فضای مه آلود بازار و صنعت نفت جهان
ساعت 24 - دکتر عباس ملکی تحلیلگر ارشد انرژی در ایران در ادامه گزارش های منظم هفتگی که برای دانشکده انرژی دانشگاه شریف تهیه می کند در تازه ترین گزارش خود تصریح کرده است بازار نفت در 2021 با دشواری های واقعی از سمت تقاضای اشباع شده روبه رو است وفضای جهانی در نفت از زاویه های گوناگون مه آلود است . گزارش ملکی رادرزیر می خوانید می خوانید:
ساعت 24 - دکتر عباس ملکی تحلیلگر ارشد انرژی در ایران در ادامه گزارش های منظم هفتگی که برای دانشکده انرژی دانشگاه شریف تهیه می کند در تازه ترین گزارش خود تصریح کرده است بازار نفت در 2021 با دشواری های واقعی از سمت تقاضای اشباع شده روبه رو است وفضای جهانی در نفت از زاویه های گوناگون مه آلود است . گزارش ملکی رادرزیر می خوانید می خوانید:
پویاییهای بازار
1- قیمت نفت به بالاترین مقدار خود از ژانویه ۲۰۲۰ یعنی ۶۷ دلار در روز پنجشنبه رسید و مجددا به زیر۶۶ دلار هر بشکه رسید. قیمت نفت تگزاس اینترمدییت نیز بالاتر از ۶۲ دلار رسیده است. قیمت گاز طبیعی در بازار هنری هاب مجددا از ۳ دلار هر میلیون بیتی یو کمتر شده و2.7 دلار رسید. قیمت نفت پیشبینی میشود که بیشتر از این هم بشود. برخی از بانکهای سرمایهگذاری از قیمت نفت ۱۰۰ دلاری صحبت میکنند. کمتر شدن تهدید بیماری کووید-۱۹ و بیشتر شدن فعالیتهای تجاری و بسته تشویقی برخی از دولتها از جمله امریکا برای فعالتر شدن اقتصاد کشورها از جمله دلایل افزایش قیمت نفت در آینده هست. در ۴ مارس (۱۴ اسفند) جلسه وزرای نفت و انرژی کشورهای عضو ائتلاف اوپک پلاس تشکیل جلسه خواهند داد و به احتمال بسیار مجوز تولید ۵۰۰ هزار بشکه اضافه بر تولید فعلی اعضاء تصویب خواهد شد.
تفسیر هفته
۲- بیماری کووید-۱۹ بهنظر میرسد تاثیر تمدنی بر زندگی انسان دارد. رفتار بشریت در دوره شیوع این بیماری و حالا مبارزه برای پایان بخشیدن به آن، زندگی را دگرگون میکند. شیوع بیمار کووید-۱۹ در سراسر جهان در ۲۰۲۰ در همه بخشهای زندگی انسان تاثیرگذار بود، اما تاثیر آن بر بازار انرژی بنظر میرسد انکارناشدنی است. بازار بزرگ انرژی با حاملهای متعدد مانند ذغال سنگ، نفت خام، گاز طبیعی، برق، انرژی خورشیدی، بادی و هستهای یکی از سه سکتور اصلی اقتصاد جهان است. این بخش از اقتصاد از ظهور و همه جاگیری ویروس کرونا تاثیرات عمدهای گرفت. بیشترین تاثیر در مقدار تقاضا و قیمت شاخصترین حامل انرژی یعنی نفت خام رخ داد. در حالی که تقاضا برای نفت خام در ۲۰۱۹ به 102.5 میلیون بشکه در روز رسیده بود، این مقدار بصورت متوسط در ۲۰۲۰ به ۹۱ میلیون بشکه در روز رسید. برخی از صاحبنظران معتقدند که جهان از قله نفتی یعنی بیشترین مقدار تولید نفت عبور کرده و دیگر بیشتر از 102.5 میلیون بشکه در روز تقاضای جهانی نخواهد بود. برخی دیگر معتقدند تا ۲۰۳۵ تولید نفت خام جهان افزایش یافته و با قلهای حدود ۱۱۵ میلیون بشکه در روز در ۲۰۳۵، سپس شاهد افت تقاضا برای نفت خام جهان خواهیم بود. با نگاهی به تاریخ نفت از ۱۸۵۰ تاکنون به این نکته میرسیم که تجربه ۲۰۲۰ نادرترین تجربه برای بازار نفت خام بود. با کم شدن و سپس متوقف شدن حمل ونقل هوایی مسافری، بسته شدن کارخانجات، کمتر شدن حضور اجتماعی و نتیجتا کمتر خرید و فروش در سطح خرده فروشی، و نهایتا تغییر رفتار مصرفکننده، عرضه نفت بر تقاضا پیشی گرفت و نتیجتا انبارها و مخازن نفتی اشباع شد. از ماه مارس ۲۰۲۰ علاوه بر افت تقاضا به خاطر شیوع کرونا، عربستان سعودی و روسیه نیز با یکدیگر اختلاف پیدا کرده و مسابقه تولید بیشتر را کلید زدند. در مارس ۲۰۲۰ اضافه عرضه بر تقاضا باعث شد که