پاسخ به ماشه در دوگانه جنگ و صلح

پس از آنکه سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و بریتانیا) با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد، روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران آغاز کردند، فضای سیاسی و دیپلماتیک کشور با واکنش‌هایی متناقض و در عین حال سرنوشت‌ساز مواجه شد.

در حالی که بخشی از مجلس شورای اسلامی با طرح‌های فوری، بر خروج از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) و قطع همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اصرار دارد، مقامات دولتی و وزارت خارجه علاوه بر تایید واکنش متقابل، همچنان بر آمادگی برای مذاکره و حل و فصل دیپلماتیک بحران تاکید می‌کنند.

این دوگانگی در رویکرد، ایران را در آستانه یک مقطع حساس ۳۰ روزه قرار داده که می‌تواند آینده پرونده هسته‌ای و جایگاه کشور در نظام بین‌الملل را به شکلی بنیادین تغییر دهد.

فریاد مجلس: از NPT خارج می‌شویم!

در واکنش به اقدام تروئیکای اروپایی، نمایندگان مجلس، به‌ویژه چهره‌های تندرو از طرح‌های فوری برای مقابله با فعال‌سازی مکانیسم ماشه خبر دادند. حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نایب‌رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، ابتدا از طرح «سه‌فوریتی» برای خروج از NPT و پروتکل الحاقی سخن گفت، اما ساعاتی بعد این طرح به «دوفوریتی» تغییر یافت.

این تغییر، هرچند از فوریت تصویب می‌کاهد، اما همچنان نشان‌دهنده عزم مجلس برای پاسخی قاطع و سریع است. حاجی‌دلیگانی تاکید کرد که این طرح هفته آینده در صحن علنی بررسی خواهد شد. او با اشاره به «سوءنیت و فشار» کشورهای اروپایی، خواستار «اقدام متقابل و قاطع» دولت شد.

طرح پیشنهادی او شامل خروج کامل از NPT، لغو تمامی الزامات ذیل این پیمان، قطع هرگونه مذاکره با آمریکا و سه کشور اروپایی ناقض برجام و خاتمه همکاری‌های نظارتی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. این موضع نشان‌دهنده تمایل بخش تندرو مجلس به اتخاذ رویکردی تهاجمی و غیرقابل بازگشت در برابر فشارهای بین‌المللی است، با این استدلال که تنها با چنین واکنشی می‌توان طرف مقابل را وادار به عقب‌نشینی کرد.

اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز با لحنی مشابه، بر اتخاذ «تصمیم قاطع» و «کوتاه نیامدن» تاکید کرد. او اقدام سه کشور اروپایی را عامل «تضعیف روند تعاملات و همکاری‌های ایران و آژانس» دانست. این دیدگاه، فعال‌سازی مکانیسم ماشه را نه یک اقدام قانونی، بلکه یک حرکت خصمانه تلقی می‌کند که باید با پاسخی متناسب روبرو شود.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در سخنانی با اشاره به احتمال وقوع جنگ، بر لزوم «قوی شدن» ایران تاکید کرد و این آمادگی را لازمه دفاع دانست که این اظهارات در راستای آماده‌سازی افکار عمومی برای سناریوهای سخت‌تر و تقویت روحیه مقاومت تفسیر می‌شود.

حمید رسایی، نماینده تندرو مجلس، پا را فراتر گذاشته و خواستار «اخراج سفرای کشورهای اروپایی» شد. ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز با ابراز بدبینی نسبت به اروپایی‌ها، تمدید برجام را بی‌فایده دانست و گفت: «ایران باید آماده جنگ باشد. » این مواضع، بازتاب‌دهنده تمایلی ریشه‌دار در میان برخی جریان‌ها برای قطع ارتباط با غرب و اتخاذ سیاست‌های تهاجمی‌تر است، حتی اگر به افزایش تنش‌ها منجر شود.

ایران از 10 سال پیش از انقلاب اسلامی، به معاهده NPT پیوست و متعهد به استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای شد. هرچند ماده ۱۰ این معاهده حق خروج را در شرایط «به خطر افتادن منافع حیاتی» پیش‌بینی کرده است، اما خروج از آن می‌تواند به انزوای بیشتر و تحریم‌های گسترده‌تر کشور منجر شود و تبعات حقوقی و سیاسی عمیقی در پی خواهد داشت.

توسعه ایرانی