پول پاشی هزاران میلیاردتومانی بین خودی ها

ساعت 24- هزارتوی درهم تنیده بنگاه‌های بزرگ اقتصادی وابسته به دولت و دیگر قدرت های نهادینه شده در سپهر سیاست ایران جریانی از رانت را فراهم کرده است که کافی است یک بنگاه یا یک فرد بتواند خودرا درون آن شبکه جای دهد و از سفره گسترده انواع اعتبارات بانکی استفاده کند. این وضعیت ده‌ها سال است ادامه داشته وبه تازگی برخی اطلاعات کلی از آن به بیرون درز کرده است.

اطلاعات نیم بند منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد بانکهای ایرانی در کانون انتقال سپرده‌های شهروندان به شبکه‌ای از شرکتهای خودی ووابسته به خودشان ونیز نهادهای شبه دولتی اند. وقتی نرخ سود سپرده نصف نرخ تورم است این انتقال سپرده‌ها هزاران میلیارد تومان سود بادآورده دراختیار اعتبار گیرندگان قرار می‌دهد.

در اسناد منتشرشده مرتبط با آمار مطالبات غیرجاری بانک رفاه کارگران، پرداخت ۱۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات به سازمان تامین اجتماعی به شکل اوراق مرابحه مشاهده می‌شود، اما از میان معوقات و نحوه بازپرداخت مطالبات این بانک از سازمان متبوع طرف قراردادش، چیزی قابل رویت نیست. همچنین این نهاد ۱۹ میلیارد تومان دیگر نیز بابت سود متعلقه به علی‌الحساب پرداختی جهت خرید سهام تاپیکو از زمان پرداخت تا انتقال سهام بدهکار است.

در آمار مطالبات غیرجاری بانک شهر، شهرداری شیراز به عنوان بزرگ‌ترین ابربدهکار با هزاران میلیارد تومان مطالبات غیرجاری بابت ۲۹ فقره تسهیلات در قالب‌های مرابحه، بدهکاری موقت، مشارکت مدنی به چشم می‌آید. همچنین پس از شهرداری شیراز، شهرداری مشهد با صدها میلیارد تومان بدهی در رتبه دوم فهرست حضور دارد. شهرداری مشهد این بدهی را در قبال دریافت ۱۶ فقره تسهیلات در قالب‌های مرابحه، بدهی موقت و مشارکت مدنی ایجاد کرده است. پس از شهرداری مشهد، شرکت پتروانرژی شهر با ده‌ها میلیارد تومان معوقات غیرجاری قرار دارد که بدهی‌های خود را بابت ۵ فقره دریافت تسهیلات ایجاد کرده است.

پس از آن شرکت مسکن و ساختمان جهان با ده‌ها میلیارد تومان بدهی بابت ۵ فقره تسهیلات دریافتی، شرکت سرمایه‌گذاری شهر آتیه بابت ۴ فقره تسهیلات ده‌ها میلیاردی، شرکت ساختمان عمران شهر پایدار با ۵ فقره تسهیلات و بدهی ده‌ها میلیاردی، شرکت لیزینگ شهر با ۵ فقره تسهیلات دریافتی و ده‌ها میلیارد تومان معوقات غیرجاری، شرکت نوسازی شهر تهران با ۴ فقره تسهیلات معوق‌شده و ده‌ها میلیارد تومان معوقات غیرجاری، شهرداری کرج با ۸ فقره، مسکن و عمران تجارت آتیه کیش با ۴ فقره، توسعه و نوسازی شهر با ۵ فقره، شرکت تامین سرمایه تمدن با ۳ فقره، شهرداری اصفهان با ۱۰ فقره، راهبرد هوشمند شهر با ۳ فقره، شهرداری تهران با ۴ فقره، شرکت صرافی شهر با ۵ فقره بدهی در رتبه‌های بعدی بدهکاران ده‌ها میلیارد تومانی بانک شهر قرار دارند. شهرداری قم، گروه توسعه صنایع و معادن شهر و گروه مالی شهر نیز از دیگر بدهکاران مندرج در این فهرست بودند. در فهرست ابربدهکاران بانک مرکزی تنها نام شرکت کشت و صنعت کارون قابل مشاهده است.

در فهرست بدهکاران بانک ملت نیز همانند بانک شهر، عمده بدهکاران یا از سهامداران خود بانک هستند یا از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ‌های این بانک قرار دارند. از جمله‌این شرکت‌ها که بیش از هزار میلیارد تومان بدهی معوق غیرجاری به بانک دارند، می‌توان به هلدینگ بهسازی مشارکت‌های ملت اشاره کرد. شرکت ساختمانی بانک ملت نیز حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بدهی به بانک دارد که از این روی آن را در رتبه دوم ابربدهکاران به خود این بانک قرار می‌دهد. شرکت واسپاری ملت نیز بیش از ۱۸۹ میلیارد تومان بدهی غیرجاری به‌این بانک دارد. کارگزاری بانک ملت با بدهی ۵۰۰ میلیارد تومانی، شرکت به‌پرداخت ملت با بدهی ۲۰۰ میلیارد تومانی، مجتمع معدنی و صنعتی آهن و فولاد بافق با بدهی بیش از ۶۲۶ میلیارد تومانی، فن‌آوران هوشمند بهسازان فردا با بدهی ۵۳۱ میلیارد تومانی، سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت با بدهی ۷۲۴ میلیارد تومانی، سرمایه‌گذاری اختصاصی بازگردانی ملت با بدهی ۱۳۴ میلیارد تومانی و شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی با بدهی ۵۰ میلیارد تومانی از جمله بنگاه‌های ابربدهکار به بانک ملت هستند.

در میان ابربدهکاران بانک ایران زمین نیز نام دو شرکت توسعه تجارت داتام بیش از ۱۸ هزار میلیارد تومان بدهی غیرجاری جلب توجه می‌کند. با بررسی آمارهای مرتبط با این شرکت می‌توان فهمید که آخرین سرمایه ثبتی این شرکت که در سال ۱۳۸۹ تاسیس شده، ۱ میلیون ریال است و همین شایان توجه بیش از پیش به چرایی شکل‌گیری این حجم از بدهی است. جهان ارقام پارس دیگر ابربدهکار بانکی مرتبط به بانک ایران زمین است که بیش از ۱۵۸ میلیارد تومان بدهی غیرجاری به‌این بانک دارد. روزنامه «جهان صنعت» در روزهای آینده، جزئیات بیشتری را از میزان ابربدهی‌های ثبت‌شده بانکی کشور در اختیار خوانندگان قرار خواهد داد. با این حال در پس یک تحلیل اولیه می‌توان چنین دریافت کرد که عمده بدهکاران اصلی بانکی به بانک‌ها، شرکت‌های زیرمجموعه یا همکار بانک‌ها هستند که در واقع بخش عمده‌ای از خلق پول توسط بانک‌ها در کشور را به خود اختصاص داده‌اند و عامل اصلی بروز ناترازی در نقدشوندگی منابع بانک‌ها هستند.