چشم انداز کاهش رشد و گسترش فقر

ساعت 24 - باور کنیم که رشد اقتصاد ایران در سال‌جاری میلادی که از سوی صندوق بین‌المللی پول صفر‌درصد گزارش شده درست است؟ واقعیت این است که پیش از این نیز نهادهای جهانی خبر داده بودند رشد اقتصاد ایران در ۲۰۲۵ نزدیک صفر و حتی ۶دهم ‌درصد منفی خواهد شد.

مبنای این عدد یعنی اینکه کشور بزرگ ایران با مساحتی چند برابر کشورهای دارای رشد شتابان و ۹۰‌میلیون جمعیت در سال۲۰۲۵ ثروت تازه‌ای تولید نمی‌کند. معنای این نکته در عمل فقیرتر شدن فقرا و فقیر شدن شمار قابل اعتنایی از جمعیت کشور در سال جدید میلادی است.
چرا پس از رشدهای ۲ و ۳‌درصدی در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ دوباره در مدار رشد کاهنده افتاده‌ایم؟ دلیلش این است که اقتصاد ایران در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به دلیل تشدید تحریم‌های ترامپ نتوانست به میزان کافی نفت صادر کند و رشد تولید ناخالص داخلی صفر شد و در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ که جو بایدن تحریم نفت را برداشت رشد اقتصادی کمی افزایش یافت.

به این ترتیب رشد تولید ناخالص داخلی دوباره در چاله افتاده و شهروندان ایرانی مجدد فقیرتر از قبل خواهند شد. چرا این چرخه در اقتصاد ایران تکرار می‌شود؟ چرا رشد پایدار نداریم؟ اگر این وضعیت ادامه پیدا کند بدون تردید خطر جدی موجودیت ایران را تهدید می‌کند. همین الان نیز ایران از بازار جهانی نفت و گاز طرد شده و بود و نبودش در بازارهای جهانی هیچ تاثیری در بازار ندارد.
اکنون و بنا بر گزارش‌های پرشمار، ایران از کریدورهای منطقه‌ای پس رانده شده است و کشورهای همسایه با آسایش از اینکه ایرانیان توانایی مقابله ندارند راه خود را هموار و راه ایران را ناهموار می‌کنند. در همین وضعیت است که سرمایه‌گذاران خارجی از مرزهای ایران برگشته و خود را به کشورهای عرب خلیج‌فارس می‌رسانند و امکان تولید ثروت و درآمد آن کشورها را به زیان ایران افزایش می‌دهند.
رشد‌های نوسانی و کوچک مصیبت بزرگی است که نیم قرن ایرانیان را در مسیر فقیرتر شدن بیشتر قرار داده و خواهد داد. چرا ایران در این مسیر قرار گرفته است؟ واقعیت تلخ این است که نگاه حاکمیت در ایران به دنیا نگاه تضاد و ستیز است و باور دارد باید با استکبار تا نابودی آن جنگید اما واقعیت تلخ‌تر این است که نسبت توانایی جمهوری اسلامی در مقایسه با قدرت انباشت شده در غرب بسیار نازل بوده و به همین دلیل توانایی شکست دادن استکبار در کوتاه‌مدت ناممکن شده است.
در همین وضعیت است که این میزان توانایی و دارایی ایرانیان در مسیر مبارزه با استکبار هدر رفته و نمی‌توان انتظار داشت که رشد اقتصاد ایران همانند دیگر کشورها در اندازه‌های بالا باشد و فقر و فلاکت را از ایران دور کند. آیا قرار است در آینده همچون گذشته در همین موقعیت قرار بگیریم؟ رسیدن میزان تولید امارات به میزان تولید ایران و عبور کردن ترکیه و عربستان از دو برابر شدن تولیدشان نسبت به ایران زنگ‌های خطر را به صدا درنیاورده است؟