دنیای انرژی زیر ذره بین دانشگاه شریف

ساعت 24 - بهای نفت‌خام بعد از هفت هفته افزایش قیمت و دو هفته کاهش و یک هفته افزایش فوق‌العاده از 95 دلار پایین آمد. امروز صبح نفت‌خام «برنت» دریای شمال در لندن با قیمت 93.27دلار هر بشکه معامله شد. هر دو شرکت معظم گلدمن‌ساکس و شورون عقیده دارند که در 2024 قیمت نفت به 100 دلار هر بشکه خواهد رسید.

پالایشگاه‌های نفت در چین مجددا به بالاترین سطح تولید رسیدند تا کمبود دیزل و بنزین در پس از اعلام روسیه مبنی بر صادر نکردن این دو فرآورده نفتی را جبران نمایند. مقامات آمریکایی به دولت عراق فشار می آورند تا خط لوله کرکوک-جیهان که در پس از ناآرامی‌ها در شمال عراق بسته شده بود، مجددا بازگشایی گردد. ظرفیت این خط یک میلیون بشکه در روز است. در انگلستان نخست وزیر در یک گردش آشکار از ممنوعیت فروش خودروهای بنزینی و دیزلی کوتاه آمده و آن را به 2035 بجای 2030 موکول کرد. سیاست‌های موسوم به کربن صفر برای مردم این کشور همراه با فشار فزاینده تورم و افزایش هزینه بوده است. به گفته نخست وزیر انگلیس این سیاست‌ها در فرانسه و آلمان نیز تحت بررسی است. دولت انگلستان در ماه ژوئیه صدها مجوز اکتشاف و توسعه میادین نفت و گاز در بخش شرقی مرزهای انگلستان در دریای شمال را صادر کرد.نفت‌خام «وست تگزاس اینترمدییت» در حال حاضر همچنان بالاتر از 90 دلار است. این نوع نفت خام امروز صبح به قیمت هر بشکه 90.03 دلار در بازار کاشینگ به فروش رفت که از بالاترین قیمت خود در سال جاری کمتر است. مقدار ذخایر استراتژیک نفت ایالات متحده مجددا کاهش یافته است که در ادامه بررسی می‌شود.

در بازار گاز طبیعی در منطقه هنری‌هاب یک میلیون واحد حرارتی انگلیسی (بی تی یو) به قیمت 2.56 دلار معامله شد که 2 درصد بیشتر از هفته گذشته است. همین مقدار گاز طبیعی مایع شده در بازار روتردام در اروپا به قیمت 11.73 دلار به فروش رسید که حدود 15 درصد بیشتر از هفته گذشته است. در شرق دور گاز طبیعی مایع شده به قیمت 14.24 دلار به ازای هر میلیون بی تی یو معامله گردید که حدود 30 درصد نسبت به هفته گذشته رشد داشته است.

