چین فرودگاه چابهار را راه نیانداخت
ساعت 24 - از میان همه حرفهای عبدالرحیم کُردی، مدیرعامل اسبق منطقه آزاد چابهار روایتش از سرنوشت فرودگاه چابهار شاید بهترین معرف وضع اقتصادسیاسی توسعه در کشور باشد؛ در حالی‌که مجوز ساختش اخذ و سرمایه‌گذار چینی‌اش جذب شده بود، تعارض منافع دستگاهی مانع احداث این فرودگاه شد.
چینی‌ها هم‌زمان فرودگاه گوادر پاکستان را هم در دست کار داشتند. امروز چابهار هنوز فرودگاه ندارد و فرودگاه گوادر بخشی از ترافیک هوایی منطقه را جذب کرده است.
انصاف نیوز: چند روز پیش خبری اعلام شد با این مضمون که ایالات متحده معافیت تحریمی شرکت‌های هندی در بندر چابهار را ۶ ماه دیگر تمدید کرده است. با توجه به آشنایی شما با منطقه، به نظرم خوب ابتدا درباره فعالیت هندی‌ها در چابهار، میزان سرمایه‌گذاری و فعالیتی که انجام داده‌اند صحبت کنیم. آیا ما از فرصت حضور هند در چابهار استفاده مطلوب را برده‌ایم؟
عبدالرحیم کردی: حضور هندی‌ها در چابهار و اساساً تحولات منطقه را باید در چارچوب راهبردهای کلانی تحلیل کنیم که هم قدرت‌های فرامنطقه‌ای و هم قدرت‌های منطقه‌ای برای خود ترسیم کرده‌اند. در دو دهه اخیر خاورمیانه شاهد تحولات گسترده‌ای بوده و کشورهای قدرتمند رویکردهای کلان حضور خود در محدوده خلیج‌فارس و دریای عمان به‌عنوان کانون انرژی منطقه را بازتعریف و برنامه‌ریزی کرده‌اند.
طبیعتاً حضور هندی‌ها در این کانون یک انتخاب مهم و اساسی در پیش‌برد راهبردهای بین‌المللی این قدرت اقتصادی نوظهور است.
با توجه به حضوری که چینی‌ها در پاکستان دارند و مناسباتی که هندی‌ها با پاکستانی‌ها به لحاظ تاریخی داشته‌اند، در کنار تحولاتی که در آسیای میانه و خصوصاً افغانستان در این سال‌ها شاهد بوده‌ایم، آرایش اقتصادی جدیدی را در منطقه شاهد خواهیم بود. هند همیشه راهبرد حضورش در منطقه را دنبال می‌کرده است و مناسبات تاریخی که ما با هندی‌ها داشته‌ایم، اگرچه که همیشه هم فراز و فرودهایی داشته، در کنار این نظم جدید منطقه‌ای که در حال شکل‌گیری‌ست، هندی‌ها را به این جمع‌بندی رسانده که در چابهار حضور پیدا کنند. اگرچه توافق‌نامه‌ای که در چابهار حضور هندی‌ها را تثبیت کرده، به بهانه توسعه افغانستان بوده و شکل گرفته است.
به نظر من این ماجرا فراتر از صرفاً توسعه افغانستان یا فعالیت‌هایی‌ست که در حال حاضر هندی‌ها در افغانستان دارند انجام می‌دهند یا در برنامه‌های خود دارند. مسلما برای هند تمرکز بر آسیای میانه می‌تواند استراتژی درست‌تری باشد تا بخواهد صرفاً به افغانستان بپردازند.
طبیعتا حضور در چابهار به عنوان پایگاهی برای افزایش مراودات کالایی شرکت‌های هندی با افغانستان و آسیای میانه انتخاب درستی یا حتی شاید بشود گفت بهترین انتخاب برای دولت هندوستان بوده. به هر حال چابهار ویژگی‌های جغرافیایی منحصربه فردی دارد و می‌شود ساعت‌ها درباره این موضوع گفت‌وگو کرد که چرا هندی‌ها این نقطه را برای گسترش فعالیت‌های تجاری خود با آسیای میانه انتخاب کرده‌اند.
میزان سرمایه‌گذاری قطعی هندی‌ها در چابهار چقدر است؟ می‌دانم که در دوره‌های گوناگون حرف سرمایه‌گذاری در عددهای بعضا خیلی سنگین هم در میان بوده است.
