خروج سالانه بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور

کاهش سرمایه‌گذاری و نرخ تشکیل سرمایه منفی چندسالی است که به یکی از بحران‌های اقتصادی کشور تبدیل شده است اما این تنها وجه بحران سرمایه در ایران نیست و در همین حین خروج یا فرار سرمایه نیز از کشور تشدید شده است. ا

ین خروج سرمایه اول به صورت سرمایه‌گذاری ایرانیان در کشورهای مختلف بوده اما اکنون پس از تشدید بحران‌های کشور نه تنها ایرانیان سرمایه خود را در تولید سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و میلی به سرمایه‌گذاری در ایران ندارند بلکه حتی برخی فعالان اقتصادی با مهاجرت سرمایه خود را از ایران خارج می‌کنند.

این روند خروج سرمایه مسئولین را نیز به تکاپو واداشته است. روز گذشته، حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور اظهار کرد: جریان خروج سرمایه از داخل به خارج به شدت رو به فزونی است و صادرکننده ارز حاصل از صادرات را بازنمی‌گرداند و برای این کار به انواع راهکارها اقدام می‌کند. منافذ خروجی باید شناسایی و جلوی آن گرفته شود.

از آنجایی که شعار سال 1400 «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام گرفته است، خروج سرمایه می‌تواند تحقق این شعار را با چالش مواجه کند زیرا سرمایه‌ها با سرعت زیادی در حال فرار از ایران هستند و سرمایه‌هایی هم که می‌ماند صرف فعالیت‌های سفته‌بازانه نظیر خرید دلار و سکه می‌شود.

در همین راستا، این گزارش به دلایل خروج سرمایه از کشور می‌پردازد و تحقق شعار سال را در پرتو فرار سرمایه از کشور بررسی می‌کند.

تخمین رشد اقتصادی نزدیک به صفر سال 1403!

براساس جدیدترین تخمین و برآورد پژوهشکده پولی و بانکی از رشد اقتصاد ایران، کیک اقتصاد در سه ماهه منتهی به اسفند 1403 در مقایسه با همین بازه زمانی در سال 1402 ، 0.5 درصد بزرگتر شده است. این‌ها درحالی است که رشد اقتصادی سه ماهه منتهی به بهمن سال گذشته 2.2 درصد بوده است. بنابراین سرعت رشد اقتصادی در اسفند نسبت به بهمن ماه سال گذشته پایین‌تر آمده است.

به گزارش اکوایران، در زمستان سال گذشته رشد بخش‌های خدمات، نفت و کشاورزی نسبت به سه ماهه منتهی به بهمن کاهشی بوده و در مقابل رشد گروه صنایع و معادن در این مدت افزایش داشته است. نکته قابل توجه در گزارش پژوهشکده و همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس منفی شدن رشد بخش نفت است. این امر می‌تواند نشان دهنده تاثیرگذاری بیشتر تحریم‌ها علیه بخش نفت و گاز کشور باشد.

برآوردهای پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد در اسفند سال گذشته رشد اقتصادی نسبت به بهمن‌ماه نزولی بوده درحالی که از نظر مرکز پژوهش‌های مجلس رشد اقتصادی اسفندماه نسبت به بهمن افزایش یافته است. البته اختلاف این دو نهاد در بازه زمانی مورد بررسی نیز حائز اهمیت است. چرا که پژوهشکده پولی و بانکی تغییرات کیک اقتصاد را در سه ماه ارزیابی می‌کند درحالی که مرکز پژوهش‌های مجلس این شاخص را تنها در یک ماه مورد سنجش قرار می‌دهد. پژوهشکده پولی و بانکی رشد اقتصادی نفت در اسفند سال گذشته را منفی 2.7 درصد برآورد کرده که نسبت به بهمن ماه که رشد این بخش 4.8 درصد بوده کاهش شدیدی را تجربه کرده است. از طرف دیگر در همین بازه زمانی رشد اقتصادی صنایع و معادن از 1.4 درصد در بهمن به 1.9 درصد در اسفندماه رسیده است.

وحید شقاقی شهری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: شعار سال ما سرمایه‌گذاری برای تولید بوده و وقتی از یک طرف نمی‌توانیم سرمایه‌گذار جذب کنیم و از طرف دیگر، آنچه را که هم موجود است، از دست می‌دهیم، طبیعتاً حرکتی خلاف جهت تحقق شعار سال اتفاق می‌افتد

از آنجایی که نفت یکی از مهمترین بخش‌های رشد اقتصادی سال‌های اخیر ایران بوده است، مشخص است منفی شدن رشد این بخش، که احتمالا در پی فشارهای حداکثری دولت ترامپ بوده است، رشد اقتصادی را نزدیک به صفر کرده اما عدم رشد سرمایه‌گذاری نیز از مواردی است که کارشناسان بسیاری درباره تاثیر آن بر صفر شدن رشد اقتصادی هشدار داده‌اند. بنابراین آیا می‌توان ارتباطی میان روند خروج سرمایه و رشد اقتصادی پایین متصور شد؟

تشدید خروج سرمایه با کاهش امید حل بحران‌ها

یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره خروج سرمایه اظهار کرد: خروج سرمایه یکی از مسائل کلیدی و مهم هر اقتصادی است و هرچقدر این خروج سرمایه تشدید شود، بی‌ثباتی بیشتر هم در پی دارد و در کل می‌تواند تبعات خیلی سنگینی در اقتصاد ایجاد کند.

