نزدیک یک ماه از شروع کار دولت می‌گذرد، وزارت ارشاد همچنان بلاتکلیف است

تئاتر، قربانی وقت‌کشی مدیران

ساعت۲۴-گروه‌های نمایش سردرگم، مدیران سالن‌ها بلاتکلیف و تمام فعالیت‌های مرتبط با تمرین و ساختنِ تئاتر در کشور روی هواست؛ تنها به این دلیل ساده که پس از روشن شدن تکلیف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سوم شهریورماه، وضعیت معاون امور هنری و مدیر کل هنرهای نمایشی جدید تا این لحظه که بیست‌ویک روز از تاریخ دریافت رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی می‌گذرد، روشن نیست.

html>

فعالیت دولت جدید در شرایطی آغاز می‌شد که از یک‌سو مسوولان ارشد کشور تاکید کرده بودند دولت باید خیلی سریع کارها را به جریان بیندازد و در سوی دیگر، از 6 ماه پیش روشن بود چیدمان قوه اجرایی به چه صورت پیش خواهد رفت. یعنی تیم جدید ماه‌ها قبل می‌دانست که باید آماده به دست گرفتنِ امور جاری باشد، حتی اگر نمی‌دانست، بودند جریان‌های پشت پرده که مدت‌ها بود خود را برای این روز آماده می‌کردند. بنابراین تا لحظه نگارش این گزارش، هیچ اقدام موثری در جهتِ روشن‌شدن دوباره چراغ سالن‌های نمایش و تمرین‌ گروه‌های تئاتری صورت نگرفته است. مشکل دیگری که این روزها مشاهده می‌شود، این است که بعضی مدیران میانی همچنان دست روی دست گذاشته، کارها را متوقف کرده‌اند و به تغییر مدیران ارشد چشم دوخته‌اند. کمااینکه انتظار می‌رود یا در ظاهرا این‌طور به نظر می‌رسد کارها طبق روال انجام شوند، اما طولانی‌شدن بحث واکسیناسیون مردم و به‌طور طبیعی هنرمندان موجب شده قدرت عمل و اختیار حتی از مدیران ارشد وزارت ارشاد سلب شود. اینجا است که سرعت عمل در تعیین و معرفی مدیران ضروری جلوه می‌کند؛ اتفاقی که انتظار می‌رفت به سرعت صورت گیرد اما اوضاع به سمتی پیش می‌رود که ظاهرا باید ماه‌های ابتدایی 6 ‌ماهه دوم سال 1400 را هم به کل از دست رفته دانست. خبرگزاری ایسنا در همین رابطه گزارشی منتشر کرده و در گفت‌وگو با مدیران سالن‌های تئاتر به بررسی موضوع پرداخته است. اظهارنظرهای موجود نشان می‌دهد همه منتظر اتخاذ تصمیم جدی توسط مقام اصلی وزارت ارشاد هستند، تصمیمی که با اقتصاد و جسم و جانِ جامعه تئاتر نسبتِ مستقیم برقرار می‌کند. «از آنجاکه در یکی، دو هفته آینده ایام سوگواری ماه صفر را در پیش داریم، به نظر می‌رسد بسیاری از نمایش‌هایی که در نوبت اجرا بودند، تا پایان این ماه منتظر بمانند. با این حال حق این گروه‌هاست که از حالا وضعیت اجرای خود را بدانند تا در مدت زمان باقیمانده، بدون شتابزدگی نمایش‌های خود را آماده اجرا کنند. فراموش نکنیم یک گروه نمایشی در شرایط فعلی به اندازه کافی دل‌نگرانی دارد و خوب نیست با تصمیم‌های خلق‌الساعه، دلواپسی جدیدی به مجموعه نگرانی‌های او اضافه کنیم.» تئاتر شهر از جمله مجموعه‌هایی بود که حتی تلاش کرد تمرین گروه‌های نمایشی متوقف نشود، اما با اوج‌گیری گونه «دلتا»، این سالن نیز ناچار به تغییر موضع شد. حالا به نظر می‌رسد روند تزریق واکسن به یک‌باره در کشور تغییر کرده و به شکلی ناگهانی چندین مرکز برای واکسیناسیون عمومی اعلام شده است. شاید با تغییر استراتژی رخداده بتوان نسبت به شروع کار مهم‌ترین سالن تئاتر دولتی کشور امید بست. ابراهیم گله‌دارزاده مدیر مجموعه تئاتر شهر در این باره گفته «هنوز ابلاغیه‌ای بابت بازگشایی سالن‌ها به ما نرسیده ولی پیش‌بینی‌مان این است که به زودی این اتفاق رخ بدهد، چون اوضاع در حال بهتر شدن و ثبات بیشتر است و بعد از اجرایی شدن واکسیناسیون عمومی، گروه‌های نمایشی با اعتماد بیشتری می‌توانند به اجرای آثار خود بپردازند.»

