست گذاری دولت ترامپ ایجاد کند. به طور مشابه، انتظار می رود که آمریکا در ریاست جمهوری بایدن به تعهدات رهبری و مشارکت در دیپلماسی جهانی بازگردد. سیاست انزواطلبی «اول آمریکا» دیگر معنایی نخواهد داشت و این کشور به چندجانبه گرایی باز می گردد. به طور ویژه، سیاست ترامپ در خروج از توافق های بین المللی دیگر ادامه نخواهد داشت.

بی شک توافق هسته ای ایران در جهان بینی نتانیاهو اهمیت زیادی دارد. نامزدهای معرفی شده از سوی بایدن برای سمت ها در مساله هسته ای در جلسه پرسش و پاسخ با «نیویورک تایمز» در زمینه سیاست خارجی هیچ توجهی به اسرائیل نکردند و گفتند ایران باید به تعهدات برجامی خود بازگردد و در صورت وقوع این اتفاق، ایالات متحده نیز بلافاصله به توافق خواهد پیوست و به تحریم های یکجانبه دولت ترامپ پایان خواهد داد. بایدن همچنین تاکیده کرده که با متحدان اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا که از امضاکنندگان برجام هستند، همکاری خواهد کرد. این شرایط خلاف دیدگاه نتانیاهوست که حمله پیشگیرانه به تاسیسات هسته ای ایران را یکی از راه حل های اصلی و راه حل مطلوب در رسیدگی به این مساله می داند.

بایدن بازگشت به برجام را ممکن می داند. عقب نشینی ایران از برجام در سال گذشته قابل برگشت است و تهران بارها اعلام کرده در صورت بازگشت آمریکا به توافق هسته ای به تعهدات خود عمل می کند. به علاوه، ایران هنوز به غنی سازی 20 درصدی که می تواند در فاصله اندک زمانی به دستیابی به بمب اتم بینجامد، اقدام نکرده است. رویکرد بایدن تقویت و گسترش توافق اصلی برجام است و ظاهرا به بندهای غروب برجام مربوط می شود. بندهای غروب در موارد حائز اهمیت هنوز تحقق نیافته اند؛ برای نمونه، محدودیت بر میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در سال 2031 منقضی می شود. در نتیجه زمان کافی برای دیپلماسی وجود دارد. برخی بندهای غروب هم مختص برجام نیستند و بخشی از توافق کنترل تسلیحات هسته ای به شمار می روند که برای پایان دادن به آنها طرفین معمولا درباره تمدید تاریخ ها مذاکره می کنند.

در حقیقت، ایران هم در چند ماه گذشته و حتی پیش از درگیری با بحران کووید 19 از تسریع برنامه هسته ای خود خودداری کرده است و همچنان با نظارت دقیق و مستمر آژانس بین المللی انرژی اتمی موافقت و مطابق با الزامات اروپایی که یک ضروری اساسی برای بازگشت به توافق اصلی و برچیدن تحریم هاست، رفتار می کند.

انتظار می رود در دوره درگیری احتمالی واشنگتن و تل آویو که پیشتر به آن اشاره شد، اسرائیل یک مسیر حرفه ای ارتباطی با تیم استراتژیک بایدن از طریق کالین کول، مشاور امنیت ملی بایدن در دولت اوباما، و از طریق رابط های اطلاعات نظامی و کمیسیون انرژی اتمی اسرائیل، ایجاد کند. این دو نهاد مسئول ارزیابی اطلاعاتی سالانه اسرائیل به شمار می روند و احتمالا رویکرد مخاطره آمیز نتانیاهو در قبال برنامه هسته ای ایران و هدف نابودی برجام را دنبال نخواهند کرد. در شرایط مطلوب، این دو نهاد و تندروهای نزدیک به نتانیاهو، با گروه تحت سرپرستی بایدن ارتباط برقرار خواهند کرد.

ریاست جمهوری بایدن تاثیرات قابل توجهی بر اسرائیل خواهد داشت. از یک سو، بازگشت آمریکا به برجام تحت ریاست جمهوری بایدن می تواند امنیت اسرائیل را بالا ببرد و از سوی دیگر، تفاوت ها در دیدگاه های نتانیاهو و بایدن می تواند اسرائیل و ایالات متحده را در مسیر درگیری قرار دهد. از این رو، نتانیاهو روی پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات شرط بندی می کند.

دیپلماسی ایرانی