عوامل افزاینده قیمت

پیش‌بینی بانک «گلدمن ساکس»: تحلیلگران بانک «گلدمن ساکس»، پیش‌بینی خود در خصوص قیمت نفت برنت در ۱۲ ماه آینده را از ۹۳ دلار، به ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه بازبینی کردند. زیرا انتظار دارند که کاهش ذخایر راهبردی نفت ایالات متحده، شدیدتر شود. دلیل اصلی این کاهش هم محدودیت عرضه اوپک و تقاضای بالاتر است. تحلیلگران این بانک آمریکایی معتقدند: «اوپک با بهره بردن از رشد تقاضای جهانی و اعمال قدرت قیمتگذاری، قادر خواهد بود نفت برنت را در سال ۲۰۲۴، در محدوده قیمت ۸۰ تا ۱۰۵ دلار نگه دارد. » همچنین دولت روسیه سرگرم بررسی اعمال تعرفه صادرات ۲۵۰ دلار به ازای هر تن بر روی همه فرآورده‌های نفتی از اول اکتبر تا ژوئن سال ۲۰۲۴ است تا با کمبود داخلی سوخت مقابله کند. این اقدام در حالی انجام می‌شود که تولید نفت شیل ایالات متحده در اکتبر، به 9.39 میلیون بشکه در روز کاهش پیدا می‌کند و عربستان سعودی و روسیه، کاهش عرضه اضافی مجموعاً 1.3 میلیون بشکه در روز را تا پایان سال ۲۰۲۳ ادامه می‌دهند.
افت قابل توجه صادرات نفت‌خام عربستان سعودی: صادرات نفت عربستان سعودی در ژوئیه، به پایین‌ترین حد خود در بیش از دو سال گذشته نزول کرد. آمار سازمان ابتکار داده (JODI) نشان می‌دهد صادرات نفت بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان به 6.01 میلیون بشکه در روز در ژوئیه رسید که 11.6 درصد در مقایسه با صادرات 6.8 میلیون بشکه در روز در ژوئن کاهش داشته و پایین‌ترین میزان صادرات از ژوئن سال ۲۰۲۱ است. عربستان سعودی در ژوئیه کاهش تولید چشمگیری را اعمال کرد که بزرگ‌ترین کاهش تولید در سال‌های اخیر و علاوه بر کاهش تولید توافق شده تحت پیمان «اوپک‌پلاس» بود. تولید نفت عربستان سعودی در ژوئیه، به 9.01 میلیون بشکه در روز رسید که ۹۴۳ هزار بشکه در روز در مقایسه با ژوئن کاهش داشت و میزان ذخایر راهبردی هم 2.96 میلیون بشکه کاهش یافت و به 146.73 میلیون بشکه رسید. پالایشگاه‌های نفت عربستان سعودی در ژوئیه، 3 هزار بشکه در روز نفت کمتری پالایش کردند و میزان آن به 2.56 میلیون بشکه در روز رسید. مصرف مستقیم نفت به میزان ۴۹ هزار بشکه در روز کاهش یافت و به ۵۹۲ هزار بشکه در روز رسید. صادرات فرآورده‌های نفتی این کشور در ژوئیه، ۲۰۳ هزار بشکه در روز کاهش داشت و به 1.14 میلیون بشکه در روز رسید. عربستان سعودی و روسیه با وجود روند صعودی بازار نفت، ماه میلادی جاری اعلام کردند کاهش تولید داوطلبانه نفت خود را تا پایان سال ۲۰۲۳ تمدید خواهند کرد. «آژانس بین‌المللی انرژی» هفته گذشته اعلام کرد تمدید کاهش تولید این دو کشور به معنای کمبود شدید عرضه در بازار نفت تا پایان سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ است.
اظهارات مدیرعامل شورون در خصوص قیمت نفت: مدیرعامل دومین تولیدکننده بزرگ انرژی ایالات متحده پیش‌بینی کرد قیمت نفت به زودی به ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه صعود می‌کند. «مایک ویرث» مدیرعامل شرکت شورون، در مصاحبه با «بلومبرگ» گفت: «عرضه محدود شده و ذخایر کاهش پیدا کرده‌اند. روندهای مذکور نشان می‌دهند که ما قطعاً در مسیر رسیدن به قیمت نفت ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه هستیم.»
روبرو شدن جهان با کمبود عرضه نفت: تحلیلگران گروه بانکی ANZ در یادداشتی نوشتند: «کاهش تولید نفت‌خام عربستان سعودی و روسیه، ممکن است بازار را در سه ماهه چهارم سال میلادی جاری، با دو میلیون بشکه در روز کمبود عرضه روبرو کند و روند نزولی متعاقب ذخایر راهبردی، ممکن است بازار را در معرض افزایش قیمت بیشتری در سال ۲۰۲۴، قرار دهد. » عربستان سعودی و روسیه کاهش عرضه اضافی خود را تا پایان سال ۲۰۲۳ تمدید کردند تا اقدامات «اوپک‌پلاس» برای حمایت از بازار را تقویت کنند و همزمان، پالایشگاه‌های چینی تحت تاثیر حاشیه سود قوی صادرات، تولیدشان را بالا برده‌اند.
