خبر خوش بانک جهانی درباره ایران / صعود ۳۲ پله‌ای در عملکرد لجستیکی

ساعت24-مجتبی سلیمانی سدهی،مجری طرح ساماندهی لجستیک تجاری و زنجیره‌های تامین کشور در اعتماد نوشت: براساس جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی بانک جهانی درخصوص شاخص عملکرد لجستیک 2018، رتبه ایران در این شاخص بین‌المللی (LPI) با صعودی 32 پله‌ای به رتبه 64 در دنیا ارتقاء یافته است.

این در حالی است که در گزارش قبلی بانک جهانی (گزارش سال 2016) نیز بهبود قابل توجه عملکرد لجستیکی ایران را شاهد بوده‌ایم. ایران در گزارش‌های قبلی این شاخص مهم بین‌المللی به ترتیب رتبه‌های 78، 103، 112، 114 و 96 را از میان 160 کشور داشته است.

شاخص عملکرد لجستیک (LPI) یک شاخص چندبعدی است که عملکرد لجستیک تجاری یک کشور را ارزیابی می‌نماید و از سال 2007 به صورت دوسالانه توسط بانک جهانی اندازه‌گیری و پایش می‌شود.

براساس تعریف بانک جهانی، لجستیک تجاری دامنه‌ای از فعالیتهای ضروری تجاری همچون: حمل‌ونقل، انبارداری، یکپارچه‌سازی بارهای تجاری، امور گمرکی و تبادلات مرزی تا سیستمهای توزیع بین‌المللی و درون کشوری را شامل می‌شود. از میان کشورهای با درآمد سرانه هم‌سطح، آن کشورهایی که عملکرد لجستیکی بهتری داشته‌اند شاهد یک درصد رشد بیشتر در تولید ناخالص داخلی (GDP) و دو درصد رشد بیشتر در تجارت بوده‌اند.

لجستیک

شاخص عملکرد لجستیک، معتبرترین شاخص بین‌المللی مرتبط با لجستیک تجاری است که در آن وضعیت لجستیک داخلی کشورها و نیز لجستیک کشورها در عرصه بین‌الملل مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این ارزیابی براساس شش زیرشاخص انجام می‌شود که عبارتند از:

1) کارایی فرایندهای ترخیص کالا (سرعت، سادگی و قابل پیش‌بینی بودن تشریفات اداری مثل فرایندهای گمرکی)؛

2) کیفیت زیرساختهای تجاری و جابجایی (مثل: مبادی ورودی، راه‌آهن، جاده‌ها، تکنولوژی اطلاعات)؛

3) سهولت دسترسی به کالاهای مختلف با قیمت رقابتی؛

4) شایستگی و کیفیت خدمات لجستیکی (متصدیان حمل‌ونقل، کارگزاران یا واسطه‌های گمرک)؛

5) توانایی در تعقیب و ردیابی کالاهای ارسالی؛

6) مناسب بودن زمان تحویل محموله‌ها به مشتری در زمان برنامه‌ریزی شده یا زمان مورد انتظار؛

البته باید توجه داشت که هیچیک از این شش حوزه نمی‌تواند به‌تنهایی بیانگر عملکرد لجستیکی یک کشور باشد؛ بلکه به‌صورت توام و در کنار یکدیگر عملکرد لجستیکی کشورها را نشان می‌دهند.

جدول زیر رتبه ایران را در شاخص عملکرد لجستیک و زیرشاخص‌های آن از ابتدا تاکنون نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که ایران در رتبه‌بندی سال 2014 در بین 160 کشور مورد ارزیابی قرار نداشت و رتبه‌های ارایه شده برای سال 2014 مربوط به متوسط عملکرد طی سال‌های 2007 تا 2014 می‌باشد. به عبارتی، چنانچه بخواهیم رتبه مربوط به عملکرد صرفا دوساله منتهی به 2014 را برای ایران درنظر بگیریم حداقل 161 بوده است (چرا که در بین 160 کشور مورد ارزیابی قرار نداشته است).