امروز و فردای ایرانشهر
نام تماشاخانه ایرانشهر در جریان برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی به عنوان جدی‌ترین مجموعه رسمی حامی این رویداد مطرح شد، اما بلافاصله بعد از برگزاری مراسم اختتامیه، این مجموعه نیز به سکوت و تعطیلی رفت. مجید رجبی، معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران هم درباره بازگشایی مجموعه‌های فرهنگی گفته است «متاسفانه هنوز از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نه ابلاغیه‌ای درباره از سرگیری فعالیت‌های نمایشی آمده و درباره فعالیت‌های تجسمی نیز تعیین تکلیفی انجام نشده است. نیمه اول مهرماه با ایام سوگواری همزمان خواهد بود. به همین دلیل برای انجام فعالیت‌های خود بعد از این مقطع زمانی، برنامه‌ریزی کرده‌ایم و در تدارک هستیم که از اواسط مهرماه بتوانیم فعالیت‌های خود را در تماشاخانه ایرانشهر و خانه هنرمندان ایران ازسر بگیریم.» به این ترتیب به نظر می‌رسد نگاه رجبی معمار هم نسبت به تداوم تزریق دوز اول و دوم واکسن مثبت است و احتمال می‌دهد امور از نیمه مهرماه طوری شود که بتوان درها را به روی مردم و گروه‌ها گشود. «با گروه‌هایی که پیش از این متقاضی اجرا بوده‌اند، مشغول رایزنی هستیم تا در صورت آماده بودن، بتوانیم اجراهای خود را انجام دهیم. البته پروتکل‌های بهداشتی را با سختگیری بیشتری اعمال خواهیم کرد و ظرفیت کمتری را برای سالن‌های نمایشی در نظر خواهیم گرفت چراکه با وجود تندتر شدن روند واکسیناسیون، همچنان آمار روزانه قربانیان کرونا بالاست. ضمنا مشغول تدارک برپایی نمایشگاه‌های‌مان نیز هستیم چون در این بازه زمانی، بخش بزرگی از برنامه‌های‌مان لغو شدند.»
تئاتر کودک و نوجوان بیشتر آسیب می‌بیند
حسین موذن، مدیر تالار هنر تعطیلی اخیر کرونایی را سبب خیر دیده است، چون به گفته او «بخشی از بازسازی این تالار اجرایی شده»؛ اتفاقی که بعد از حدود چهل سال صورت گرفته و طبق گزارش موذن «سیستم پرده تالار» حالا عوض شده است. سیستم پرده تالار قبلا به صورت دستی بوده ولی از این پس دیگر مکانیزه باز و بسته می‌شود. «سال گذشته هم سرویس‌های بهداشتی و اتاق‌های گریم را بازسازی کردیم و اگر بتوانیم صندلی‌ها و سیستم موتورخانه را هم بازسازی کنیم، دیگر این تالار نونوار خواهد شد که امیدواریم پیگیری‌های ما در این زمینه به نتیجه برسد.» حسین موذن نیز مشابه مدیرعامل خانه هنرمندان ایران پیش‌بینی‌ می‌کند «تالار هنر» بتواند در روزهای میانی و پایانی مهرماه شروع به کار کند. «کار ما
در قیاس با سالن‌های دیگر سخت‌تر است، چون برای حضور در دیگر سالن‌ها، مخاطب، خودش تصمیم‌گیرنده است ولی از آنجاکه مخاطب ما گروه سنی کودک و نوجوان است، خانواده برای او تصمیم‌گیری می‌کند. ضمن اینکه بسیاری از خانواده‌ها برای حضور فرزندان‌شان در مکان‌های عمومی دلواپسی دارند. به ویژه اینکه تعطیلی اخیر سالن‌های تئاتر به دنبال شدت گرفتن کرونای دلتا، این حساسیت را بیشتر هم کرد زیرا به گفته کارشناسان، این نوع کرونا کودکان را هم درگیر می‌کند.» مدیر تالار هنر به نکته مهمی اشاره می‌کند که ظاهرا در فرآیند تصمیم‌گیری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شرایط