افت تولید فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های جهان: پالایشگاه‌های نفت جهان قادر به تولید گازوئیل به حد کافی نیستند. در چنین شرایطی اقتصادها از یک سوخت حیاتی برای صنعت برق و حمل‌ونقل، محروم شده‌اند. عربستان سعودی و روسیه، عرضه آن دسته از گریدهای نفتی را محدود کرده‌اند که بازدهی تولید گازوئیل بالاتری دارند. هر دو کشور در پنجم سپتامبر اعلام کردند محدودیت عرضه اضافی خود را تا پایان سال ۲۰۲۳ ادامه خواهند داد، در حالیکه طی مدت مذکور، تقاضا برای گازوئیل معمولاً افزایش پیدا می‌کند. این وضعیت برای پالایشگاه‌های نفت جهان که چندین ماه است با تولید محدود روبرو بوده‌اند، چالش برانگیز است. گرمای شدید نیمکره شمالی در تابستان سال جاری میلادی، بسیاری از پالایشگاه‌ها را وادار کرد با نرخ تولید کندتری، فعالیت کنند و باعث ثابت ماندن ذخایر شد. به گفته «کالوم بروس» تحلیلگر گروه مالی گلدمن ساکس، همچنین پالایشگاه‌ها برای تولید سوخت‌های دیگری مانند سوخت جت و بنزین که تقاضا برای آن‌ها بهبود پیدا کرده است، تحت فشار قرار دارند. این وضعیت، نتیجه تعطیل شدن پالایشگاه‌های با بازدهی پایین‌تر در زمان سقوط تقاضا در اوج بحران همه‌گیری کووید-19 بود. مصرف جدید بهبود پیدا کرده اما بسیاری از پالایشگاه‌ها، دیگر به فعالیت بازنگشتند. با این حال، این امید وجود دارد که کمبود گازوئیل تسهیل شود. با نزدیک شدن به زمستان، محدودیت‌های مربوط به آب‌وهوا برای پالایشگاه‌ها کاهش پیدا می‌کند؛ هر چند که بعضی از آن‌ها به تعمیرات فصلی می‌روند. با این حال، نگرانی‌هایی نسبت به عرضه از سوی کشورهای صادرکننده بزرگ گازوئیل وجود دارد. روسیه که با وجود تحریم‌های غربی، یک صادرکننده بزرگ به بازار جهان است، اعلام کرده است که به‌دنبال محدود کردن حجم گازوئیلی است که به بازارهای خارجی ارسال می‌کند. چین هم اخیراً سهمیه صادرات سوخت جدیدی را صادر کرده است اما تحلیلگران و معامله‌گران در آسیا معتقدند این حجم برنامه‌ریزی شده برای جلوگیری از محدود شدن عرضه در بازار تا پایان سال میلادی جاری، کافی نخواهد بود. صادرات این کشور در طول سال ۲۰۲۳، نزدیک پایین‌ترین میانگین فصلی پنج ساله بوده است. از سوی دیگر عرضه کمتر گازوئیل، در هاب‌های ذخیره‌سازی بزرگ مشهود بوده است. در حال حاضر ذخایر گازوئیل در ایالات متحده و سنگاپور در پایین‌ترین سطوح فصلی قرار دارند. همچنین ذخایر این سوخت در کشورهای عضو «سازمان توسعه و همکاری اقتصادی»، بسیار پایین‌تر از پنج سال گذشته است. براساس گزارش «بلومبرگ»، وضعیت بازار گازوئیل ممکن بود از این هم بدتر شود زیرا رشد مصرف آن به‌اندازه سوخت‌های دیگر، قوی نبوده است. طبق جدیدترین گزارش ماهانه «آژانس بین‌المللی انرژی»، مصرف گازوئیل در سال میلادی جاری، حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز رشد خواهد کرد، در حالیکه رشد مصرف بنزین به ۵۰۰ هزار بشکه در روز و سوخت جت و نفت سفید، به بیش از یک میلیون بشکه در روز می‌رسد.
افزایش هزینه قبض گاز در آلمان: برلین می‌خواهد مجدداً مالیات 19 درصدی بر مصرف گاز در این کشور را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به جریان بیندازد. در همین مسیر دولت آلمان سه ماه زودتر از موعد مقرر اعمال تخفیف بر مصرف گاز و گرمایش در این کشور را پایان خواهد داد. در ماه اکتبر بود که با هدف کاهش فشار بر مردم آلمان به‌دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی در این کشور، دولت آلمان مالیات بر ارزش افزوده گاز را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از 19 درصد به 7 درصد کاهش داد. قرار بود این برنامه تا ماه مارس سال آینده میلادی اجرایی شود، اما دولت آلمان می‌خواهد تا پیش از آغاز سال میلادی جدید، دوباره مالیات بر ارزش افزوده گاز را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به همان 19 درصد بازگرداند. «وولف گانگ بوچنر» معاون سخنگوی دولت آلمان اعلام کرد که برلین تصمیم گرفته تا زودتر از موعد تعیین شده به اعمال تخفیف در قیمت گاز پایان دهد. دولت آلمان هم اکنون در حال انجام فرایند قانونمند کردن این تغییر در برنامه است. «اولیور اولپن» سخنگوی وزارت دارایی آلمان، هم اذعان کرد که‌این اقدام موجب خواهد شد که درآمد دولت آلمان 2.2 میلیارد دلار افزایش یابد. آلمان تا پیش از سال 2022 معادل 40 درصد گاز موردنیاز خود را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از روسیه وارد می‌کرد و از جمله کشورهایی بود که بیشترین آسیب را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از کاهش واردات از روسیه طی سال گذشته دیده است. آلمان پس از اعمال تحریم‌های «اتحادیه اروپا» علیه روسیه، واردات گاز از این کشور را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به‌طور کامل قطع کرده است. اخیراً وزارت اقتصاد آلمان پیش‌بینی کرده که حداقل تا سال 2027 قیمت گاز روندی افزایشی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ طی خواهد کرد و بالا خواهد ماند، مگر آنکه شاهد اجرای اقدامات اضطراری بیشتری باشیم.

