ایران باید با آمریکا توافق جامع کند

ساعت 24 - سوال مهمی که باید برای مقامات ما مطرح باشد، این است که آیا تکرار توافقی شبیه توافق برجام ۹۴ در این شرایط زمانی همچنان می‌‌‌تواند مفید باشد یا خیر. برجام بدون شک در محدوده‌‌‌ای که مذاکره شد و در هدفی که دنبال می‌‌‌کرد، مناسب‌‌‌ترین توافق در زمان خود بود و اگر استثنایی‌‌‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا از راه نمی‌‌‌رسید، می‌‌‌توانست بازدهی بهتری داشته باشد.

تمرکز برجام بر اعتمادسازی در ارتباط با عدم‌ساخت بمب در ازای رفع تحریم‌‌‌های مرتبط با برنامه هسته‌‌‌ای ایران بود. نتیجه این معادله یک توافق تک‌موضوعی بود که به رفع برخی تحریم‌‌‌ها و باقی‌ماندن برخی دیگر انجامید.

نتیجه این شد که تحریم‌‌‌های اولیه و ثانویه که باقی ماند، موجب ادامه بلاتکلیفی و تردید در شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی شد و تالی فاسد خود را در سیاست داخلی ایران و آمریکا داشت. طرح نویی که ایران می‌‌‌توان دراندازد، خارج‌شدن از چارچوب برجام و اندیشیدن به یک توافق جامع با آمریکا با هدف لغو کامل کلیه تحریم‌‌‌ها اعم از اولیه و ثانویه است.

در این زمینه، صحبت‌‌‌های مثبتی که طی چند هفته اخیر در مورد تشویق سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در ایران و همکاری ایران و آمریکا در بهره‌‌‌برداری صلح‌‌‌آمیز از انرژی هسته‌‌‌ای شنیده‌‌‌ایم، نویدبخش است. اما مساله این است که بدون لغو تحریم‌‌‌های اولیه و ثانویه آمریکا و حداقلی از نمایندگی دیپلماتیک آمریکا در ایران مثلا در حد دفتر حفاظت منافع چنین مهمی غیرممکن خواهد بود.

انفجار تاسف‌‌‌بار گمرک شهیدرجایی که همزمان با برگزاری دور سوم مذاکرات اتفاق افتاد، نشانه دیگری حاکی از این واقعیت بود که جامعه و اقتصاد ایران بیش از این توان ادامه شرایط ویژه را ندارند. آن انفجار مرگبار و به‌شدت خسارت‌‌‌بار، چه حاصل اقدامی تروریستی بوده باشد و چه پیامد سوءمدیریت شدید، یکی از عواقب سوءجریان‌‌‌های مزمن ناشی از تحریم‌‌‌ها و تنش سیاسی با جهان خارج است.

تحریم و تنش تنها اقتصاد را تخریب نمی‌‌‌کنند؛ تحریم مخل کارآیی و انسجام و قانونمندی در نهادها نیز هست. الزامات ناشی از تلاش برای دور زدن تحریم‌‌‌ها زمینه را برای رواج بی‌‌‌قانونی، غلبه رابطه بر ضابطه، بی‌‌‌مسوولیتی و رشد روابط مافیایی درون ساختارها نیز فراهم می‌کند.

به‌عنوان مثال، وقتی وزارت نفتی که قرار است انحصار فروش نفت را داشته باشد، ناچار از سپردن کار به دیگرانی است که این‌کاره نیستند، طبعا انواع فسادها و سوءمدیریت‌‌‌ها و ناکارآمدی‌‌‌ها مجال بروز می‌‌‌یابند و در همه سطوح، خود را بازآفرینی می‌کنند.

به‌علاوه، یکی از عواقب مخرب تنش دائمی در سیاست خارجی و تهدید دائمی از بیرون به حاشیه رفتن شایسته‌سالاری در نهادها و حذف عناصر کارآمد است. به این دلایل و دلایل بسیار دیگر ضروری است که حکومت در فکر طرحی نو باشد.

کورش احمدی - دنیای اقتصاد