فرجام عدم‌تصمیم در «تشخیص مصلحت»!

ساعت 24-تلاش چندساله دولت‌های یازدهم و دوازدهم برای خارج کردن نام ایران از لیست سیاه FATF در نهایت ناکام ماند تا سرانجام ایران برای دومین بار در لیست «دول غیرهمکار» گروه ویژه اقدام مالی قرار گیرد. کارشناسان پیشتر هشدار داده بودند که اگر مجمع تشخیص مصلحت نظام از تصویب دو لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) و پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) سر باز زند، گروه ویژه اقدام مالی نیز ایران را در لیست سیاه قرار می‌دهد.

روز پنجشنبه خبرگزاری «وال استریت ژورنال» به نقل از دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی گزارش داد که به احتمال زیاد نام ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی قرار می‌گیرد. به نوشته این خبرگزاری، قرار گرفتن ایران در لیست سیاه این کارگروه باعث می‌شود که تراکنش‌های مالی با ایران زیر ذره‌بین بیشتری قرار بگیرد و به شرکت‌ها و بانک‌هایی که همچنان به دادوستد با ایران مشغول هستند، فشار بیشتری وارد شود. «وال استریت ژورنال» همچنین از قول یک دیپلمات آمریکایی آورده است که «دیپلمات‌های اروپایی اعلام کرده‌اند از اقدام کارگروه ویژه اقدام مالی مبنی بر اتخاذ اقدامات جدید علیه سیستم مالی ایران حمایت خواهند کرد». همچنین خبرگزاری رویترز نیز صبح روز جمعه در گزارشی اختصاصی اعلام کرد که نام ایران در لیست سیاه FATF قرار خواهد گرفت. یک دیپلمات غربی در این باره به رویترز می‌گوید: «نتیجه جلسه گروه ویژه اقدام مالی برای ایران، انزوای بیشتر در حوزه پولی و بانکی خواهد بود». به گفته این دیپلمات غربی، «این اقدام به معنای بررسی دقیق‌تر معاملات با ایران، سختگیری شدیدتر در حسابرسی از شرکت‌های بزرگ در این کشور و فشار بیشتر بر معدود بانک‌ها و کسب و کارهایی است که هنوز با ایران کار می‌کنند». به رغم این گزارش‌ها که از رسانه‌های غربی منتشر می‌شد، مسئولان ایرانی همچنان تا هفته گذشته ابراز امیدواری می‌کردند که شاید فرصت ایران برای چهارماه دیگر تمدید شود. عبدالناصر همتی روز سه‌شنبه در ششمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی (نظام بانکی در خدمت تولید) که در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد، در پاسخ به خبرنگاران مبنی‌بر تاثیر تصمیمات اجلاس پاریس گروه ویژه اقدام مالی (FATF) بر مبادلات پولی و بانکی کشور گفته بود: «آن تاثیری که همه فکر می‌کنند اتفاق نخواهد افتاد و فکر نمی‌کنم این تصمیم اشتباه را بگیرند. البته احتمال هم هست که ایران را در لیست سیاه قرار دهند اما احتمال قوی‌تر هم وجود دارد که این کار را انجام ندهند؛ چون بعید است که وارد این مسیر بشوند». سرانجام اما در غروب دوم اسفند 1398، گروه ویژه اقدام مالی با صدور بیانیه‌ای از بازگرداندن نام ایران به لیست سیاه به دلیل عدم‌پیوستن به دو کنوانسیون CFT و پالرمو خبر داد. بر اساس این بیانیه، FATF به همه کشورها توصیه می‌کند به اجرای کامل اقدام‌های احتیاطی در ارتباط با ایران بازگردند؛ توصیه‌ای که می‌تواند حجم تجارت ایران را که در سایه تحریم‌ها و فشار حداکثری ایالات متحده به شدت کاهش یافته بود، تحت تاثیر جدی خود قرار دهد.