عوامل کاهنده قیمت

رویکرد فدرال رزرو در قبال نرخ بهره: فدرال رزرو در نشست کمیته بازار آزاد فدرال، نرخ بهره را بدون تغییر نگه داشت. با این حال، موضع بانک مرکزی ایالات متحده برای افزایش نرخ بهره، دارایی‌های پرریسک مانند نفت را تحت فشار نزولی قرار می‌دهد. فدرال رزرو پس از نشست سیاستگذاری خود، نرخ بهره را بدون تغییر حفظ کرد، اما یک دور افزایش نرخ بهره تا پایان سال ۲۰۲۳ را پیش‌بینی کرد که می‌تواند رشد اقتصادی و تقاضای کلی برای سوخت را کاهش دهد. این موضع، به افزایش ارزش دلار ایالات متحده به بالاترین حد خود از اوایل ماه مارس تاکنون منتهی شد و فشار نزولی بر قیمت نفت وارد کرد. دلار قوی‌تر معمولاً کالاهایی مانند نفت را برای خریدارانی که از ارزهای دیگر استفاده می‌کنند، گران‌تر می‌کند.
رویکرد «اوپک‌پلاس» در قبال کمبود عرضه: «الکساندر دیوکوف» مدیرعامل شرکت گازپروم‌نفت اظهار کرد: «اگر وضعیت کمبود نفت پیش بیاید، «اوپک‌پلاس» متناسب با آن اقدام کرده و حجم عرضه نفت به بازار را افزایش می‌دهد. » کشورهای عضو «اوپک‌پلاس»، در سال ۲۰۲۲ با محدودیت عرضه داوطلبانه برای حمایت از قیمت‌ها، موافقت کردند. پس از آنکه عربستان سعودی و روسیه، کاهش عرضه اضافی مجموعاً 1.3 میلیون بشکه در روز را تا پایان سال ۲۰۲۳ تمدید کردند، قیمت نفت برنت برای نخستین بار در سال میلادی جاری، به مرز ۹۰ دلار به ازای هر بشکه صعود کرد. در چنین شرایطی برخی از تحلیلگران و موسساتی نظیر «آژانس بین‌المللی انرژی» بر این باورند که تمدید کاهش عرضه توسط «اوپک‌پلاس» تا پایان سال ۲۰۲۳، به معنای کمبود شدید عرضه در بازار تا پایان سه ماهه چهارم سال جاری میلادی است.

دانشکده انرژی دانشگاه شریف- همکاران این شماره: آریا کیا، حسن راعی، و عباس ملکی