درباره یک انتخاب

ساعت24-انتخاب نماینده سینمای ایران برای معرفی به اسکار؛ این روندی است که هر سال در این دوره زمانی گمانه‌زنی‌ها را درباره اینکه چه فیلمی نماینده مناسبی در این رویداد هنری مهم دنیاست، بیشتر می‌کند و اغلب با حواشی بسیاری همراه است.

html>

در این میان گاه سال‌هایی اتفاق‌نظر در معرفی فیلمی خاص بیشتر بوده و گاه دست‌خالی سینمای ایران برای معرفی فیلمی که استانداردهای حضور در این رویداد را داشته باشد یا انتخاب‌هایی که چندان نمی‌شد به موفقیتشان امیدوار بود، جنجال‌های بسیاری را در پی داشته است. طبق روال جلسات مربوط به انتخاب فیلم‌های ایرانی برای معرفی به اسکار در بنیاد سینمایی فارابی تشکیل می‌شود و همچنان خبری از ترکیب اعضای انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به آکادمی اسکار یا فیلم‌هایی که در لیست بررسی قرار دارند، منتشر نشده است. در یک سال گذشته معدود فیلم‌هایی از سینمای ایران، مسیر جشنواره‌ای موفقی در دنیا را پشت‌سر گذاشته‌اند و جوایز معتبری کسب کرده‌اند. با همه اینها باید دید درنهایت امسال شاهد اتفاق پیش‌بینی‌ناپذیری خواهیم بود یا انتخاب به سمتی می‌رود که دست‌کم موج انتقادها به انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به آکادمی اسکار کمتر خواهد بود.
سحر عصرآزاد، منتقد و سینمایی‌نویس، در گفت‌وگو با «شرق» با اشاره به شرایط غیرمعمول سینما در دوران پاندمی کرونا گفت: «واقعیت این است که باید پذیرفت به‌واسطه همه‌گیری کرونا در کل جهان، آسیب جدی بر همه‌چیز وارد شد که سینما را هم شامل می‌شود؛ چراکه اساسا سینما هنری است که نیازمند ارتباط حضوری و بی‌واسطه بین مخاطب و پرده سینماست. سالن‌های سینما جایی است که با اجتماع مردم معنا پیدا می‌کند. طبعا در دوران همه‌گیری کرونا سینما با آسیب جدی‌تری مواجه شد. در دیگر کشورهای جهان با توجه به تسریع و عملکرد هوشمندانه نسبت به قرنطینه و واکسیناسیون عمومی، زندگی اجتماعی درحال نزدیک‌شدن به روال عادی است‌ اما هنوز برای رسیدن به شرایط پیشاکرونا زود است؛ چه برسد به کشور ما که در همه موارد دیر و کند عمل کرد. تنها حسن این دیر عمل‌کردن در مواجهه، درمان و واکسیناسیون عمومی شاید این باشد که از راهکارها و تجربه‌های کشورهای دیگر در سطوح مختلف از جمله سینما درس بگیریم و راه‌های رفته را امتحان نکنیم تا زودتر به شرایط عادی بازگردیم که امیدوارم این‌گونه باشد».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «متأسفانه در شرایط همه‌گیری کرونا سینمای ما آسیب جدی دید، به‌ویژه در اکران که مهم‌ترین مرحله در صنعت سینماست. در این میان اکران آنلاین هم به دلایل بسیار از جمله مشکلات کپی‌رایت و نبود مصونیت در فضای مجازی، نتوانست رونقی داشته باشد و به رشد غیرمنطقی تولید سریال‌های نمایش خانگی منجر شد که به نظرم به تحلیل و آسیب‌شناسی دقیق نیاز دارد؛ چراکه رونق شبکه نمایش خانگی را نمی‌توان به سینما نسبت داد.
با این شرایط سینمای ایران در دو سال گذشته لنگان‌لنگان حرکت کرد و آسیب جدی واردشده نیازمند اتخاذ راهکارهای دلسوزانه و کارشناسانه است.
این توضیحات لازم بود تا بگویم در چنین شرایطی باید درباره کیفیت و کمیت آثار نگاه منصفانه‌ای داشت. در این میان تعدادی فیلم، اکران‌های محدودی داشتند و یک‌سری ارقام فروش هم اعلام شد که صحت‌وسقم آنها نیازمند بررسی دقیق‌تر است. برخی از آثاری که در چنین شرایطی تولید شدند، به محافل و جشنواره‌های جهانی راه یافتند که به نظرم کاری کردند کارستان».
