سید محمد بحرینیان صنعتگر ایرانی تحلیل کرد

حسرت توسعه در سه مقطع از تاریخ معاصر ایران

ساعت 24- صنعتگر نامدار ایرانی به نکاتی در باره اینکه چرا کشوری مثل کره جنوبی توسعه را تجربه کرد ولی ایران نتوانست اشاره کرد و برخی ازدلایل نرسیدن ایران به مدار توسعه یافتگی را بازگو کرد.

در میان صنعتگران ایرانی شمار انگشت شماری هستند که همانند سید محمد بحرینیان عضو اتاق بازرگانی ایران وقت ، انرژی و سرمایه برای پژوهش اختصاص دهد. این صنعتگر ایرانی سالهای طولانی است برای رسیدن به پاسخی برای این پرسش که چرا ایران توسعه را تجربه نمی کند با اقتصاددانان و کارشناسان نشست و برخاست می کند و مطالعات خود را روی این موضوع متمرکز کرده است.

بحرینیان روز پنجشنبه گذشته که یکی از سخنرانان مراسم بزرگداشت میر مصطفی عالی نسب بود ضمن تقدیر از فعالیتهای او که مشاور اقتصادی میر حسین موسوی نخست وزیر جنگ در دوران جنگ بود در همین باره صحبت کرد .

او یادآور شد ایران در سه مقطع آماده جهش برای توسعه بود که به دلایل گوناگون در هر سه مقطع ناکام ماند و حسرت توسعه واقعی در دهای ایرانیان ماند.مقطع نخست دردوره صدارت امیرکبیر در اواسط دوره قاجار بود که اندیشه توسعه در ایران پدیدار شد اما ناکام ماندیم. در دوره وزارت محمد مصدق نیز شرایط ذهنی برای پرش توسعه ای ایران آماده بود که به دلایل گوناگون این اتفاق نیفتاد و در پی پیروزی انقلاب اسلامی نیز فضای توسعه ایجاد شده بود که متاسفانه در این مقطع نیز به این آرزو نرسیدیم.

این صنعتگر نامدار ایرانی به نکاتی در باره اینکه چرا کشوری مثل کره جنوبی توسعه را تجربه کرد ولی ایران نتوانست اشاره کرد و برخی ازدلایل نرسیدن ایران به مدار توسعه یافتگی را بازگو کرد.

به گفته بحرینیان کره جنوبی در همان سالهایی که در مسیر توسعه قرارگرفت یک نهاد فراقوه ای و فرادولتی برای تبیین و تسهیل راه توسعه را تاسیس کرد. این نهاد شامل نخبگانی از همه رشته های دانش روز بود که راهبردها را تعیین می کرد و دولت وقت آن سیاست های کلی را اجرا می کرد. ایران که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در یک قدمی رسیدن به مدار توسعه قرار داشت و می توانست در این مسیر بیفتد نتوانست یا نشد که چنین نهادی را تاسیس کند. در سالهای نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی افرادی مثل مرحوم میر مصطفی عالی نسب نقش این نهاد را ایفا کردند.

در غیاب نهاد توسعه ای فراقوه ای در ایران و نبود نگاه واحد اقتصاددانان به اندیشه توسعه موجب شد ایران در مسیر اشتباه قرارگیرد. در حالی که ایران صدها میلیارد دلار تنها از درآمد مازاد نفت را در نیم قرن اخیر هزینه کرده است و همیشه می خواسته قدرت نظامی برتری باشد اما الان کره جنوبی به لحاظ قدرت نظامی درمقام یازدهمین کشور جهان است در حالی که ایران مقام 21 را به خود اختصاص داده است.

بحرینیان با انتقاد از اینکه در ایران نگاه همه جانبه به رخدادها و پدیده هانیست و افراط می شود گفت در حالی که فون هایک به عنوان اقتصاددان طرفدار اقتصاد آزاد نوبل می گیرد و درهمان سالها گونار میردال هم جایزه نوبل اقتصاد می گیرد اما گروهی از اقتصاددانان انگار نوبل میردال را نمی بینند و تنها به هایک می اندیشند.

این گروه از اقتصاددانان توصیه می کنند ایران برای توسعه باید اقتصاد رقابتی را در دستور کارقرار دهد اما الزامهای رقابت را لحاظ نمی کنیم. در حالی که کره جنوبی هم طرفدار اقتصاد ازاد بود اما دامنه رقابت را میان چند بنگاه بزرگ محدود کرد تا منابع ملی اش هدر نرود . در کره جنوبی دوکارخانه بزرگ تلویزیون سازی ،دوکارخانه غول خودروسازی ، دویاچند کارخانه کشتی سازی و شمار اندکی کارخانه بزرگ فولاد باهم رقابت می کنند. در ایران اما دهها کارخانه تولید لوازم خانگی فعالیت دارند و دهها کارخانه هم مجوز فعالیت گرفته اند،در حال حاضر 958 شرکت تولید فرش ماشینی داریم و 930 کارخانه هم مجوز گرفته اند و در ایران دههاکارخانه تولید اتومبیل سازی مجوز گرفته اند و منابع هدر می رود. این معنای رقابت است؟

به گفته بحرینیان در حالی که ایران در سال 1352 سهمی معادل 1.28 درصد تجارت جها نی را در اختیار داشت در سال 1394 این سهم فقط 33 صدم در صد شده است. چرا چنین شده ایم ؟ چون تولیدات صنعتی ایران نمی توانند در بازارهای جهان رقابت کنند؟ چرا وضع رقابتی صنعت ایران در سطح پایینی است ؟ چون 95 درصد واحدهای صنعتی ایران فاقد تکنولوژی روزآمد هستند .