آن قدر نفت در بازار مازاد تقاضا باشد که در سه ماهه اول ۲۰۲۰ بصورت متوسط ۶ میلیون بشکه در روز اضافه عرضه را نشان داده و حدود ۲ میلیارد بشکه نفت در مخازن وجود داشته باشد. در ماه بعدی یعنی آوریل، قیمتهای نفت بدلیل کاهش تقاضا و اختلافات عربستان و روسیه به قیمت منهای ۳۷ دلار هر بشکه رسید. یعنی اگر کسی نفت خام وست تگزاس اینترمدییت را مالک بود باید ۳۷ دلار هم به خریدار میپرداخت تا نفت را زودتر از انبارها بیرون بکشد. در سه ماهه دوم ۲۰۲۰ تقاضا برای نفت به مقدار ۱۶۰۴ میلیون بشکه در روز نسبت به سال قبل سقوط کرد. اینک در ماههای اول ۲۰۲۱ آن چه که از سال قبل برای کشورهای تولیدکننده و مصرفکننده نفت مانده است، کاهش رشد اقتصادی در کشورها نسبت به سالهای قبل، کمتر شدن تقاضا برای انرژی و فراهم نبودن منابع مالی برای شروع پروژههای جدید است. به خصوص که پیش بینی میشود که بحران اقتصادی و مالی ناشی از کرونا دیرتر از بحرانهای مشابه رفع شود. شرکتهای فعال در بالادستی انرژی و به خصوص شرکتهای خدماتی کم نبودند که ورشکست شدند. کشورهای تولیدکننده نفت خام هم با کمبود بودجه مواجه شدند. بنابر نظر وودمکنزی ۷۵ درصد از پروژههای بخش انرژی نمیتوانند از نظر هزینه درآمد سربسر شوند، اگر قیمت نفت در اندازه ۳۵ دلار هر بشکه باقی میماند. شرکتهای بزرگ نفتی موسوم به هفت خواهران نفتی از پروژههای اکتشاف و توسعه ذخائر دست نخورده دوری کرده و به دنبال آن هستند که هم در سرمایهگذاری و هم در نوع حامل انرژی متنوعتر عمل نمایند. شرکتهای کوچک و متوسط فضا را برای توسعه کار خود باز دیده و فعالتر شدهاند. اینگونه شرکتها نیز مانند شرکتهای بزرگ نفتی تحت فشار سرمایهگذاران که دیگر مایل به سرمایهگذاری در منابع انرژی با تولید کربن زیاد نیستند و همچنین لابی طرفداران محیط زیست هستند.
۳- واقعیت این است که با عدم قطعیتهای متعددی بر سر بخش انرژی روبرو هستیم. در عین حال برخی از چشماندازها از میان تاریکی و مه آلود بودن فضا خود را نشان میدهند. از جمله:
- چشمانداز، هزینه تولید، و اندازه اکتشافات سه عاملی هستند که سرمایهگذاری را توجیه کرده و مقدار بشکههای نفت تولید شده در آینده را میسازند.
- اکنون این نظریه مطرح است که زمان شکوفایی و گستردهتر شدن صنایع مربوط به نفت و گاز
دیگر گذشته و بشر لاجرم پا در گذار انرژی از انرژیهای فسیلی به انرژیهای تجدیدپذیر یا پاک قرار داده است. پس از این پس مقدار سرمایهگذاری در صنایع نفت و گاز کمتر شده و حوزههای نفتی و گازی ساده، با ریسک کمتر و کمهزینه برای سرمایهگذاری انتخاب میشوند. به تدریج نرخ بازگشت سرمایه برای انرژیهای نو بیشتر شده و برای انرژیهای فسیلی با توجه به هزینههای حبس و انبار کردن کربن کمتر میشود. آخرین گزارش موسسه امور بینالمللی سلطنتی انگلستان حاکی از آن است که نرخ بازگشت سرمایه مجموع فعالیتهای نفت و گاز از ۲۰۱۵ تاکنون ۱ . ۴ درصد است، در حالی که این عدد برای سوختهای تجدیدپذیر 13.2 درصد است.
- عموما شرکتهای دولتی نسبت به محاسبه ریسک و در نظر گرفتن آن ضعیف هستند. بخصوصبرای بحرانهایی که بیشتر طول میکشد. توجه شود که همچنان عدد مطلق سرمایهگذاریاولیه در انرژیهای تجدیدپذیر چندین برابر انرژیهای فسیلی است. - در مورد گاز توسعه تولید آن به هزینه، قیمت ارز، نزدیکی به بازار صادرات و اندازه بازار محلیدارد. اما هر جای دنیا بازار گاز با جای دیگر فرق دارد و این اختلاف اساسی نفت خام و گازطبیعی است.
- تولید برق افزایش خواهد یافت، چون انرژی پاک محسوب شده و انتقال آن آسان است.
- انرژیهای پاک تبلیغ میشوند و جامعه به سمت آنان میرود، چون اخلاقی ترند.
