علاقه مندی اقتصاد جهانی به آشوب

ساعت 24 - بانک‌های مرکزی برای مقابله با تورم سیاست پولی ریاضتی در پیش گرفته‌اند. نگرانی‌های مربوط به نظام مالی- از بازارهای اوراق گرفته تا املاک تجاری و تا سلامت بانک‌ها- بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌خورند.

امسال حدود ۴ میلیارد نفر به پای صندوق‌های رای می‌روند و این کار عواقبی پیش‌بینی‌ناپذیر خواهد داشت. از همه نگران‌کننده‌تر آن است که جهان در آتش مناقشاتی از جنگ اوکراین تا اسرائیل و دریای سرخ قرار دارد. جنگ‌های دیگر از جمله جنگ تایوان نیز چندان دور از احتمال نیستند. تعجبی ندارد که تحلیلگران از «چند بحرانی»، «چشم‌انداز جهنم» و «بی‌نظمی نوین جهانی» صحبت می‌کنند. با وجود این‌ها، حداقل در حال حاضر اقتصاد جهان به روی همه این نگرانی‌ها می‌خندد. تقریباً تمام اقتصاددانان در آغاز ۲۰۲۳ اعتقاد داشتند که آن سال یک رکود جهانی اتفاق می‌افتد. اما در مقابل تولید ناخالص داخلی جهان حدود ۳ درصد رشد کرد. نشانه‌های اولیه حاکی از آنند که پیشرفت با همان سرعت در سال جاری ادامه می‌یابد. داده‌های بانک گلدمن ساکس نشان می‌دهند فعالیت اقتصاد جهانی به همان اندازه سال ۲۰۱۹ خود پویایی دارد. اندازه‌گیری هفتگی GDP توسط OECD - باشگاه کشورهای ثروتمند- به نتایج مشابهی می‌رسد. همچنین اندازه‌گیری فعالیت‌های جهانی با استفاده از نظرسنجی از مدیران خرید (که به شاخص مدیران خرید-PMI- شهرت یافته است) به رشد قوی در سرتاسر جهان اشاره می‌کند. بازارهای کار حتی قدرتمندتر هم شده‌اند. نرخ بیکاری در کشورهای OECD به کمتر از ۵ درصد رسیده است. سهم افراد دارای سن کار در مشاغل- که مقیاس بهتری برای اندازه‌گیری توانمندی بازار کار است- در بالاترین سطح تاریخی خود قرار دارد. سلامت بازار کار وضعیت خانوارهایی که از تورم آسیب دیده‌اند را بهبود می‌بخشد. در سال ۲۰۲۲ میزان درآمد واقعی در دسترس خانوارها در کشورهای عضو گروه ۷ تا ۴ درصد کاهش یافت اما اکنون یک بار دیگر روند صعودی در پیش گرفته است. برخی از کشورها عملکردی نه چندان خوب دارند. ارقام رشد چین همچنان ناامیدکننده و برخی ارقام مربوط به اروپا نگران کننده‌اند. آلمان که به خاطر بهای بالای انرژی و افزایش رقابت در صنعت خودروسازی به دلیل صادرات خودروهای برقی چینی با کندی رشد مواجه شده است ممکن است به دام رکود بیفتد. اما همزمان نمایش‌هایی از اقتدار دیده می‌شود. میزان اشتغال دستمزدی غیر کشاورزی در آمریکا در ماه ژانویه تا ۳۵۳ هزار بالا رفت. این رقم خیره‌کننده تقریباً از تمام انتظارات فراتر بود. در برزیل که در چند سال گذشته از رشد ضعیف رنج می‌برد تازه‌ترین داده‌های شاخص مدیران خرید امیدوارکننده هستند. تاکنون شواهد زیادی وجود ندارد که نشان دهد حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ اقتصاد جهان را واژگون می‌کند. داده‌های شاخص مدیران خرید بیان می‌کنند که زمان تحویل برای تولیدکنندگان طولانی‌تر شده است. دلیل این امر آن است که کشتی‌ها مسیر خود را تغییر داده و دماغه امید نیک را دور می‌زنند. این امر فاصله بین شانگهای و روتردام را از ۱۸ به ۲۳ هزار کیلومتر افزایش می‌دهد. با این حال تقریباً در تمام اقتصادها هزینه حمل و نقل کسر کوچکی از قیمت کل کالا است. حتی در میان بدبین‌ترین متخصصانی که به خاطر اختلال در دریای سرخ افزایش تورم را پیش‌بینی می‌کنند این رقم همانند یک اشتباه در گرد کردن اعداد خواهد بود. چرا اقتصاد جهان آنقدر به بی‌نظمی نوین جهان بی اعتنا است؟ نرخ بالای بهره توانست تورم را از اوج بیش از ۱۰ درصد در جهان ثروتمند به حدود ۶ درصد پایین آورد. این امر نه تنها قدرت خرید خانوارها را بالا می‌برد بلکه روحیه آن‌ها را هم تقویت می‌کند. در واقع اعتماد مصرف‌کننده جهان ثروتمند که در ۲۰۲۲ به پایین‌ترین سطح رسیده بود ناگهان بالا رفت. از آنجایی که بخش زیادی از بدهی‌های شرکت‌ها و خانوارها با نرخ‌های ثابت بهره تنظیم شده بودند افزایش هزینه‌های وام‌گیری تاثیری بر آن‌ها نداشت. یک احتمال پیچیده دیگر هم وجود دارد: با وجود تعداد زیاد پیشرفت‌های تکان‌دهنده، جهان دیگر به‌اندازه گذشته به آشوب اهمیت نمی‌دهد. این امر با یافته‌های دانشگاهی نیز همخوانی دارد. به عنوان مثال مقاله اخیر دو پژوهشگر فدرال رزرو بیان می‌کند که ضربه ناشی از اوج‌گیری نااطمینانی اقتصادی به تولید پس از چند ماه کم اثر می‌شود. اقتصاددانان خوب همچنان پرتحرک و در حال پیش‌بینی هستند. شاید نرخ بالای بهره تاثیر دیر هنگامی بر تولید داشته باشد. تشدید جنگ اوکراین یا دریای سرخ می‌تواند دور دیگری از تکانه‌ها را در تامین انرژی پدید آورد و به تورم دامن بزند. اگر شی‌جین‌پینگ تصمیم بگیرد به سمت تایوان حمله کند تمام پیش‌بینی‌ها به هم می‌ریزند. اما در سوی دیگر کاهش تورم و تقویت بالقوه بهره‌وری به خاطر استفاده از هوش مصنوعی زایشی می‌‌تواند سرعت رشد تولید ناخالص داخلی را بالا برد. علاوه بر این، اقتصاد جهانی همیشه تاب‌آوری خود را به رخ کشیده است: «چند بحرانی» کدام «چند بحرانی»؟ پژوهشکده پولی و بانکی -مترجم: جواد طهماسبی