وزیر خارجه عربستان سعودی به هند رفت

یارکشی سعودی در شبه‌جزیره

ساعت24-ماه گذشته مشاور امنیت ملی امارات متحده به آنکارا رفت تا با رجب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، دیدار کند.

html>

ابوظبی و آنکارا سال‌هاست که با یکدیگر اختلاف دارند؛ امارات مخالف حمایت آنکارا از گروه‌های اسلام‌گراست و در آن‌سو، ابوظبی از سال 2016 میلادی، متهم به حمایت از کودتا علیه اردوغان شده است، اما هیچ‌کدام از این موارد در بیانیه رسمی پس از این دیدار ذکر نشد و در عوض هر دو مقام از همکاری‌های اقتصادی صحبت کردند. پس از آن، طهونون بن‌زاید، برای نخستین‌بار از سال 2017 میلادی (زمان محاصره قطر) در قامت یک مقام عالی‌رتبه به دیدار امیر قطر رفت. در دوحه نیز تمامی مباحث درباره همکاری بود.
شیخ طهونون یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های امارات متحده عربی است و سفرهای او نشانه تغییر سیاست‌ خارجی امارات بود؛ البته ابوظبی تنها بازیگر در خاورمیانه نیست که تغییر مسیر می‌دهد و عربستان سعودی نیز به بازیگری فعال در منطقه تبدیل شده است و گواه آن، سفر فیصل بن‌فرحان آل‌سعود، وزیر خارجه این کشور به دهلی‌نو است.
موضوع اصلی این سفر که نخستین سفر فیصل به هندوستان نیز به‌شمار می‌رود، آن‌طورکه گفته شده افغانستان و طالبان است اما رفتن این مقام سعودی از آرایش قوای دیپلماتیک در منطقه خبر می‌دهد: هند به همراه عربستان و امارات در یک جبهه عمومی قرار دارند و ترکیه، پاکستان و قطر در جبهه مقابل. وزیر خارجه دولت سعودی‌ در ساعات آغازین سفر سه‌روزه‌اش، نخست با همتای خود، سوبرامانیام جایشانکار دیدار کرد. جایشانکار در توییتر با انتشار عکسی از خود و فیصل، از این سفر ابراز خشنودی کرد. شاهزاده فیصل سپس در روز گذشته با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و بعد از آن با آجیت دووال، مشاور امنیت ملی هند دیدار کرد.
به گزارش خبرگزاری سعودی، روابط تاریخی عربستان سعودی و هند، تلاش برای هماهنگی در مسائل منطقه و جهان و بهبود صلح و امنیت بین‌المللی از جمله مسائل مورد مذاکره بن‌فرحان با مقامات هندی است. عربستان سعودی و هند چند سالی است که روابط نزدیکی دارند. این رویکرد،‌ تغییری عمده نسبت به گذشته به‌شمار می‌رود که در آن عربستان خود را به‌عنوان پرچمدار جهان اسلام، مدافع آرمان کشمیر می‌دید و از پاکستان در مقابل هند دفاع می‌کرد. در جنگ ۱۹۷۱ هند و پاکستان بر سر بنگلادش نیز عربستان در پاسخ به تقاضای هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی وقت آمریکا، ‌به پاکستان هواپیمای اف-۸۶ فرستاد. نزدیکی هند به شوروی در سال‌های جنگ سرد نیز باعث سردی روابط دهلی و ریاض بود و هند در جنگ خلیج فارس با عربستان، آمریکا و دیگر کشورهای جهان همراه نشد و اعلام بی‌طرفی کرد.
اما در سال‌های اخیر دو کشور بیشتر به سمت دوستی گام برداشته‌اند. بهبود همکاری‌ها به‌ویژه از زمان نخست‌وزیری آتال بیهاری واجپایی در سال ۱۹۹۸ آغاز شد که او نیز مانند مودی، سیاست‌مداری متعلق به حزب هندوگرای «باراتیا جاناتیا» بود. در سال ۲۰۰۶، با دیدار ملک عبدالله، پادشاه وقت عربستان از هند، پس از 51 سال دیداری در سطح مقامات ارشد رقم خورد. پیش از این دیدار و در سال ۱۹۵۵ ملک سعود، پادشاه وقت سعودی با جواهر لعل نهرو، نخست‌وزیر وقت هند ملاقات کرده بود. در دیدار بعدی، ملک عبدالله و مانموهان سینگ، نخست‌وزیر وقت هند از حزب کنگره، «بیانیه دهلی ۲۰۰۶» را امضا کردند که تأکید بر افزایش فروش نفت عربستان به هند داشت. با روی‌کارآمدن نارندرا مودی این مسیر ادامه یافت و او از همان ابتدای کار سخت کوشید روابط خود را با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بهبود بخشد. اما نقطه قوت بهبود روابط نه با سفر محمد بن‌سلمان، رهبردوفاکتوی عربستان بلکه بعد از لغو خودمختاری کشمیر رقم خورد؛ در شرایطی که بسیاری از کشورها از جمله پاکستان، ترکیه و مالزی دست به اعتراضات گسترده زدند، عربستان و امارات سکوت کردند.
اقتصاد و توسعه روابط دوجانبه شاید اصلی‌ترین موضوع روابط دو کشور باشد اما ریاض و دهلی اکنون به‌شدت نگران سلطه طالبان بر افغانستان هستند. در دور قبلی حکومت طالبان، عربستان به‌همراه امارات و پاکستان از معدود کشورهایی بودند که با طالبان رابطه داشتند اما اکنون ورق برگشته است و عربستان به همراه هند، جزء مخالفان امارت اسلامی است.
سیما گوها، تحلیلگر هندی در مقاله‌ای می‌نویسد که هند و عربستان درحال‌حاضر تقریبا تشابه کامل آرا در مورد طالبان دارند. ریاض به اندازه دهلی به فکر ایجاد ثبات در افغانستان است و کسب اطمینان از اینکه گروه‌های تروریستی از خاک آن کشور برای حمله به سایر کشورها استفاده نمی‌کنند. اما بسیاری بر این باورند، ریاض که دل‌خوشی از تماس‌های پاکستان، قطر و ترکیه با طالبان ندارد، در این هیاهو به دنبال روابط نزدیک‌تر با هند است تا شاید بتواند با یارگیری جدید در منطقه هم اقتصاد خود را نجات دهد و هم بتواند در برابر ایران، ترکیه و حتی قطر قدعلم کند.