اقتصادی که بهره‌وری ندارد، حداقل باید موجودی سرمایه خوبی داشته باشد یا سرمایه‌گذاری و انباشت سرمایه در آن اتفاق بیافتد تا بتواند جلوی کاهش رشد اقتصادی را بگیرد. وقتی در اقتصاد بهره‌وری نداریم، یعنی یکی از موتورها خاموش است، اگر دومین موتور هم به واسطه خروج سرمایه خاموش شود، این هواپیما سقوط می‌کند

وحید شقاقی شهری تصریح کرد: خروج سرمایه یکی از متغیرهایی است که می‌تواند به بی‌ثبات شدن اقتصاد کشور منجر شود، ناترازی ارزی را تشدید کند و عملا به نااطمینانی اقتصادی هم منجر بشود.

او درباره علت تشدید خروج سرمایه طی سال‌های اخیر توضیح داد: چندین مسئله می‌تواند به خروج سرمایه منتهی بشود. برای مثال ناامیدی و کاهش سرمایه اجتماعی در کشور یکی از ریشه‌های خروج سرمایه است. ریشه بعدی، بحث ابرچالش‌های اقتصاد ایران و عدم باور به حل این ابرچالش‌ها است. کشور ما با بحران‌های پیچیده و متعددی روبه‌رو است؛ بحران‌های گاز، برق، آب، فرونشست زمین، صندوق‌های بازنشستگی، بحران‌های بسیار پیچیده و سختی هستند و حل این بحران‌ها هم خیلی کار مشکل و طاقت‌فرسایی است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: هرچقدر امید به حل این بحران‌ها کمتر بشود، خروج سرمایه را تشدید می‌کند.

جوانی ما با همین خبر دور بعدی مذاکرات سپری می‌شود!

شقاقی شهری درباره عامل دیگر خروج سرمایه از کشور، بیان کرد: موضوع سوم طولانی شدن بحث تحریم‌ها و کاهش امیدواری نسبت به حل مسئله تحریم‌های بین‌المللی است. کشور ما بیش از ۱۴ سال است که با تحریم‌ها مواجه است و در این 14 سال مدام زندگی خود را با خبر دور بعدی مذاکرات پیش برده‌ایم؛ یعنی منتظر ماندیم تا ببینیم در دور بعدی مذاکرات چه خواهد شد و در طول این سال‌ها هر مذاکره‌ای هم که تمام شده، به شروع مذاکره بعدی انجامیده است و عملا جوانی ما با همین خبر دور بعدی مذاکرات سپری می‌شود.

او افزود: یکی دیگر از عوامل، سیاست‌های غلط اقتصادی است. ما در حوزه مسائل ارزی سیاست‌های غلطی را در پیش گرفتیم که این هم یکی از عواملی بوده که خروج سرمایه را ایجاد کرده است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی با عنوان اینکه مجموعه این عوامل دست به دست هم داده‌اند که خروج سرمایه زیاد شده است، تصریح کرد: برآورد من اینست که در حال حاضر در اقتصاد ایران، سالانه بیش از ۲۰ میلیارد دلار خروج سرمایه اتفاق میافتد و هرچقدر امید به حل مسائل کشور کمتر شود، بر خروج سرمایه تاثیر زیادی خواهد گذاشت.

به گفته او، هرچقدر سرمایه اجتماعی کاهش پیدا کند، هرچقدر بحران‌ها و نااطمینانی‌های سیاسی-اقتصادی تشدید شوند، هرچقدر تحریم‌ها فرسایشی و طولانی شوند، و هرچقدر سیاست‌های غلط اقتصادی در حوزه ارز و قیمت‌گذاری‌های دستوری تداوم پیدا کند، به تشدید خروج سرمایه دامن می‌زند.

یک اقتصاددان: برآورد من اینست که در حال حاضر در اقتصاد ایران، سالانه بیش از ۲۰ میلیارد دلار خروج سرمایه اتفاق می‌افتد و هرچقدر امید به حل مسائل کشور کمتر شود، بر خروج سرمایه تاثیر بیشتری خواهد گذاشت.

توسعه ایرانی