همه‌چیز درباره ماجرای بستن تنگه هرمز
ساعت24 -اولین‌بار حسن روحانی تیرماه سال گذشته وقتی سیاست قطع صادرات نفت ایران از سوی مقامات آمریکایی عیان شده بود، از بستن تنگه گفت. هرچند روحانی برای نخستین بار نامی از تنگه هرمز نیاورد. او گفت: اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستید این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید. در آن مقطع سخن روحانی به بستن تنگه تعبیر شد و فرماندهان نظامی از جمله سردار قاسم سلیمانی به دلیل بیان این موضع از او تشکر کردند.
رئیس ستادکل نیروهای مسلح همین دیروز گفته است: «اگر قرار باشد نفت ما از تنگه هرمز عبور نکند، حتما نفت دیگران هم از این تنگه عبور نخواهد کرد». در این وضعیت اهمیت بیش‌ازپیش این جزایر برای موقعیت استراتژیک آن‌ها در مسیر ورودی به تنگه هرمز است؛ جایی که نیروهای مسلح ایران برقراری امنیت آن را بر عهده دارند و از اولین تهدید ضمنی ایران به بستن آن ۱۰ ماه می‌گذرد. از آن زمان تاکنون مقامات و فرماندهان نظامی ایران به طور آشکار تهدید به بستن این گذرگاه مهم نفت دنیا کرده‌اند. حالا سیاست به صفر رساندن صادرات نفت ایران از سوی آمریکا هم وارد مرحله جدیدی شده است. در این شرایط نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این کارزار به چه نتیجه‌ای ختم خواهد شد. اما ماجرای بستن تنگه هرمز چطور آغاز شد؟
شاهراه نفتی
تنگه هرمز، جایی است که ۸۰ درصد نفت خاورمیانه از عرض ۵۴ کیلومتری آن عبور می‌کند. نفت‌کش‌هایی که از این تنگه عبور می‌کنند، یک‌سوم تجارت دریایی نفت جهان را تشکیل می‌دهند. نفتکشها برای عبور از تنگه هرمز و واردشدن به دریای عمان از مسیری عبور می‌کنند که جزایر سه‌گانه یعنی تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی و قبل از آن‌ها جزایر فرور بزرگ و سیری قرار دارند. همه این جزایر تحت کنترل ایران است. ادامه مسیر نفتکشها محدوده جزیره قشم و کشور عمان است. عرض این محدوده باریک حدود ۱۰ کلیومتر است. بعد از این گذرگاه ورودی ۵۴ کیلومتری تنگه هرمز قرار دارد که بین ایران و عمان است. این مسیری که نفتکشها روزانه باید برای صادرات نیمی از نفت خام جهان طی کنند؛ ۱۵ میلیون بشکه نفت.
اولین‌بار حسن روحانی تیرماه سال گذشته وقتی سیاست قطع صادرات نفت ایران از سوی مقامات آمریکایی عیان شده بود، از بستن تنگه گفت. هرچند روحانی برای نخستین بار نامی از تنگه هرمز نیاورد. او گفت: اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستید این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید. در آن مقطع سخن روحانی به بستن تنگه تعبیر شد و فرماندهان نظامی از جمله سردار قاسم سلیمانی به دلیل بیان این موضع از او تشکر کردند.
در آن مقطع آمریکا سیاست به صفر رساندن صادرات نفت ایران تا آبان‌ماه یعنی شروع دور دوم تحریم‌ها را دنبال می‌کرد؛ اتفاقی که ممکن نشد. پیش‌ازآن روحانی در مردادماه موضوع بستن تنگه را پیش کشیده بود. البته این‌بار نه تنگه، تنگه‌ها: «کسی که اندکی سیاست بفهمد، نمی‌گوید جلوی صادرات نفت ایران را می‌گیریم. تنگه‌های زیادی داریم؛ تنگه هرمز فقط یکی از آنهاست».
این‌بار در مقابل، رئیس‌جمهور آمریکا به بخش دیگری از سخنان روحانی واکنش نشان داد؛ روحانی گفته بود که جنگ با ایران مادر جنگ‌ها و صلح با ایران مادر صلح‌ها است. دونالد ترامپ نوشت: «دیگر هرگز، هرگز آمریکا را تهدید نکن، زیرا در غیر این صورت با پیامدهایی روبه‌رو خواهی شد که کمترکسی در تاریخ دیده است. ما دیگر آن کشوری نیستیم که حرف‌های جنون‌آمیز شما درباره خشونت و مرگ را تحمل کند. مواظب باشید!».