در توافقی که بین ایران و افغانستان و هند صورت گرفت مقرر شد هندی‌ها در بندر چابهار سرمایه‌گذاری کنند.
در دوره‌های مختلفی که مذاکرات پیش می‌رفت هم راجع به اعداد متفاوت صحبت می‌شد؛ از ۸۵ میلیون دلاری که گفته می‌شد در خود بندر هزینه خواهند کرد تا سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیون دلاری در پس‌کرانه. حتی در دوره‌ای از یک خط اعتباری یک میلیارد دلاری بحث شد.
همه این‌ها گفت‌وگوهایی بوده که بین مقامات دو کشور همیشه مطرح بوده است. حالا برخی شکل عملیاتی به خودش گرفته و برخی در حد همان مذاکره مانده ولی آن چیزی که روی خاک نشست، پروژه توسعه بندر چابهار بود.
تا آن‌جا که من اطلاع دارم قرار بر این بود که در بندر چابهار فاز یک توسعه بندر توسط هندی‌ها توسعه پیدا کند و حدود ۸۵ میلیون دلار هم سرمایه‌گذاری شود. صرفا مقداری تجهیزات توسط هندی‌ها به چابهار آمده و کاری فراتر از تجهیزات نشده است. شاید هم قراردادشان صرفاً تامین همین تجهیزات بوده است.
سازمان ایرانی طرف قرارداد با هندی‌ها کیست؟
وزارت راه و شهرسازی و در واقع سازمان بنادر و دریانوردی متولی این مساله است. فکر می‌کنم حدود ۲۰ میلیون دلار اگر اشتباه نکنم ارزش تجهیزاتی بود که هندی‌ها توانستند به چابهار منتقل کنند. اتفاقا در موضوع تحریم‌ها، معافیت چابهار در واقعیت خیلی هم معنا پیدا نکرد چون تجهیزاتی که می‌خواستند به چابهار بیاورند تجهیزات اروپایی بود و برای انتقال مستقیمش به چابهار مسائلی پیش آمد و خاطرم هست که این تجهیزات یک‌بار منتقل شد به هند و دوباره از مبدا هندوستان به چابهار آمد.
طبق گفته شما، بالاخره هندی‌ها مقداری سرمایه‌گذاری فیزیکی در چابهار کرده‌اند. ما از این فرصت چطور بهره‌برداری کرده‌ایم؟
مساله اساسی همین است که آیا واقعا ما طرح و برنامه‌ای برای چابهار داشته‌ایم یا نه و آیا این برنامه را صرفاً باید با هندی‌ها دنبال کرد و آیا این مبلغ سرمایه‌گذاری می‌تواند تحولی در بندر چابهار ایجاد کند یا نه؟ به نظرم مساله به این سادگی نیست و در واقع ما ازهمین حجم کاری که انجام شده هم به دلیل غفلت از الزامات دیگری جز تجهیز یا توسعه بندر، نتوانسته‌ایم درست استفاده کنیم.
از چه الزاماتی غفلت شده؟
مهم‌ترینش که مبنای این توافقات هم بود موضوع راه آهن است که خب سال‌هاست می‌شنویم در حال ساخت است و هنوز به اتمام نرسیده است. در مقطعی حتی هندی‌ها تمایل داشتند و گفت‌وگوهای هم صورت گرفت که بخشی از سرمایه‌گذاری خود را در احداث راه‌آهن وارد کنند که البته منجر به نتیجه نشد.
به نظر من تا زمانی که خط راه‌آهن چابهار زاهدان به اتمام نرسد، نباید انتظار داشت چابهار در جایگاه توسعه‌ای خودش قرار گیرد. مادامی که راه‌آهن چابهار به شبکه سراسری متصل نشده و از آن طرف هم جاده‌های مواصلاتی منتهی به چابهار از استاندارد و کیفیت لازم و از ظرفیت لازم برخوردار نشود، سرمایه‌گذاری در افزایش ظرفیت بندر نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.
تکمیل زیرساخت یک مساله ابتدایی است اگرچه که از ظرفیت فعلی این جاده هم استفاده حداکثری نداریم و این ظرفیت نتوانسته در خدمت اقتصاد منطقه قرار بگیرد.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.