تله قانون راهبردی»برای توافق احتمالی
ساعت 24 - مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا در جریان است و دور پنجم این مذاکرات نیز در روز دوم خرداد ۱۴۰۴ در سفارت عمان در رم برگزار شد و حال گفته می‌شود طرفین به دنبال تدوین چارچوبی برای هدایت روند مذاکرات به سوی دستیابی به توافق هستند.
یران نیز اعلام کرده که در صورت دستیابی به توافق، ممکن است به بازرسان آمریکایی اجازه دهد تا از تاسیسات هستهای ایران بازدید کنند. به نظر میرسد که مذاکره کنندگان ایران در انتظار تعیین زمان دور ششم مذاکرات با آمریکا به میانجیگری عمان هستند. چنان چه روز گذشته نیز سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران تاکید کرده احتمالاً در چند روز آینده تاریخ دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا مشخص می‌شود.
غنی سازی و رفع تحریم‌ها دو گره کور مذاکرات
گره کور مذاکرات با آمریکا، اما حالا شاید اصرار بیهوده طرف آمریکایی برای قطع کامل زنجیره غنی‌سازی اورانیوم در ایران و لزوم واردات سوخت لازم برای نیروگاه‌های هستهای ایران به جای تولید آن در کشور است.
هر چند که ایران تا این لحظه با قاطعیت و اصرار بسیار به این شرط تن نداده، اما در عین حال گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال توقف موقت غنی سازی، با هدف نشان دادن حسن نیت ایرانیها نیز به گوش میرسد و اگرچه وزارت خارجه این شایعات را رد کرده، اما ایران سابقه تعلیق غنی‌سازی در ازای رفع تحریم‌ها را دارد. چنان چه ۲۲ سال پیش نیز در مذاکرات سعدآباد با سه کشور اروپایی، این تصمیم گرفته شد.
امید برای دست یابی به توافق در سایه یک قانون
طرح مساله اعتماد سازی و نشان دادن حسن از سوی ایران نیز اکنون در شرایطی مطرح می‌شود که اکسیوس اخیرا و به نقل از یک مقام کاخ سفید و یک منبع آگاه گزارش کرده که دونالد ترامپ در تماس تلفنی پنجشنبه خود با بنیامین نتانیاهو، به او هشدار داده که از هرگونه اقدامی که ممکن است در مذاکرات هستهای ایران و آمریکا تداخل ایجاد کرده و آن را به خطر بیندازد، اجتناب کرده و بپرهیزد.
بنابراین گزارش آکسیون و به نقل از یک مقام کاخ سفید، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری و دیگر مقامات ارشد دولت آمریکا در هفته‌های اخیر به شدت نگران بودند که اسرائیل به طور ناگهانی تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی ایران را بمباران کند و یا گام‌های دیگری در جهت تضعیف روند مذاکرات بردارد.
مجموع گزارش‌های این چنینی از سوی طرفین نشان از آن دارد که احتمالا مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی عزمی جدی برای رسیدن به توافق دارند، اما آیا با توجه به فشارهای داخلی طرفین از هر دو سمت تنها این عزم کافی است؟
دستکم در ایران که میدانیم یک مشکل پیش رو برای دستیابی به توافق موقت «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» است.
سوال اصلی این است که در صورت توافق ایران و آمریکا برای تعلیق موقت غنی سازی، تکلیف قانون راهبردی چه خواهد شد؟ این قانون از «رفع تحریم‌ها» در شرایطی حرف زده که منظور رفع تمامی تحریم‌ها اعم از هستهای و حقوق بشری است.
ین در حالی است که طرف آمریکایی در مذاکرات فعلی همواره اعلام کرده در نتیجه این گفتوگوها تنها تحریم‌های هستهای و مرتبط با آمریکا لغو می‌شود و عملا تحریم‌های حقوق بشری علیه ایران و تحریم‌های اتحادیه اروپا به قوت خود باقی خواهد ماند.
قانون اقدام راهبردی از کجا آمد؟
نمایندگان مجلس شورای اسلامی مدعی هستند که قانون اقدام راهبردی را برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران، در آذر ۱۳۹۹ (دوره یازدهم مجلس) تصویب کردهاند و آنان هدف این قانون را افزایش فشار بر کشورهای غربی برای رفع تحریم‌ها از طریق گسترش برنامه هستهای ایران عنوان کرده بودند.
در این میان نمایندگان تصویب کننده این قانون همواره تاکید داشتند که پس از خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق هستهای (برجام) در سال ۱۳۹۷ و ناتوانی کشورهای اروپایی در جبران خسارات وارده به ایران بوده که آنان اقدام به تصویب قانونی کرد که هدف آن افزایش توان چانهزنی ایران در برابر غرب بود.
هم چنین ترور شهید محسن فخریزاده، دانشمند برجسته هستهای ایران، در آبان ۱۳۹۹ نیز انگیزهای مضاعف برای تصویب سریعتر این قانون فراهم کرد.
این نمایندگان هر چند مدعی بودند که از تاثیرات این قانون بر مذاکرات هستهای افزایش قدرت چانهزنی ایران است، اما در نهایت بیشتر منجر به افزایش تنش میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کاهش همکاری‌ها با آژانس شد که در همین حال نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه هستهای ایران را نیز سبب ساز شد.
از سوی دیگر به نظر میرسد که این قانون منجر به پیچیده‌تر شدن مذاکرات با آمریکا و اروپا نیز خواهد شد چرا که از اساس برخی مفاد قانون با روح برجام در تضاد است و مذاکرات را شاید دشوارتر نیز خواهد کرد.
جنجال یک قانون جنجالی مهمترین مفاد قانون اقدام راهبردی را میتوان در محتوای ماده ۱ و ماده ۶ دانست.
در صورت توافق ایران و آمریکا برای تعلیق موقت غنی‌سازی، تکلیف قانون راهبردی چه خواهد شد؟ این قانون از «رفع تحریم‌ها» در شرایطی حرف زده که منظور رفع تمامی تحریم‌ها اعم از هستهای و حقوق بشری است و طرف آمریکایی اما همواره اعلام کرده تنها تحریم‌های هستهای و مرتبط با آمریکا لغو می‌شود
ماده ۱ این قانون می‌گوید«در راستای تامین شروط نه گانه مقام معظم رهبری در خصوص توافق هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران موظف است بلافاصله پس از تصویب این قانون، جهت مصارف صلح آمیز نسبت به تولید اورانیوم با غنای بیست درصد اقدام و سالانه به میزان حداقل یکصد و بیست کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند. همچنین سازمان مذکور موظف است نیاز کشور برای مصارف صلح آمیز به اورانیوم با غنای بالای بیست درصد را به طور کامل و بدون تاخیر تامین کند. »
تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد همان وضعیتی است که ایران پیش از توافق هستهای داشت، اما در انتهای ماده عنوان می‌شود که سازمان انرژی اتمی موظف است جهت مصارف صلحآمیز اورانیم با غنای بیش از ۲۰ درصد تولید کند که در نوع خود تکلیفی به سازمان انرژی اتمی برای توسعه صنعت هستهای تلقی می‌شود.
ماده ۶ قانون مذکور نیز تصریح دارد که: دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعاهد از جمله کشورهای ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم الاجراءشدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.