گلوی مردم ایران در پنجه نرخ ارز

ساعت 24 -میانگین قیمت هردلار در سال 1390حدود 10000 ریال بود و با کمی ارفاق قبول می کنیم میانگین قیمت هردلار در 130 روز گذشته220000 ریال بوده است. یک محاسبه بسیار ساده نشان می دهد قیمت هردلار امریکا به مثابه جذاب ترین ارز معتبر دربازارآزاد ارز ایران از سال 1390 تا امروز دست کم 22 برابر شده است.

an dir="RTL">درباره دلایل این اتفاق واینکه چرا نرخ تبدیل هردلار آمریکا به ریال ایران در یک دوره 10 ساله این رشد اعجاب انگیز را تجربه کرده است کارشناسان و اقتصاددانان تحلیل های کارشناسی واقتصادی گوناگونی دارند و البته سیاستمداران ایرانی نیز دیدگاههای سیاسی خود را دارند. اما در این دیدگاههای گوناگون سیاسی و اقتصادی یک نقطه مشترک وجود دارد:د راین مدت رشد عرضه ارز به بازارکمتر از رشد تقاضا بوده است . چرا چنین اتفاقی افتاده است؟ واقعیت این است که در این 10 سال به ویژه در سالهای 1397،1398 و 130 روز گذشته ارزش ومیزان صادرات نفت خام ایران سقوط بزرگی را تجربه کرده و دولت وبانک مرکزی اصلی ترین منبع درآمد ارزی را از دست داه و توانایی پیشین برای عرضه ارز به بازار را ندارند. در این مدت اما تقاضای ارز با همان میزان سقوط عرضه ارز مواجه نشده است بلکه برعکس به دلیل سیاست راهبردی نادرست و پیش بینی های غلط و شاید مسایلی ناگفتنی تقاضای ارز حتی اگر به صورت غیر موثر افزایش رانیز تجربه کرد. نقطه عطف در افزایش انگیزه ارز خواهی سیاست دولت در فروردین 1397 بود که اعلام کرد به هرکس برای هرکاری هر چقد دلار بخواهد به قیمت 4200 تومان می دهیم.

گلوگاه وقفل بزرگ

حالا و در میانه تابستان 1399 در این نقطه ایستاده ایم که شهروندان ایرانی به ویژه آنهایی که نقدینگی مازاد دارند و البته فقط به شهروندان و افراد حقیقی منحصر نمی شود و نهادهای اقتصادی مثل بانکها و نهادهای شبه دولتی عمومی نیز در این صف جای می گیرند در کمین ارزارزان نشسته و با کوچکترین لغزش بانک مرکزی و دولت در کاهش دادن دستوری نرخ ارز هرمیزان دلار و یورو به بازار تزریق شود را در کمترین زمان خریدار خواهند کرد. گلوگاه و قفل بزرگ این است که دولت و بانک مرکزی آنقدر ارز ندارند که چشم ودل این متقاضیان موثررا از خرید ارزسیر کنند. از سوی دیگر دولت و بانک مرکزی نیک می دانند اگر در تامین ارز بیش از این درنگ کنند و نشان دهند که دلاری در اختیار ندارند یا دلار کمی در اختیار دارند قیمت دلار با شتاب به سوی بالا سیر خواهد کرد. قفل بزرگی که بر درب ورودی ارز با تشدید تحریم ها زده شده است ایران را در موقعیت دشوار ارزی قرار داده است.

ارز و تورم شتابان

نکته با اهمیت و سیاسی اما در این است که عرضه کنندگان همه نوع کالا و خدمات دولتی و خصوصی قیمت کالای خود را به تغییرات نرخ ارز گره زده و درست یا نادرست به میزانی که قیمت دلار در برابر ریال و تومان ایران افزایش می یابد قیمت کالاهای خود را افزایش می دهند و شاید کمی با درنگ اما تعادل تازه قیمت نسبی کالاها وخدمات درایران با نرخ تبدل ارزها پدیدار شده و تورم شتابان را شاهد هستیم. بدترین قسمت اما آنجا است که مزد و حقوق کارگران و کارمندان که شمار خود وخانواده هایشان بخش بزرگ جمعیت ایران را تشکیل می دهند با این سرعت افزایش قیمت دلار و کالاها سازگار نیست و بسیار عقب مانده است. به این ترتیب است که قدرت خرید آنها کاهش و درجه رفاه مادی سقوط کرده و قاعد جمعیت فقیر افزایش می یابد. از سوی دیگر فعالان اقتصادی و کارخانه داران و بازرگانان و معدن کاران و سایر اصناف نیز در داستان ارز گرفتار شده و تعادل مالی و قتصادی بنگاهشان تند تند به هم می خورد و در تیررس بوروکراتها ، تکنوکراتها و طیف های سیاسی قرار می گیرند که یکی از دلایل بدبختی مردم هستند. در چنین وضعیتی است که می توان گفت گلوی ایرانیان در پنجه قدرتمند نرخ تبدیل ارزهای مهم قراردارد و هر لحظه برفشار ان اضافه می شود.