انحصار در کارگزاری های سهام را بشکنید
ساعت 24 - در حال حاضر در ایران حدود ۱۰۷ کارگزاری در حال فعالیت هستند که تنها ۴ عدد آنها بیش از ۵۰ درصد سهم بازار را در بحث خرید و فروش الکترونیکی دارا هستند. یکی از شاخصهای تمرکز، شاخص تمرکز چهار بنگاه برتر است که در صورتی که عدد این شاخص بین ۴۰ تا ۷۰ باشد، نشاندهنده وجود انحصار چندجانبه در صنعت است.
طبیعی است عدم ورود رقبای جدید در کنار حاشیه سود امن به وجود آمده ناشی از ثابت بودن کارمزد کارگزاریها، الزامی را برای شرکتهای کارگزاری در جهت ارائه خدمات بیشتر و بهبود زیر ساختها ایجاد نمیکند و بدیهی است که در طول زمان بدون وجود فضای رقابتی لازم کیفیت ارائه خدمات کاهش مییابد. این در حالی است که کارگزاران باید از طریق ارائه خدمات متعدد و متنوع در کنار عملیات اصلی، کاهش کارمزدهای خود، ارایه مشاوره در مورد سرمایهگذاری، ارایه حسابهای اعتباری و ... برای جذب مشتریان با یکدیگر به رقابت بپردازند. همانطور که در هند بیش از 10000 کارگزاری فعال و 70000 نمایندگی کارگزاری فعالیت دارند که این کشور را به لحاظ تعداد کارگزاران در سطح بالایی قرار میدهد، بررسیها نشان میدهد که رقابت بین کارگزاران با ارایه پلتفرمهای معاملاتی با قابلیتهای پیشرفته در این کشور در حال انجام است. به عنوان مثالی دیگر در ترکیه برای حفظ رقابت بین کارگزاران سقف کارمزد برای کارگزاریها تعیین شده است و کارگزاران برای جذب مشتری بیشتر با کاهش کارمزد با هم رقابت میکنند. شرکتهای کارگزاری در چین ویژگیهای خاصی دارند و بر اساس مناطق جغرافیایی توزیع میشوند. بیش از ۴۰۰ کارگزاری و ۲۴۰۰ نمایندگی در چین وجود دارد که به دلیل وجود رقابت شدید بین آنها، ادغام بین آنها افزایش یافته است. از اینرو در سالهای اخیر انواع جدیدی از فعالیتها از قبیل صندوقهای سرمایهگذاری، شرکتهای مدیریت سرمایه، ادغامها و غیره بین فعالان سرمایه در این کشور اهمیت پیدا کرده است.
قوانین و مقررات نظارتی باید بهگونهای باشد که به مصرفکنندگان در انتخاب کارگزاری بر اساس کیفیت ارائه خدمات و قیمت آنها کمک کند، برخی محدودیتهای وضع شده از سوی سازمانهای نظارتی از جمله محدودیتهایی که سازمان بورس ایران برای صدور مجوز کارگزاری جدید در ۱۵ سال اخیر اعمال کرده است، انتخاب مصرفکنندگان را محدود و انگیزه رقابت قیمتی را بین کارگزاران از طریق پیشنهاد تخفیفات قیمتی از بین برده است. این در حالی است که دو عامل اساسی در حفظ رقابت در بازار بین کارگزاریها که شامل کیفیت ارائه خدمات و قیمت است به طور کلی نادیده گرفته شده است. این اقدامات که منجر به پیشنهادهای چند میلیارد تومانی برای خرید و فروش مجوز کارگزاری شده است، آن را به یک دارایی با ارزش بالا تبدیل کرده است. همچنین قابل ذکر است خرید و فروش سهام شرکتهای بورسی که تنها توسط کارگزاران رسمی صورت میپذیرد، هر چند سبب شفافیت معاملات بازار میشود، اطلاعات نهانی وسیعی را نیز در اختیار کارگزاران و عاملان آن قرار میدهد و با توجه به اینکه اصول کنترل کنندهی قوی برای تبادل اطلاعات و معامله افراد داخلی به خصوص به حساب شخص ثالث وجود ندارد، میتواند منشا سوء استفاده و به عنوان منبع درآمدی وسیعی تلقی گردد.
در پایان، با توجه به فراگیری بازار سرمایه در سال اخیر به نظر میرسد تعداد کارگزاریهای فعال بسیار کمتر از ظرفیت مورد نیاز بازار باشد؛ در این خصوص هر چند که انحصار مجوز تاسیس کارگزاریها توسط «هیات مقرراتزدایی» وزارت اقتصاد لغو شده است ولی ضروری است نهادهای نظارتی و اجرایی بازار سرمایه نیز، سیاستهای حمایتگرایانه خود از کارگزاریها را که میتواند دشمنی برای رقابت باشد و سبب از بین رفتن کارایی و کاهش رفاه مصرف کننده شود را کنار بگذارند و دستورالعملهایی را برای تسهیل خروج کارگزاریهای غیر فعال و زیانده و تسریع در اعطای مجوز به متقاضیان واجد شرایط و پرپتانسیلتر ارائه دهند.
منبع – ایبِنا ،زهرا شیدایی - کارشناس اقتصادی
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.