رئیس‌جمهوری ترکیه در نیویورک به‌دنبال تنش‌زدایی با آمریکاست

قمار اردوغان با کارت افغانستان

ساعت24-در ابتدای سال 2021، تونی بلینکن که وزیر خارجه دولت جو بایدن شده بود، با اشاره به اقدام ترکیه برای خرید سیستم دفاع موشکی اس-400 و موشک‌های روسی، آنکارا را به طرزی کنایه‌آمیز «به‌اصطلاح شریک» خواند و سیاست‌های این کشور را مورد انتقاد قرار داد؛

html>

اما با گذشت کمی بیش از شش‌ماه از این موضع‌گیری و در پی سلطه طالبان بر افغانستان، موضع واشنگتن در قبال ترکیه تغییر کرد و بلینکن، این کشور را «متحدی مهم در ناتو و شریکی غیرقابل چشم‌پوشی در منطقه» توصیف کرد.
تغییر لحن دولت بایدن در قبال ترکیه، در بهترین زمان برای رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری این کشور صورت گرفت. اردوغان برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل و افتتاح «خانه ترک» به نیویورک سفر کرده و در موقعیتی قرار دارد که آمریکا نیازمند بهبود رابطه با اوست. رابطه آمریکا و ترکیه در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، یکی از پرتنش‌ترین دوره‌های خود را سپری کرد و نزدیکی ترکیه به روسیه باعث دوری آنکارا و واشنگتن شده بود. این تغییر لحن آمریکا نسبت به اردوغان این امیدواری را بین دو کشور ایجاد می‌کند که روابط آنکارا با واشنگتن را که چند سالی است درگیر اختلافات به‌ظاهر پایان‌ناپذیر است، می‌توان نجات داد.
«امره جالیسکان»، محقق مرکز سیاست خارجی در لندن می‌گوید: «اردوغان تغییر خاصی در سیاست خود نداده است. تنها تغییر قابل‌توجه به دیدار اردوغان و بایدن در حاشیه نشست ناتو در ماه ژوئن بازمی‌گردد که اردوغان به بایدن پیشنهاد داد که ترکیه مسئولیت حفاظت از فرودگاه کابل را بر عهده بگیرد. او در ملاقات با بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا را متقاعد کرد که ترکیه می‌تواند نقش بزرگ‌تری در افغانستان ایفا کند».
همچنین «اوزگور اونلوهیلسارجیکلی»، مدیر صندوق مارشال آلمان در آنکارا، به الجزیره می‌گوید: اردوغان از مسئله افغانستان به‌عنوان یک برگ برنده مهم استفاده می‌کند تا نشان دهد ترکیه و آمریکا منافع مشترک در بسیاری از موضوعات دارند و اینکه آمریکا هم از همکاری با ترکیه سود می‌برد. آنکارا پرونده افغانستان تحت سلطه طالبان را مسئله‌ای می‌بیند که اثبات می‌کند غرب هنوز به ترکیه نیاز دارد و از همکاری با ترکیه سود می‌برد».
با اینکه رسانه‌ها هنوز خبری رسمی درباره ملاقات احتمالی رؤسای جمهوری آمریکا و ترکیه منتشر نکرده‌اند اما برخی رسانه‌ها دیدار احتمالی بایدن و اردوغان را فرصتی تازه برای تنظیم دوباره مناسبات آمریکا و ترکیه می‌دانند. بعد از روی‌کارآمدن بایدن در ماه ژانویه، او برای صحبت با اردوغان سه ماه صبر کرد تا از این طریق نارضایتی کاخ سفید از خرید سامانه‌های اس–۴۰۰ روسیه به دست ترکیه را به رهبران ترکیه نشان دهد.
خرید سامانه‌های اس-۴۰۰ موجب شد ترکیه در سال 2019 از برنامه خرید اف-۳۵ آمریکا کنار گذاشته شود و ایالات متحده مقام‌های دفاعی ارشد ترکیه را تحریم کند. این مناقشه به برخی دیگر از مناقشات میان دو کشور افزود. ترکیه همچنین از حمایت آمریکا از شبه‌نظامیان کرد در شمال شرق سوریه ناراضی است و آنها را مرتبط با پ.ک.ک می‌داند. آنکارا همچنین خواستار استرداد فتح‌الله گولن، روحانی ترک‌تبار ساکن آمریکاست که آن را به تلاش به کودتا در سال ۲۰۱۶ متهم کرده است؛ اما گولن این اتهامات را نمی‌پذیرد.
«سلیم سازاک»، تحلیلگر مستقر در آنکارا، می‌گوید: «ترکیه به‌منظور بهبود روابط با آمریکا حداقل ممکن است برای به‌تأخیرانداختن هرگونه توافق دفاعی دیگر با روسیه اقدام کند. یک شاخه زیتون احتمالی آمریکا بر سر اس-۴۰۰ها می‌تواند این باشد که با پیشنهاد آنکارا برای تشکیل یک کمیته مشترک برای مدیریت این مناقشه موافقت کند؛ مسئله‌ای که آمریکایی‌ها تاکنون از پذیرش آن امتناع کرده‌اند».
جالیسکان هم اعتقاد دارد که «حتی اگر آنها بدانند که ممکن است با تشکیل یک کمیته هم پیشرفت زیادی حاصل نمی‌شود، این می‌تواند دستاوردی برای اردوغان در حوزه داخلی باشد. همچنین مسئولیت‌پذیری ترکیه در اداره فرودگاه کابل پس از خروج آمریکا از افغانستان توانست کانال‌ها با آمریکا را باز کند که این برای سیاست‌گذاران ترکیه‌ای مسئله‌ای کلیدی است. مشکل روابط ترکیه – آمریکا این بود که آنها نمی‌توانستند یک دستورکار مشترک برای غلبه بر اختلافاتشان پیدا کنند. حال این‌طور به نظر می‌رسد که آنها یک دستورکار مشترک یافته‌اند و روابط کاری برقرار کرده‌اند. اردوغان می‌داند که غیر از نشان‌دادن حسن نیت، چیزهای کمی برای ارائه دارد. اعتماد غرب به آنکارا مخدوش شده و ترکیه باید این اعتماد را بازسازی کند. قمار اردوغان در افغانستان هم ممکن است برخلاف انتظارات، به ضرر او تمام شود. اگر روند تحولات در این کشور برخلاف منافع اردوغان پیش برود و نظامیان ترکیه در افغانستان کشته شوند، اردوغان در داخل و خارج با وضعیتی بحرانی روبه‌رو خواهد شد».