اروپا آماده فشار حداکثری بر ایران است

ساعت 24 - در حالی که کمتر از سه هفته به پایان ضرب‌الاجل تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) علیه ایران باقی‌مانده است، تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران به اوج خود رسیده است. این سه کشور اروپایی تهدید کرده‌اند که در صورت عدم تمایل ایران به دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک یا تمدید فرصت، تا پایان ماه اوت ۲۰۲۵ (نهم شهریورماه) مکانیسم ماشه را فعال کرده و تحریم‌های بین‌المللی را به صورت خودکار بازمی‌گردانند.

این اقدام قریب‌الوقوع، چالش حقوقی و سیاسی بزرگی را در سیاست خارجی ایران رقم زده است. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در واکنش به این تهدید، تاکید کرده است که کشورهای اروپایی صلاحیت به‌کارگیری اسنپ‌بک را ندارند.

به گفته وی، یک چالش حقوقی جدی میان ایران و اروپا در شورای امنیت در حال شکل‌گیری است، چراکه تهران معتقد است تروئیکای اروپا به دلیل عدم پایبندی به تعهدات خود در برجام، حق استفاده از این مکانیسم را از دست داده است.

فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند تبعات گسترده‌ای برای ایران، منطقه و حتی اروپا به دنبال داشته باشد. بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، به‌ویژه قطعنامه ۱۹۲۹، نه‌تنها محدودیت‌های هسته‌ای، بلکه تحریم‌های اقتصادی، تسلیحاتی و موشکی را نیز احیا خواهد کرد. عباس گلرو، عضو کمیسیون امنیت ملی، اشاره کرد که مذاکرات برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، شش قطعنامه تحریمی علیه ایران را ملغی کرده است و در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، این قطعنامه‌ها دوباره به حالت اجرایی درمی‌آیند. این امر می‌تواند به چالش‌های سیاسی و اقتصادی برای ایران منجر شود، به ویژه در حوزه فروش نفت و تسلیحات.

با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند که تاثیر این تحریم‌ها بیشتر روانی است تا فلج‌کننده، زیرا ایران با شدیدترین تحریم‌های ثانویه آمریکا مواجه بوده و اقتصادش تا حدی سازگاری یافته است. عراقچی نیز با بیان اینکه درباره این مکانیسم بزرگنمایی شده است، گفت:

«اسنپ‌بک اگر اتفاق بیفتد، چیز بدی است و خیلی بزرگ‌تر از آنچه بد است، به جامعه معرفی کرده‌اند و جامعه بی‌دلیل نسبت به آن نگران است. تحریم‌های یکجانبه آمریکا از تحریم‌های شورای امنیت بزرگتر است و چیزی به تحریم‌های فعلی اضافه نمی‌شود. »

او تنها خسران جدی را بازگشت به فصل هفتم منشور سازمان ملل و تحریم تسلیحاتی دانسته که تبعات سیاسی و حقوقی برای ایران خواهد داشت. به گفته عراقچی، تحریم بانکی و نفتی در تحریم‌های شورای امنیت وجود ندارد، اما اجرای تحریم‌های موجود ممکن است کمی سخت‌تر شود.

گزینه‌های ایران

سیدجلال ساداتیان، دیپلمات پیشین ایران در انگلستان، با اشاره به حاکمیت «قانون جنگل» بر جهان، فعال‌سازی مکانیسم ماشه را تابعی از این شرایط دانسته است؛ با این حال، ایران برای جلوگیری از این اتفاق، از مسیرهای دیپلماتیک و راهکارهای گوناگون استفاده کرده، هرچند عدم پاسخ دقیق به پیشنهاد تمدید مهلت مکانیسم ماشه، پرسش‌هایی را درباره استراتژی بلندمدت تهران ایجاد کرده است.

تهران با تاکید بر همکاری موردی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حفظ دیپلماسی با متحدان خود مانند روسیه و چین، تلاش می‌کند تا زمان را به نفع خود مدیریت کند. در این میان، یکی از گزینه‌های مهم مطرح شده از سوی مقامات و نمایندگان مجلس، خروج از معاهده ان‌پی‌تی (NPT) است؛ بهنام سعیدی، دبیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، تاکید کرده که در صورت بدعهدی غرب، مجلس، دولت و کل نظام گزینه‌های متعددی را بررسی می‌کنند و پاسخ ایران قاطع، شدید و بازدارنده خواهد بود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها خروج از NPT است.

چرا که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، ادامه حضور ایران در این معاهده عملاً معنایی نخواهد داشت و مجلس به‌طور جدی پیگیر خروج از آن خواهد بود؛ مالک شریعتی، نماینده مجلس، نیز این موضع را تایید کرده است.

اروپا در پی آن است که با بهره‌گیری از ضعف‌های احتمالی ایران و با حمایت آمریکا و اسرائیل، امتیازاتی فراتر از برجام را از تهران طلب کند و به نوعی، مدل اروپایی «مرگ از درون» را در برابر ایران به اجرا بگذارد

توسعه ایرانی