کنونی جایگاه و اعتبار چندانی ندارد. «پیش از تعطیلات اخیر، به تدریج اعتمادسازی داشت صورت می‌گرفت و کم‌کم شاهد حضور تماشاگران بودیم ولی حالا کارمان سخت‌تر شده و اعتمادسازی دوباره، نیازمند زمان بیشتری است. در هر حال امیدواریم با تسریع در روند واکسیناسیون و مهار شدن کرونا، شرایط برای حضور کودکان در مکان‌های عمومی فراهم‌تر شود. در هر حال فعلا بخشی از برنامه‌های ما مبهم است؛ هم جدول اجراهای‌مان به دلیل تعطیلات کرونایی دستخوش تغییر شده و هم اطلاعی از برنامه‌ریزی‌های مدیران جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نداریم.»
دانشجویان به حال خود رها شده‌اند
جز اجرای نمایش «در انتظار گودو» به کارگردانی امیررضا کوهستانی در فضای باز مجموعه «باغ‌کتاب» تهران، اگر حال و هوای تئاتر جریان داشت، بیشتر پای دانشجویان در میان بود، به خصوص در قالب جشنواره تئاتر دانشگاهی با تمام افت‌وخیزها و مشکلاتی که از نظر اجرایی داشت، همچنین نام «تالار مولوی» به عنوان تنها پایگاه رسمی این رویداد مطرح می‌شد. اما امیرحسین حریری مدیر تالار مولوی درباره بازگشایی این تالار که جزو زیرمجموعه‌های دانشگاه تهران است، توضیح می‌دهد «با اینکه واکسیناسیون در مقایسه با قبل روند خیلی بهتری پیدا کرده و پرسنل و استادان مراکز دانشگاهی و همین‌طور جمع بزرگی از دانشجویان، واکسینه شده‌اند، هنوز دستورالعمل صریحی درباره بازگشایی مجموعه‌های فرهنگی ابلاغ نشده است. ما نیز همچون دیگر مراکز منتظر تصمیم‌گیری‌ها هستیم البته نباید فراموش کنیم که در ترم جدید تحصیلی هم همچنان بخش عمده‌ای از کلاس‌ها به صورت غیرحضوری برگزار می‌شود و تنها بخشی از فعالیت‌های دوره‌های تکمیلی به صورت حضوری خواهد بود مگر اینکه بعدتر تصمیم‌های جدیدی گرفته شود.»
او نیز مانند دیگر مدیران سالن‌ها امکان تصمیم‌گیری را از دست داده است. «از آنجاکه مرکز هنرهای نمایشی به عنوان مرجع صدور مجوز نمایش‌ها به‌طور مستقیم با ستاد ملی مقابله با کرونا در ارتباط است، منتظر تصمیم‌گیری دوستان این مرکز هم هستیم.» اما قادر آشنا، مدیر کل هنرهای نمایشی طی روزها و هفته‌های پس از شیوع گونه جدید ویروسِ کرونا در کشور، موضع خود را به صراحت بیان کرده و گفته است حاضر نیست تصمیمی بگیرد که در نتیجه‌اش، حتی یک هنرمند یا تماشاگر آسیب ببیند. پس با درنظر گرفتن این قید، فعلا چندان نباید به اعلام شروع فعالیت‌ها امیدوار باشیم.

مشکل دیگری که این روزها مشاهده می‌شود، این است که بعضی مدیران میانی همچنان دست روی دست گذاشته، کارها را متوقف کرده‌اند و به تغییر مدیران ارشد چشم دوخته‌اند. کمااینکه انتظار می‌رود یا در ظاهرا این‌طور به نظر می‌رسد کارها طبق روال انجام شوند، اما طولانی‌شدن بحث واکسیناسیون مردم و به‌طور طبیعی هنرمندان موجب شده قدرت عمل و اختیار حتی از مدیران ارشد وزارت ارشاد سلب شود. اینجاست که سرعت عمل در تعیین و معرفی مدیران ضروری جلوه می‌کند؛ اتفاقی که انتظار می‌رفت به سرعت صورت گیرد اما اوضاع به سمتی پیش می‌رود که ظاهرا باید ماه‌های ابتدایی 6 ‌ماهه دوم سال 1400 را هم به کل از دست رفته دانست.