سینمای وامانده درتسخیر کاب های کمدی

ساعت 24 - در چند سال اخیر، شاید مساله فیلم‌های کمدی مهم‌ترین یا جزو مهم‌ترین موضوعاتی باشد که ساعت‌ها درباره آن میزگرد و مناظره برگزار و مقالات و یادداشت‌‌های مختلفی درباره آن منتشر شده است اما همچنان دغدغه‌ فروش، کیفیت و تاثیرگذاری فیلم‌های کمدی از پرسش‌برانگیزترین مسائل مبتلابه سینمای ایران و سینماگران محسوب می‌شود.

از یک سو با مخاطبانی مواجه هستیم که به استناد فروش چند صد میلیاردی فیلم‌ها، خود را کمدی‌بین و تشنه این گونه فیلم‌های نشان می‌دهند و از طرفی دیگر با آثاری مواجهیم که کیفیت چندانی ندارند و علاوه بر افول ذائقه مخاطبان، به نوعی ضد فرهنگ هم محسوب می‌شوند و کارکردی ضد خانواده، ضد فرهنگ و حتی ضد سینما پیدا می‌کنند

گویی فروش این گونه فیلم‌ها و موفقیتی که در گیشه بدست می آورند تنها دلیل بقا و حمایت از آن‌ها محسوب می‌شوند و متولیان سینمایی، سینماداران و حتی توده مردم هم نگرانی جدی برای کارکردهای جنسیت‌زده و غیرفرهنگی این گونه فیلم‌ها از خود نشان نمی‌دهند.

در ادامه به طور دقیق‌تر و موردی‌تر ویژگی‌های فیلم‌های کمدی سال اخیر و انگیزه‌ها و دلایل رغبت مردم مورد واکاوی قرار گرفته است. در جدول زیر 10 فیلم پرفروش 1403 استخراج و بر اساس فروش مرتب شده است: این جدول نشان می‌دهد که 80 درصدد تاپ تن پرفروش سال مربوط به کمدی‌ها، 10 درصد انیمیشن و 10 درصد به فیلم‌ درام مربوط بوده است.

اما چرا کمدی در ایران همچنان می‌فروشد و پرمخاطب است؟ به طور کلی سینمای کمدی یکی از ژانرهای محبوب در صنعت سینما به ویژه در ایران است. این ژانر با ارائه خنده و سرگرمی به مخاطبان، نقش اساسی در فرهنگ عامه و سرگرمی‌های اجتماعی ایفا می‌کند.

از زمان تاسیس سینمای ایران، کمدی توانسته توجه بینندگان را جلب کند و به نمادی از انتقاد اجتماعی و فرهنگی تبدیل شود. سینمای کمدی در ایران قدمتی طولانی دارد. از فیلم‌های صامت در دهه‌های اولیه سینما تا آثار مدرن امروز، کمدی همیشه یکی از محبوب‌ترین ژانرها بوده است. یکی از اولین کمدی‌های معروف ایران، فیلم «سگ‌های انباری» در دهه ۱۳۳۰ بود که نشان‌دهنده نبوغ کارگردانان و بازیگران ایرانی در این ژانر بود.

بهترین و با کیفیت‌ترین فیلم کمدی سینمای ایران به استناد مخاطبان و منتقدان سینما فیلم « اجاره‌ نشین‌ها» از داریوش مهرجویی لقب گرفته که فاصله زیادی با فیلم‌های به اصطلاح کمدی این روزهای سینمای ایران دارد.

سینمای کمدی ایرانی چه ویژگی‌هایی دارد و با چه خصیصه‌هایی شناخته می‌شود؟ معمولاً سه ویژگی متمایز را برای سینمای کمدی ایران در نظر گرفته می‌شود که عبارتند از :طنز اجتماعی: بسیاری از فیلم‌های کمدی ایرانی به مسائل اجتماعی و سیاسی پرداخته و با طنزی تند، به نقد این مسائل می‌پردازند.

شخصیت‌های ماندگار: شخصیت‌هایی مانند «نقی» در سریال «پایتخت» و «ضحاک» در فیلم «گشت ارشاد» تبدیل به نمادهای فرهنگی شده‌اند. دیالوگ‌های خنده‌دار: دیالوگ‌ها و موقعیت‌های کنایه‌آمیز، به شدت در دنیای کمدی ایرانی رایج است. و این فرمول و سه گانه مضمون نقد اجتماعی، کاراکترهای سمبلیک و دیالو‌گ‌های طنازانه به الگویی رایج در آثار کمدی سال‌های اخیر سینمای ایران بدل شده‌اند که فیلمسازان گاهی نعل به نعل از ان

پیروی می‌کنند.

چرا سینمای کمدی ایران به سوی ابتذال رفت و تا این حد سخیف و ضعیف شد؟

شرایط سینما و تنزل کیفیت فیلم‌های کمدی موضوعی پیچیده و چندوجهی است که تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌کنم:

1. تکرار فرمول‌ها: بسیاری از فیلم‌های کمدی به فرمول‌های ثابت و تکراری متکی هستند. این امر می‌تواند باعث شود که مخاطب احساس کند که فیلم‌ها جدید و جذاب نیستند.

2. تاثیر رسانه‌های اجتماعی: با گسترش رسانه‌های اجتماعی، نوع جدیدی از کمدی به وجود آمده است که ممکن است به جای فیلم‌های بلند، در قالب ویدیوهای کوتاه و میم‌ها ارائه شود. این تغییر ممکن است باعث کاهش توجه به فیلم‌های کمدی سنتی شود.

3. تغییر ذائقه مخاطب: سلیقه و انتظارات مخاطبان نیز در حال تغییر است. ممکن است نسل جدید به دنبال محتوای متفاوت و نوآورانه باشد و فیلم‌های کمدی کلاسیک نتوانند این نیازها را برآورده کنند.

4. رقابت با ژانرهای دیگر: سینما با رقابت شدید از سوی ژانرهای دیگر مانند اکشن، درام و علمی-تخیلی مواجه است که ممکن است باعث کاهش توجه به فیلم‌های کمدی شود.

5. محدودیت و سانسور: برخی از موضوعات کمدی ممکن است در دنیای امروز حساسیت‌زا باشند و سازندگان را در انتخاب مضامین و شوخی‌ها محدود کنند.

6. فیلمنامه ضعیف: در برخی موارد، کمبود نویسندگان با استعداد و خلاق می‌تواند به تنزل کیفیت فیلم‌های کمدی منجر شود. نوشتن یک کمدی خوب نیاز به مهارت خاصی دارد که ممکن است در برخی از پروژه‌ها وجود نداشته باشد.

توسعه ایرانی