او ادامه داد: «اصغر فرهادی با فیلم «قهرمان» موفقیت‌های خوبی کسب کرد و سال‌هاست سردمدار حضور پرافتخار سینمای ایران در جشنواره‌های جهانی است. به نظرم اتفاق بسیار مهمی است که این فیلم تا امروز بازخوردها و جوایز مهمی از جشنواره‌ها داشته و برگ برنده و شانس بزرگ سینمای ماست که می‌توان به آن اتکا کرد.
از سوی دیگر فیلم‌ساز تجربه‌گرایی مثل شهرام مکری که جای پایش در جشنواره‌های مهم جهانی محکم است، با فیلم «جنایت بی‌دقت» توجه محافل جهانی را جلب کرده و حضور موفقی داشته است. عصرآزاد در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «احمد بهرامی از جمله فیلم‌سازان کمترشناخته‌شده نسل جدید است که با «دشت خاموش» همه نگاه‌ها را به خود جلب و جوایز معتبر و منحصربه‌فردی به سینمای ایران هدیه کرد. این فیلم غافلگیری جذابی برای محافل جهانی و حتی داخلی بود و چون پیش‌زمینه‌ای درباره این فیلم‌ساز وجود نداشت، کارش سخت‌تر و البته ارزشمندتر بود که امیدوارم این خط موفقیت ادامه یابد.
فیلم «قصیده گاو سفید» بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم هم تا به امروز روند خوبی در نمایش و حضور جهانی و جشنواره‌ای داشته و سابقه قبلی این فیلم‌سازان خوش‌قریحه در این روند تأثیرگذار است.
همچنین ارسلان امیری با «زالاوا» گونه جدیدی از سینمای ایران را به محافل جهانی عرضه کرده که درعین‌حال خوش‌ساخت و حرفه‌ای است و استقبال از این فیلم هم در جشنواره‌ها و جوایزش تأمل‌یرانگیز است.
فیلم «شیطان وجود ندارد» محمد رسول‌اف هم جوایز خوبی از جشنواره‌های جهانی دریافت کرده هرچند به نظرم از سلیقه سینمایی و نوع نگاه هنری فیلم‌ساز در آثار پیشینش فاصله گرفته و به ورطه شعار و پیام‌های مستقیم و واکنشی افتاده است.
«بوتاکس» کاوه مظاهری هم از فیلم‌های تجربی و موفقی است که بازخوردهای خوبی از جشنواره‌های جهانی دریافت کرده است. در کل معتقدم آثار ارائه‌شده ایرانی به جشنواره‌های جهانی در یک سال گذشته هرچند محدود اما آثار باکیفیتی بوده است».
او در پایان درباره شرایط انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به آکادمی اسکار طی روزهای آینده گفت: «معتقدم امسال هم مثل سال‌های قبل، انتخاب نماینده سینمای ایران با جنجال و واکنش و حاشیه مواجه خواهد شد. به‌ویژه که در دوره جدید ریاست‌جمهوری؛ وزیر ارشاد، معاونت سینمایی، رئیس سازمان سینمایی و... عوض شده‌اند و باقی مدیران نیز درحال تغییر و جابه‌جایی هستند و قابل پیش‌بینی نیست چه مواجهه‌ای با این قضیه داشته باشند.
هرچند روند انتخاب نماینده سینمای ایران برای معرفی به اسکار مثل هر سال در بنیاد سینمایی فارابی درحال پیگیری است. اما ترکیب اعضای هیئت انتخاب و اینکه فهرست کوتاه معرفی می‌کنند یا یک نماینده و... مشخص نیست.
درنهایت معتقدم افرادی که برای سینمای ایران دلسوز باشند و نگاه کارشناسانه به گذشته داشته باشند، با درنظرگرفتن اعتبار سینمای ایران در جهان، انتخاب سخت و پیچیده‌ای در پیش ندارند. مگر اینکه اتفاقاتی اجباری بیفتد که همه‌چیز پیچیده شود که قطعا به ضرر سینمای ایران خواهد بود. هر عقل سلیم می‌داند موفقیت سینمای ایران با کدام فیلم و چه سازوکاری می‌تواند محقق شود».