میراثی برای آیندگان

ایران پیشتر یک‌بار در دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی قرار گرفت و تبعات این موضوع اقتصاد کشور را به طور جدی تحت‌تاثیر قرار داد. بر اساس توصیه‌های این گروه بسیاری از بانک‌ها و موسسات مالی جهان از همکاری با ایران امتناع می‌ورزیدند و به همین دلیل عملا امکان دریافت پول حاصل از صادرات محصولات نظیر نفت وجود نداشت. در دولت یازدهم و همزمان با مذاکرات برجامی، ایران از گروه ویژه اقدام مالی درخواست کرد که جمهوری اسلامی را از لیست سیاه خارج کرده و این درخواست با پذیرش این گروه مواجه شد. پس از این بود که FATF با تعلیق حضور ایران در لیست سیاه، یک پروتکل حاوی 41 اقدام در راستای مبارزه با پولشویی آماده کرد و از ایران خواست این اقدامات را اجرا کند. ایران اما تنها به 39 اقدام عمل کرد و بر اساس تشخیص مجمع مصلحت نظام از پیوستن به CFT و پالرمو خودداری کرد. در پی این اتفاق ایران بار دیگر به لیست سیاه بازگشت و مطمئنا آسیب‌هایی به اقتصاد ایران وارد می‌شود. اگر از همین فردا نیز اقدامات ایران برای خروج از لیست سیاه آغاز شود، دولت آینده نیز درگیر این امر خواهد شد. مخالفان تصویب این دو لایحه در پیگیری‌های «آرمان ملی» حاضر به پاسخگویی پیرامون این موضوع نشدند. غلامرضا مصباحی‌مقدم اعلام کرد درگیر مساله انتخابات است و بعدتر در این خصوص اظهارنظر خواهد کرد. سیدمصطفی میرسلیم و احمد توکلی نیز حاضر به پاسخگویی نشدند. مجید انصاری، عضو اصلاح‌طلب مجمع تشخیص مصلحت نظام اما به «آرمان ملی» گفت من هشدار داده بودم که این اتفاق می‌افتد و طبیعی بود که نام ایران وارد لیست سیاه شود. اشاره او به توئیتی است که طی آن نوشته بود: «عدم‌تصویب لوایح FATF، یعنی فلج شدن تجارت خارجی با همه دنیا و افزایش شدید قیمت ارز و فشار مضاعف به معیشت مردم. مردم باید بدانند که عواقب این لجاجت و منفعت‌طلبی برایشان چقدر گران خواهد بود. بماند برای تاریخ که مجید انصاری موافق بود و شماها مخالف تا مردم قضاوت کنند». این در حالی است که پیشتر غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو اصولگرای مجمع در پاسخ به چرایی مسکوت گذاشتن این لوایح به «خبرآنلاین» گفته بود که «ان‌شاءا... با گذشت زمان مساله حل خواهد شد».

توطئه آمریکاست

عبدالناصر همتی در واکنش به قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF نوشت: بار دیگر، دشمنی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس با مردم ایران، خود را در قالب مخالفت با توصیه کارشناسان مجموعه FATF در مورد گام‌هایی که ایران در زمینه عمل به تعهدات خود در مورد مبارزه با تامین مالی تروریسم و پولشویی انجام داده است، نشان داد. او افزود: این رفتار سیاسی و غیر فنی از تابستان 1395 تا امروز ادامه داشته است؛ گاه به‌صورت بهانه‌جویی‌های غیرفنی در جریان مجمع FATF توسط نماینده آمریکا و کشورهای هم‌پیمانش وگاه نیز به‌صورت تلاش برای اخلال در گزارش‌های کارشناسی. درحالی که در تمام بیانیه‌های مجمع گروه ویژه اقدام مالی، مشخص بود که کشور ما گام‌های بلندی در این مسیر برداشته است. رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: مردم عزیزمان خوب می‌دانند که در این دوران سخت تحریم‌های ظالمانه و فشار حداکثری، نظام پولی و مالی کشورمان توانسته است ارتباطات تحریم‌ناپذیری با نظام پولی و مالی دنیا، خارج از چارچوب FATF، برقرار کند که تا حد زیادی تهدیدهای ناشی از سنگ‌اندازی و دشمنی آمریکا را مهار کرده است. بانک مرکزی نیز، با همراهی سایر بخش‌های اقتصادی، مسیر خود را در جهت برآورده ساختن نیازهای تجاری کشور، بدون‌وقفه ادامه خواهد داد.