تنش لفظی و شلیک در رزمایش
سه ماه بعد یعنی آذرماه بار دیگر رئیس‌جمهوری ایران، آمریکا را تهدید کرد: «آمریکا بداند ما نفتمان را خواهیم فروخت. قادر نیست جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد. بداند اگر بخواهد جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد، نفتی از خلیج فارس صادر نخواهد شد». اما این‌بار تنش‌های لفظی به قدرت‌نمایی در خلیج فارس منتهی شد. اواخر آن ماه درست هم‌زمان با روزهای نهایی رزمایش پیامبر اعظم ناو هواپیمابر آمریکایی «یواس‌اس جان‌سی‌استنیس» وارد خلیج فارس شد. پهپاد سپاه به پرواز درآمد و این ناو مورد رصد نیروهای زمینی سپاه قرار گرفت. حتی موشک‌هایی هم شلیک شد. هرچند امیر رستگاری، رئیس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع گفته بود شلیک‌کردن موشک‌ها ارتباطی با ناو آمریکایی نداشته و در جریان برگزاری رزمایش سپاه انجام شده است.
ایران؛ ضامن امنیت آب‌های مشترک
آذرماه البته برای ایران معنای دیگری هم دارد. تقریبا ۴۸ سال پیش؛ یعنی ۹ آذر ۱۳۵۰ نیروهای دریایی ارتش ایران، درست یک روز پیش از خروج رسمی نیروهای انگلیسی از خلیج‌فارس، وارد جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک شدند. امارات متحده عربی که از سه دهه گذشته ادعای مالکیت این جزایر را دارد، در آن سال هنوز شکل نگرفته بود. نقطه خروج نیروهای انگلیسی از خلیج‌فارس مساوی با شروع حکمرانی کشورهای منطقه بر آب‌های مشترک بود. حالا بعد از گذشت نزدیک به نیم‌قرن، رئیس‌جمهور ایران از توان بستن تنگه هرمز می‌گوید و کشورهای غربی و منطقه را تهدید می‌کند که اگر نفت ایران از منطقه خارج صادر نشود، نفت هیچ کشوری صادر نخواهد شد.
سرلشکر محمد باقری، رئیس ستادکل نیروهای مسلح، دیروز گفته: «امنیت تنگه هرمز برعهده نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است و ما خواهان تداوم امنیت و بازبودن تنگه هرمز هستیم. همان‌گونه که نفت و کالای کشورهای دیگر از این تنگه عبور می‌کنند، نفت و کالای ما نیز در حال عبور از تنگه هرمز است». او تهدید به بستن تنگه هرمز را هم در ادامه تکرار کرده. البته سرلشکر باقری اولین فرمانده نظامی نیست که این تهدید را کرده است.
هشدار فرماندهان نظامی
بعد از رئیس‌جمهوری، مقامات امنیتی دیگر ایران هم وارد کارزار تهدید به بستن تنگه هرمز شدند. علی شمخانی اوایل اسفند سال گذشته گفت که قطع صادرات نفت الزاما مساوی با مسدودشدن تنگه هرمز نیست و روش‌های متعددی برای محقق‌کردن آن وجود دارد. فرمانده نیروی دریایی سپاه دو روز بعد از شمخانی دراین‌باره صحبت کرد. سردار علیرضا تنگسیری در مصاحبه با شبکه العالم گفت: «اما اگر روزی نفت ما خارج نشود... آن‌موقع هر عقل سلیم و سالمی اجازه نمی‌دهد که ما نتوانیم نفتمان را صادر کنیم، اما یک بیگانه فرامنطقه‌ای بیاید و بتواند نفت را از اینجا ببرد و صادر کند».
سردار حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران نیز اردیبهشت دو سال قبل گفته بود: «بر اساس کنوانسیون ۱۹۸۲ دریاها، مجبوریم اگر از تنگه هرمز عبور ضررداری اتفاق بیفتد، قاطعانه با آن مقابله کنیم. به آمریکا، شرکا و متحدان منطقه‌ای‌اش هشدار می‌دهیم اگر بخواهند از ادبیات تهدید استفاده کنند و ما را تهدید کنند، از قانون عبور بی‌ضرر استفاده کرده و اجازه عبور و تردد هیچ کشتی و شناوری را که بخواهد ما را تهدید کند، نمی‌دهیم». در مقابل این هشدار «پیتر کوک»، سخنگوی پنتاگون، به سؤال یک خبرنگار دراین‌باره این‌طور پاسخ داد: «آمریکا به پرواز، دریانوردی و فعالیت در هر مکانی که قوانین بین‌المللی اجازه آن را بدهد، ادامه خواهد داد».
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.