چرا بازارارز ایران سرگیجه دارد

مصرف کل ارز درایران چقدراست؟

ساعت 24- رسیدن قیمت هر دلارآمریکا به 23هزار تومان درروزهای تازه سپری شده و گیر کردن نرخ تبدیل دلار به ریال بالاتراز 20هزارتومان در 10 روز گذشته پیامدهای ترسناکی بر کسب وکار ایرانیان و بر معیشت شهروندان و نیز اقتصاد کلان دارد.

an dir="RTL">این پیامدهای ترسناک تنها در حوزه اقتصاد و تجارت نیست و احتمال دارد سایر فعالیتهای غیراز اقتصاد را نیز دربربگیرد که جای طرح آن در این نوشته نیست. یکی از پیامدهای آن رشد شدید قیمت نسبی همه کالاها و تورم افسار گسیخته است که تهیدستان جامعه را آزار می دهد. این روزها وضعیت آشفته بازار ارزبه مرز انفجار رسیده و رییس دولت که از هر سو زیر فشار قرار دارد را خشمگین کرده و اونیز تنها جای مناسب و بی دردسربرای خالی کردن خشم خود را بخش خصوصی دانسته و با دادن نسبت خیانت به کشوراز صادرکنندگانی که ارز را برنگردانده اند تلاش می کند بازار را آرام نگهدارد تا شاید جلوی پیشرفت های بعدی نرخ ارز را بگیرد. واقعیت این است که بازار ارز ایران در دولتهای آقای هاشمی رفسنجانی ، آقای احمدی نژاد و نیز حالا آقای روحانی با سرگیجه های بهت انگیز رو به رو شده و به ویژه از اوایل دهه 1390 تا امروز رشد اعجاب برانگیزی را تجربه کرده ا ست.رسیدن قیمت هر دلار امریکا از حدود هزارتومان در اوایل 1390 به 22هزار تومان به معنای بی ارزش شدن واقعی ریال ایران است. چرا چنین وضعیتی داریم و نمی توانیم راه را بر شتاب حیرت انگیز افزایش نرخ تبدیل دلار به ریال را مسدود کرده و یا دست کم سدی در برابر پرش های ناگهانی آن بگذاریم؟ به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی نبود اطلاعات و آمارهای دقیق و بهنگام و راستی آزمایی شده مصرف کل ارز در ایران است. می دانیم که ایران مثل همه کشورهای دیگر دوگونه مصرف ارزی دارد که بخش اصلی آن مصرف ارز در تجارت خارجی است اما دربخش های دفاع و امنیت و سایر بخش های غیر اقتصادی نیز مصرف ارزی داریم که سرجمع مصرف کل را تشکیل می دهند. در 17 تیر ماه 1398 حسین باستان زاد پژوهشگر گروه پول و ارز پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در یک میز گرد مرتبط با مسایل ارزی گفت " اقتصاد ایران با حجم زیادی از مبادلات ارزی مواجه است: مصارف ارزی کشور سالانه بالغ بر 115 میلیارد دلار است که 40 میلیارد دلارآن غیر کالایی است. با توجه به بزرگی این اقتصاد هر شوکی در آن ویرانگر بوده و موجب ناپایداری می شود. بنابراین استفاده اززیر ساخت های بین المللی ضروری است. تحریم ها سبب افزایش معضلات اقتصادی کشورشده است و برای فعالیت دراین اقتصاد باید اطلاعات پالایشی و ساختارآنها اصلاح شود. گردش نقدی منابع ومصارف ، پایداری موازنه پرداخت ها ی نقدی و تعهدی ، پایداری دیون ارزی و موقعیت سرمایه گذاری بین المللی که ترکیب ترازنامه را تشکیل می دهد از جمله اطلاعاتی است که باید شامل پالایش واصلاح ساختاری شود. "به نظر می رسد این متغیر یعنی مصرف کل ارزی ایران کلید معمای سرگیجه گرفتن ارز است که در هنگامه کاهش درآمدهای ارزی به ویژه تحریم در امد ارزی صادرات نفت خام و نیز مسدود یا تنگ شدن راههای ورود ارز به ایران تشدید می شود و قیمت ارزهای معتبر را به پرش های بلند وادار می کند.واقعیت این است که ارز مورد نیاز در تجارت خارجی به ویژه واردات در یک سال تازه سپری شده با فشاری که بانک مرکزی آورده و با تنگناهایی که بخش های سیاستگذار در تجارت خارجی پدیدارکرده اند تااندازه قابل اعتنایی کنترل شده و صدای وارد کنندگان را به آسمان برده است. اگر معلوم شود مصرف غیر کالایی کدامند و آیا می توان انها را کنترل کرد ونیز اگر زمینه و بستر قاچاق کالا که گفته می شود سالانه دست کم 15 میلیارد دلار ارز به خود اختصاص می دهد را تحت کنترل در آورد شاید در هنگامه تنگناها رییس دولت با لحن بد و الفاظ برخورنده با صادرکنندگان صحبت نکند.