آیا ناتوی عربی تشکیل می‌شود؟
ساعت 24 - این سفر، نخستین اقدام سیاست خارجی ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش بود و از منظر راهبردی، آغازگر فاز جدیدی از بازتعریف نظم منطقه‌ای تلقی می‌شود.
سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی، امارات عربی متحده و قطر در اردیبهشت ۱۴۰۴ با هدف تقویت روابط اقتصادی، امنیتی و دیپلماتیک ایالات متحده با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس صورت گرفت.
در عربستان، ولیعهد محمد بن سلمان به‌صورت رسمی از ترامپ استقبال کرد و در کاخ سلطنتی، مذاکرات سطح بالایی با هیات همراه او برگزار شد. در این هیات، وزرای خارجه، دفاع و خزانه‌داری آمریکا، به‌همراه مدیران شرکت‌های بزرگ فناوری و صنایع نظامی – از جمله ایلان ماسک – حضور داشتند که این ترکیب نشان‌دهنده جهت‌گیری جدید دیپلماسی آمریکا بر پایه تلفیق اقتصاد، فناوری و بازدارندگی امنیتی است.
محور اصلی این سفر، امضای قراردادهای کلان سرمایه‌گذاری بود. عربستان سعودی وعده داد طی چهار سال آینده حدود ۶۰۰ میلیارد دلار در اقتصاد آمریکا سرمایه‌گذاری کند؛ از جمله قراردادهای فروش تسلیحات به ارزش دست‌کم ۱۰۰ میلیارد دلار و توافق‌هایی در حوزه انرژی، معادن و فناوری. همچنین مذاکراتی در خصوص همکاری هسته‌ای غیرنظامی میان دو کشور مطرح شد. امارات متحده عربی نیز با اعلام طرح سرمایه‌گذاری ۱.۴ تریلیون دلاری در دهه آینده، جایگاه خود را در میان قدرت‌های نوظهور اقتصاد دیجیتال تثبیت کرد.
در بُعد سیاسی، موضوعاتی چون تحولات غزه، ایران، سوریه و یمن در دو نشست مهم – یکی با حضور سران شورای همکاری خلیج فارس و دیگری با مشارکت کشورهای عربی منتخب – مورد بررسی قرار گرفت. این مذاکرات با هدف هماهنگی بیشتر میان آمریکا و شرکای منطقه‌ای آن برای مقابله با تهدیدات مشترک، به‌ویژه از سوی ایران، انجام شد.
ترامپ در جریان این سفر، با معرفی طرحی موسوم به «شاخه زیتون» خطاب به ایران، اعلام کرد که اگر تهران از این فرصت برای تعامل استفاده نکند، واشنگتن ناگزیر به اتخاذ رویکرد سخت‌گیرانه‌تری خواهد بود. این موضع‌گیری، بازتابی از سیاست دوگانه آمریکا نسبت به ایران بود: ترکیب تهدید و پیشنهاد، در فضایی که تهران در حال مذاکره مستقیم با آمریکا بر سر احیای توافق هسته‌ای است.
هم‌زمانی این سفر با دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در مسقط و رم، بُعد دیگری به تحولات افزود. وزیر امور خارجه ایران، عباس عراقچی، روند این مذاکرات را «جدی و سازنده» خوانده و پیشنهاد تهران برای کاهش سطح غنی‌سازی از ۶۰ به ۳.۶۷ درصد در ازای لغو تحریم‌ها و آزادسازی حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده، نشانه‌ای از چرخش به‌سوی دیپلماسی محسوب می‌شود.
همین مسئله موجب شده برخی کشورهای خلیج فارس، که پیش‌تر حامی سیاست فشار حداکثری آمریکا بودند، اکنون به حمایت مشروط از دیپلماسی هسته‌ای روی آورند. کشورهای عربی نظیر عربستان سعودی و امارات، با سرمایه‌گذاری‌های کلان در زمینه‌های فناوری و هوش مصنوعی، در حال شکل‌دهی به آینده‌ای جدید در منطقه هستند.
شاهین مدرس، پژوهشگر ارشد مرکز خاورمیانه و نظم جهانی در ایتالیا، درباره دستاوردهای این سفر تحلیلی ارائه کرده است. او معتقد است این سفر به‌عنوان یک تلاش استراتژیک برای بازتعریف نظم امنیتی منطقه‌ای، بر پایه فناوری، سرمایه‌گذاری و بازدارندگی هوشمندانه تلقی می‌شود. به باور وی، کشورهای عربی نظیر عربستان سعودی و امارات، با سرمایه‌گذاری‌های کلان در زمینه‌های فناوری و هوش مصنوعی، در حال شکل‌دهی به آینده‌ای جدید در منطقه هستند.
عربستان سعودی با تعهد به سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلار در ایالات متحده و امارات با طرح سرمایه‌گذاری ۱.۴ تریلیون دلاری در دهه آینده، عملاً در مسیر تبدیل‌شدن به‌هاب دیجیتال جهان عرب قرار گرفته‌اند.
به‌گفته کارشناسان امنیت بین‌الملل، سفر ترامپ به کشورهای عربی منطقه را می‌توان در چارچوب تاثیرات بلندمدت آن بر معادلات امنیتی و ژئوپلیتیکی منطقه، به‌ویژه در ارتباط با موقعیت راهبردی ایران، از منظر موضوعات زیر مورد ارزیابی قرار داد.
در ادامه تعهد عربستان به سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری در ایالات متحده، بخش قابل‌توجهی از این سرمایه به حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی، فناوری کوانتومی، زنجیره تامین نیمه‌رساناها و زیرساخت‌های دیجیتال اختصاص یافته است.
امارات نیز با اعلام طرح سرمایه‌گذاری ۱.۴ تریلیون دلاری طی دهه آینده، در مسیر تبدیل‌شدن به «هاب دیجیتال» جهان عرب قرار دارد. این دو کشور تلاش دارند با ادغام فناوری‌های نوین در ساختارهای اقتصادی و امنیتی خود، به بازیگران پیشرو در نظم فناورانه نوظهور تبدیل شوند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.