بحران آب مهمترین مشکل زیست محیطی

محمد درویش، متولد 4بهمن 1344 در تهران، دانش آموخته رشته مهندسی مرتع و آبخیزداری از دانشگاه تهران و دارای کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و رییس گروه تحقیقاتی مولفه‌های اقتصادی اجتماعی بیابان‌زاییاست. وی دارای چندین عنوان تالیف در قالب کتاب و مقالات علمی و نیز سابقه‌ی اجرای چند پروژه تحقیقاتی در موضوعات گوناگون مرتبط با منابع طبیعی، آب و محیط زیست می باشد. هفته زمین پاک بهانه ای شد تا با این فعال شناخته شده محیط زیست گفتگویی انجام دهیم که در زیر می خوانید:

با توجه به اصل 50 قانون اساسی مبنی بر لزوم حفاظت از محیط زیست باز هم بی توجهی مردم و مسوولان را به این مقوله مهم شاهد هستیم . به نظر شما چه دلایلی باعث می شود تا مردم طبیعت ستیز شوند و مسوولان بی تقاوت؟
به نظر من اگر در بخش آموزش کشور سرمایه گذاری شود مقوله مهم محیط زیست از این وضعیت نابسمان رها می شود. همه ما می دانیم که در بخش آموزش محیط زیست کشور بسیار کوتاهی شده است و ما تاکنون نه مدرسه محیط زیست داشتیم و نه مدرسانی که بتوانند این بحث را به طور جدی در مراکز آموزشی تدریس کنند. در ایران برخلاف اکثر کشورهای دنیا نظام آموزشی بر مبنای محیط زیست شکل نگرفته است و ما نه تنها در مدارس بلکه در جامعه هم از فقدان تشکل های محیط زیستی که به امر آموزش محیط زیست کمک می کنند نیز رنج می بریم. متاسفانه مسوولان نیز به محیط زیست باور ندارند و حتی در رسانه ها نیز کمتر در این مورد کار شده است و مسوولان باید به طور جدی در این خصوص فکری کنند.
یکی از مهم ترین چالش هایی که مردم با طبیعت دارند رابطه مستقیم افزایش جمعیت و تخریب محیط زیست است. با توجه به اینکه هر دو مقوله مهمی است چه راه کارهایی را پیشنهاد می کنید؟
ما در کشوری زندگی می کنیم که به کمربند خشکی جهان معروف است. در ایران مشکل جدی کمبود آب و منابع آبی گاه تا مرز بحران پیش رفته است. همانگونه که در بسیاری از مناطق کشور شاهد بودیم به دلیل کم توجهی مسوولان، بسیاری از دریاچه ها خشک شد و سکونت در ایران مرکزی نیز غیر ممکن شد. خشک شدن بسیاری از چاه ها و قنوات مردم را بر آن داشت تا به صرافت مهاجرت بیافتند این ها سبب شده تا سیاست های افزایش جمعیت همواره با شکست مواجه شود. با توجه به عدم برنامه ریزی در سیاست های جمعیتی اگر به همین منوال پیش برود باید منتظر فاجعه ای در محیط زیست باشیم. به نظر من تا زمانی که مردم وابستگی های معیشتی خود را به زمین و شرایط اقلیمی کم نکنند امکان افزایش جمعیت وجود ندارد. تنها زمانی می توان جمعیت کشور را با توجه به سیاست 150 میلیون نفری افزایش داد که مردم وابستگی خود را به سرزمین کم کنند، کشاورزی را ناپایدار کنند و بیشتر وابستگی ها استهصال از انرژی های نو باشد نه از کشاورزی. اگر چه این شرایط باز هم برای افزایش جمعیت کافی نیست اما از بروز بحران در کشور جلوگیری خواهد کرد.
دولت یازدهم چه میزان در حفاظت از محیط زیست موفق بوده است؟ چه تفاوت هایی میان نقش سازمان محیط زیست در دولت دهم و یازدهم است؟
به نظر من مقایسه دولت دهم و یازدهم اصلا منصفانه نیست. در دولت قبل احمدی نژاد رییس جمهوری وقت می گفتند که محیط زیست نباید سد راه توسعه باشد و ما دیدیم که دولت کمترین بودجه تاریخ را به محیط زیست اختصاص داد. بسیاری از واحدهای آموزشی و انتشاراتی تعطیل شد و شرایط اقلیمی در کشور وضعیت اسفناکی داشت اما در دولت تدبیر و امید رییس جمهور جان تازه ای به محیط زیست و حامیان آن داد. بسیاری از NGO ها دوباره رونق یافتند و حتی مقرر شد 56 هزار معلم در سیستم آموزشی کشور به آموزش افراد در این خصوص بپردازند. هم چنین بودجه سال جاری محیط زیست 50 درصد افزایش یافت که در تاریخ جمهوری اسلامی بی سابقه بود. در نوروز 93 نیز در پیام رییس محترم جمهوری بحث محیط زیست یکی از مقوله های مهم در جامعه مطرح شد و این در تاریخ ایران حداقل در 200 سال اخیر بی سابقه بود که یکی از مقامات عالی کشور نسبت به این موضوع حساسیت به خرج دهند. انتخاب معصومه ابتکار به عنوان رییس سازمان محیط زیست نیز یکی دیگر از کارهایی بود که رییس جمهوری در حمایت از محیط زیست انجام داد. خانم ابتکار یکی از چهره های فعال و محبوب در عرصه محیط زیست کشور است و انتخاب ایشان بسیاری از مشکلات را حل کرد هر چند که مشکلات عدیده ی زیادی در ادامه راه است. هر چند که فاجعه های دریاچه ارومیه و زاینده رود و بختگان دیگر قابل جبران نیست و لطمات زیاد محیط زیست به این راحتی برطرف نخواهد شد اما آینده ی خوبی را برای محیط زیست ایران پیش بینی می کنم.
در حال حاضر عمده ترین مشکلات زیست محیطی در ایران چیست؟
از مهمترین مشکلات محیط زیست می توان به بحران منابع آبی در کشور اشاره کرد. بحرانی که روز به روز بیشتر می شود و بدون برنامه ریزی شاید سبب بروز فاجعه ای دیگر شود. هم چنین بارگذاری در توامندی های اکولوژی، بحران تنوع زیستی، افزایش خاک و ریزگردها، افت حاصلخیزی خاک و کاهش راندمان کشاورزی را از دیگر مشکلات زیست محیطی می توان نامید.
نقش رسانه ها را در اطلاع رسانی اخبار محیط زیست و بیان مشکلات آن تا چه میزان موثر می دانید؟
نقش رسانه در فرهنگ سازی جامعه بسیار مهم است. همانطور که شاهد بودیم سریال تلویزیونی پایتخت 3 تاثیر بسزایی در رویکرد به محیط زیست داشت به طوری که در روزهای اخیر و همزمان با قدردانی از دست اندرکاران این مجموعه تلویزیونی 76 شکارچی اعلام کردند که تفنگ خود را به زمین می گذارند و این موج که از کردستان و آذربایجان آغاز شد به تهران نیز رسید و بسیاری از شکارچیان حتی با وجود آن که مجوز شکار هم داشتند باز اعلام کردند که از ادامه این کار صرفنظر خواهند کرد. به نظر من رسانه ها اگر هوشمندانه رفتار کنند زمینه ساز فرهنگ استفاده صحیح از محیط زیست و بروز مشکلات زیست محیطی خواهند شد.