شاخص	2007	2010	2012	2014	2016	2018
تعداد کل کشورها	150	155	155	160	160	160
کارایی فرایندهای ترخیص کالا	63	106	126	133	110	71
لجستیکی	66	86	100	97	72	63
سهولت در ارسال محموله‌های بین‌المللی	66	121	115	124	88	79
شایستگی و کیفیت خدمات لجستیک	78	69	87	83	82	62
توانایی در تعقیب و ردیابی کالاهای ارسالی	125	110	108	123	111	85
تحویل بموقع کالا	106	85	138	141	116	60
شاخص عملکرد لجستیک	78	103	112	114	96	64

خوشبختانه عملکرد لجستیکی ایران طی دو دوره اخیر گزارش بانک جهانی که بین سال‌های 2014 تا 2018 منتشر شده است (دوره دولت تدبیر و امید)، بهبود خیلی مناسبی یافته است و در همه زیرشاخص‌های لجستیکی عملکردش ارتقا یافته است. بیشترین جهش عملکرد لجستیکی ایران در زیرشاخص «تحویل به موقع کالا» بوده است که جهشی 56 رتبه‌ای داشته است. بدون شک، فضای تعامل مثبت در مناسبات بین‌المللی دولت تدبیر و امید و فضای بهبودیافته وجهه بین‌المللی ایران در پسابرجام در این بهبود قابل توجه تاثیر بسزایی داشته است.

البته باید اذعان کرد که وضعیت ایران در معتبرترین شاخص لجستیکی بین‌المللی همچنان مناسب نیست و درحالیکه ایران بهترین موقعیت لجستیکی را در بین کشورهای منطقه داراست؛ اما از بین 20 کشور منطقه در رتبه 8 قرار دارد (جدول زیر).

کشور	رتبه در دنیا (160 کشور)	رتبه در منطقه (20 کشور)
امارات	11	1
قطر	30	2
عمان	43	3
ترکیه	47	4
عربستان	55	5
بحرین	59	6
کویت	63	7
ایران	64	8
قزاقستان	71	9
روسیه	75	10
اردن	84	11
ارمنستان	92	12
ازبکستان	99	13
قرقیزستان	108	14
پاکستان	122	15
ترکمنستان	126	16
تاجیکستان	134	17
سوریه	138	18
عراق	147	19
افغانستان	160	20

همانطور که در این جدول مشخص است، کشور امارات همچون گذشته بهترین کشور لجستیکی منطقه است که با بهبودی دو رتبه‌ای نسبت به دوره قبل به رتبه 11 در بین 160 کشور دنیا در گزارش 2018 رسیده است؛ ضمن اینکه قطر و عمان نیز طی چهار ساله اخیر عملکرد خیلی خوبی داشته و توانسته‌اند از ترکیه که در سال 2014 قدرت دوم لجستیکی منطقه بود پیشی بگیرند. عملکرد لجستیک ترکیه از سال 2014 روندی نزولی داشته و از رتبه 30 به رتبه 47 دنیا رسیده است.

شاخص عملکرد لجستیک 2018 بیان می‌کند که کشور آلمان همچون دوره‌های قبل بهترین کشور لجستیکی دنیاست و پس از آلمان، کشورهای سوئد، بلژیک، اتریش و ژاپن به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

در بین کشورهای آسیایی نیز ژاپن (رتبه 5)، سنگاپور (رتبه 7)، امارات (رتبه 11)، هنگ‌کنگ (رتبه 12) و کره جنوبی (رتبه 25) بهترین عملکرد لجستیکی را بین سال‌های 2016 تا 2018 در میان 160 کشور مورد بررسی داشته‌اند.

در پایان باید اظهار امیدواری کرد که با همت و توجهی جدی‌ای که به موضوع تاکنون مغفول مانده لجستیک تجاری هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی و ارکان سیاست‌گذار نظام شکل گرفته است؛ بتوانیم روند رو به رشد عملکرد لجستیک کشور را به عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه کشور با شتاب بیشتری ادامه دهیم.

خبرانلاین