اینها فقر را تشدید می کنند

ساعت 24 - هرچند نرخ فقر مربوط به سال 1403 هنوز به صورت رسمی منتشر نشده، با این حال با بررسی عواملی که منجر به کاهش یا تشدید فقر در کشور می‌شوند، می‌توان مسیرهای تحولات فقر در کشور را متصور شد.

بر اساس آمارهای رسمی، نرخ فقر مطلق در سال 1402 در 30 درصد تثبیت شده است. به صورت کلی 2 عامل اصلی یعنی رشد اقتصادی پایین و توزیع نابرابر منابع در کشور منجر به شکل گیری فقر می‌شود. بر اساس محاسبات مرکز پژوهش‌های مجلس رشد اقتصادی در سال 1403 معادل 2.8 درصد و بدون احتساب نفت معادل 2.7 درصد بوده است. بر اساس برآوردهای این نهاد، رشد اقتصادی در خردادماه سال 1404 به 0.1 درصد و در نخستین فصل سال جاری به کف 4 سال اخیر رسیده است. بنابراین روند نزولی رشد اقتصادی به عنوان یکی از ریشه‌های اصلی شکل‌گیری فقر در کشور، از سال 1403 تاکنون فعال بوده است. سهم پایین نیروی کار از تولید نیز یکی از عوامل مهمی است که منجر به تشدید فقر در ایران می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد که سهم نیروی کار از تولید در کشور ما حدود ۴۰درصد است.

درحالی‌که دارایی جمعیت قابل‌توجهی از کشور، نیروی کار است، سهم پایین نیروی کار از تولید در شرایطی که تورم‌های بالا و مزمن وجود دارد از جمله عوامل دیگری است که در یک سال گذشته به عنوان محرک افزایش فقر در جامعه فعال بوده است. بر اساس آخرین آمارهای رسمی اعلام شده، نرخ تورم نقطه به نقطه در تیرماه سال جاری معادل 41.2 درصد بوده است.

در اغلب سال‌های گذشته افزایش سطح دستمزدها نیز کمتر از تورم بوده و این مساله نیز منجر به کاهش قدرت اقتصادی ایرانیان و افزایش فقر شده است. تحریم‌ها و ریسک‌های سیاسی نیز از جمله عواملی است که منجر به افزایش شکاف درآمدی و گسترش فقر می‌شود. برای مثال در دهه ۹۰، به‌ویژه بین سال‌های ۹۶ تا ۹۸، حدود ۱۰درصد به نرخ فقر در ایران اضافه شده که عامل اصلی آن تشدید تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام بوده است. با توجه به تشدید ریسک‌های سیاسی از تابستان سال گذشته تاکنون این عامل نیز به عنوان محرک گسترش فقر نقش زیادی بازی کرده است. برای مثال، آغاز ریاست جمهوری ترامپ در زمستان منجر به افزایش ریسک سیاسی و نوسانات ارزی شد.

علاوه بر این آغاز جنگ تحمیلی 12 روزه در خردادماه سال جاری، ریسک سیاسی حاکم بر اقتصاد ایران را به حداکثر رساند. همچنین می‌توان گفت که سیاست‌های حمایتی دولت از جمله عوامل موثر بر میزان فقر در یک کشور هستند که می‌توانند منجر به کاهش نرخ فقر در یک کشور شوند. اما سیاست‌های حمایتی دولت در سال‌های گذشته اغلب رویکردی غیر هدفمند داشته که همین رویکرد موجب شده تا تخصیص اعتبارات حمایتی نقش چندانی در کاهش نرخ فقر بازی نکند. در نهایت می‌توان گفت که از مردادماه سال گذشته تاکنون تمامی عوامل موجد فقر در کشور فعال بوده و بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که کارنامه دولت چهاردهم در حوزه رفاه نیز درخشان باشد

دنیای اقتصاد.