۴- مشخص نیست تا چه اندازه بیماری کرونا برقرار است و تا چه اندازه سریع بشر از این بحران رد میشود. بنابراین اختلال در مسائل بخش نفت و گاز هم مشخص نیست. اما آن چه که قطعی است، این است که یک بار دیگر فرصتی برای ایران پیدا شده تا با استفاده از ذخائر عظیم نفت و گاز خود، درهای توسعه را بر روی کشور بگشاید. به این دلیل برای ایران چند پیشنهاد ارایه میشود:
- سیاستگذاری انرژی در اینگونه موارد مورد نیاز است: مجموعهای از سیاستها در سطح ملی مربوط به بخش حکمرانی، ضوابط و مقررات که باید وسیع و گسترده باشد. سیاستگذاری انرژی در ایران برای پس از بحران کرونا میتواند در سه سطح استوار شود.
* اول: ایجاد اعتماد و مرتب کردن برنامهریزی در درون شرکتهای وابسته به وزارت
نفت.
* دوم: ایجاد ارتباط و نزدیک شدن به شرکتهای ایرانی خصوصی مانند شرکت های پیمانکاری و ساختمانی و * سوم: ارتباطات وسیعتر با شرکتهای منطقه به خصوص با بنگاههای کشورهایی که ایران منابع مشترک نفتی و گاز با آنها دارد.
* و نهایتا با شرکتهای دیگر در سطح جهانی، چه آنها که معروف هستند و چه آنها که
نیستند.
- افزایش تابآوری در بخش بالادستی صنایع نفت و گاز از جمله راهبردهایی است که باید در نظر گرفته شود. این کار در چند سطح میتواند صورت گیرد
* اول: آماده بودن برای ارزیابی ریسک جامع در بحرانهای مشابه.
* دوم، داشتن یک برنامه عکس العمل و ارتباط در مواقع بحرانی.
* سوم، تمهید یک بیزینس پلان برای مشخص کردن وظایف اساسی و استفاده از برنامهریزی مبتنی بر سناریو برای آماده بودن با وضعیت جدید
* چهارم، مستندسازی درسهایی که میتوان از بحران برای مقابله بحرانهای بعدی فرا گرفت.
- اکثر پیشبینی نهادهای بینالمللی و شرکتهای مشاورهای بر این اندیشه استوار است که غلبه بر پیامدهای ویروس کرونا در بخش نفت و گاز بر راهحلهای ملی بنیان شده است. از جمله
* در محیط متغیر کنونی، دولتها باید اهداف بخش انرژی را مرور نموده و برای دراز مدت نقشه راه را برای کشور خودشان طرح کنند.
* سرمایهگذاری در سطح ملی در بخش نفت با توجه به ریسک کم و بازده درازمدت
قابل اعتنا و تاثیر آن در بخش رشد اقتصادی و درآمد ملی باید بصورت یک اولویت
درآید.
* شرکتهای نفت و گاز در بخش عمومی کشور باید خود را با بخشهای برنامهریزی، مالی، و سازمان محیط زیست تا حد امکان هماهنگ نمایند. اینگونه تابآوری بخش نفت و گاز کشور زیاد میشود.
* نکات منفی فعالیتهای اکتشاف، استخراج، تولید، فرآورش، انتقال، و مصرف آن بر تغییر اقلیم و محافظت از محیط زیست دیده شود. بنظر من با برنامهریزی میتوان هم تولید نمود وهم تبعات زیست محیطی آن را کمتر کرد. تبعات تولید نفت از چاه های متعارف، با نفت و گاز شیل از بعد آلودگی آب و خاک قابل مقایسه نیست.
- میتوان رفتار مردم خودمان در مصرف انرژی را تا با توجه به شیوع کرونا و آگاهیهای عمومی
تصحیح کرد.
- بنظر میرسد که یکبار دیگر محیط بینالمللی برای فعالیتهای اقتصادی ایران در حال مهیا شدن است. اینبار بدون آنکه موقعیتها را از دست دهیم از همکاری با شرکتهای کوچک و متوسط دریغ نکنیم. بنظر میرسد که در این صنعت تحول اساسی صورت گرفته و مانند گذشته تصمیمگیری در اختیار هفت خواهران نفتی نیست. شرکتهای بزرگ بدنبال انتقال دادن فعالیتهای خود به انرژیهای تجدیدپذیر و صفر کردن ردپای کربن شرکت خود تا ۲۰۵۰ هستند. اما صدها شرکت کوچک و متوسط در صنایع نفت و گاز آماده همکاری و اجرای پروژه در مناطق جذاب مانند ایران هستند. پیشنهاد میشود یک گزارش مستدل و آگاهی بخش نوشته شده و مشخصات فیلدها و حوزههای نفت و گاز ایران برای آنان توضیح داده شود.
- ایران بدهی مالی به خارج از کشور نداشته و این یکی از مزیتهای این کشور است. - مسائل حقوقی و قراردادها را از امروز به روز کنیم و مشکلاتشان را رفع کنیم. به وزارت نفت اختیار دهیم تا کار خود را بکند.
- و نهایتا ساده و بهتر کردن وضعیت قوانین، مقررات و ضوابط و حداکثر محول کردن وظیفه نظارت به رگولاتوریها.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.