قره باغ جدید و ایران

ساعت 24 - در جنگ میان ارمنستان و آذر بایجان بری قره باغ این ارتش آذربایجان بود که گفته می شود به کمک ارتش های ترکیه و اسراییل توانست ارمنستان را شکست داه و این منطقه را به تسخیرد رآورد.

dir="RTL">رسانه‌های دولتی در عین حال مکررا به نظرات و بیاناتی اشاره می‌کنند که از طرف مقامات ارشد روسیه در حمایت از باکو مطرح می‌شود: این که ایروان حاضر به پذیرش توافق در اواسط اکتبر نشد؛ که این منطقه متعلق به جمهوری آذربایجان است؛ که جنگ در داخل مرزهای جمهوری آذربایجان به وقوع پیوست؛ و این که در زمانی نامعین در آینده بر سر وضعیت قره‌باغ بحث خواهد شد.امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به طور خاص محور انتقادات بود؛ چرا که گفت اسلام‌گرایان سوری به قره‌باغ رفته‌اند تا برای جمهوری آذربایجان بجنگند - چیزی که باکو تکذیب کرده است - و خواستار یافتن راه‌حل طولانی‌مدت سیاسی که منافع ارمنستان را نیز در نظر بگیرد شد.خبرگزاری مستقل توران گفت "رئیس‌جمهور فرانسه بیانیه‌های بی‌اهمیتی صادر کرد که خلاف حق حاکمیت جمهوری آذربایجان بود و در تضاد با قوانین بین‌المللی."وبسایت دولتی آذرتاج نیز در مقاله‌ای که به اعلامیه شورای اروپایی درباره قره‌باغ می‌پرداخت نوشت "پیروزی ارتش سربلند در جنگ میهنی اروپا را از خواب پرانده است. مردم جمهوری آذربایجان مدت‌ها بود که می‌خواستند اروپا را از خواب بیدار کنند، اما موفق نشده بودند."

"قره‌باغ حالا آزاد است"

مقامات و رسانه‌های ترکیه، مانند جمهوری آذربایجان، این قرارداد صلح را "پیروزی" باکو و "تسلیم" ایروان معرفی می‌کنند.آنکارا در عین حال حس می‌کند که این توافق فرصتی برای افزایش نفوذش در جنوب قفقاز است، جایی که از ابتدای شروع جنگ به شکلی بی‌شائبه از کشور "برادر" حمایت کرد.شبکه آ خبر که شدیدا طرفدار دولت است روز ۱۰ نوامبر، هنگامی که آتش‌بس اعلام شد، گزارش کرد "جمهوری آذربایجان مشتی آهنین نثار ارمنستان کرده است. قره‌باغ که ۳۰ سال تحت اشغال بود حالا آزاد است و خبری از اشغالگر نیست."در جریان این جنگ، تمرکز رسانه‌های دولتی و حامی دولت بر "آزادسازی" روستاها توسط جمهوری آذربایجان بود، و موضع‌گیری‌هایشان شدیدا ضدارمنی بود، از جمله تیترهایی نظیر "ارمنستان دارد شهروندان ترک آذری را قتل‌عام می‌کند".لحن رسانه‌ها در قبال روسیه نسبتا خنثی بوده است. قراردادهای انرژی و نظامی در سال‌های اخیر این دو کشور را به یکدیگر نزدیکتر کرده است، هر چند که بر سر سوریه و لیبی با یکدیگر اختلاف دارند.ناظران حامی دولت می‌گویند که نتیجه این جنگ جای پای ترکیه را در جنوب قفقاز محکمتر کرده است، و در عین حال جبهه جدیدی برای همکاری و رقابت با روسیه گشوده است.طلحه کوسه، ستون‌نویس روزنامه صباح که حامی دولت است، می‌گوید "دستاوردهای استراتژیک روسیه در این منطقه باعث محبوبیت بیشتر این کشور نخواهد شد و پیامدهای بلندمدتی خواهد داشت. اما ترکیه که دارد حضورش در منطقه را علنی می‌کند نشان داده است که از این به بعد عنصری مهم در معادلات منطقه‌ای خواهد بود.""

استقبال توام با اضطراب

وزارت خارجه ایران از فعالیت‌های دیپلماتیک روسیه که به توافق صلح منجر شد استقبال کرد، چرا که به نظرش بر همان اصولی بنا شده بود که ایران در ابتکاراتش دنبال می‌کرد.آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر این کشور، پیش از آن از "آزادی" اراضی جمهوری آذربایجان حمایت کرده بود و عباس عراقچی، دیپلمات کهنه‌کار، فرستاده مخصوص این کشور برای میانجی‌گری بین دو طرف درگیر بود. حسن روحانی، رئیس‌جمهور، نیز از یافتن پایانی "دیپلماتیک" برای درگیری‌ها ابراز خرسندی کرد. عباس موسوی، سفیر ایران در باکو، نیز آغاز فصلی نو در روابط دو کشور را ستود.به نظر می‌رسد که این واکنش نقطه عطفی در دیپلماسی قره‌باغ تهران باشد که در طول جنگ تلاش کرده بود هم از ادعای مالکیت جمهوری آذربایجان بر قره‌باغ حمایت کند و هم روابط دوستانه خود با رهبران این منطقه را حفظ کند - سیاستی که از نظر جمهوری آذربایجان به معنی هم‌سویی ایران با ایروان بود.اما این احساسات خوش‌بینانه چندان در مخفی کردن اضطراب مقامات درباره برخی نتایج موفق نبوده است.یکی از موضوعات حضور نیروهای جهادی در جمهوری آذربایجان است. سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه، روز ۱۶ نوامبر گفت که نیروهای افراطی "باید منطقه را ترک کنند". او در ادامه با لحنی محتاطانه گفت "به ما گفته شده است" که این نیروها دیگر در منطقه مستقر نیستند.

سردرد جغرافیایی ایران

مساله دیگری که باعث نگرانی می‌شود طرح مسیرهای ارتباطی داخل خاک ارمنستان است که شاید باعث تغییر در مرزهای ایران شود.طبق ماده ۹ توافق صلح، ارمنستان قرار است مسیری ارتباطی بین آذربایجان و جمهوری نخجوان مهیا کند و تامین امنیت آن نیز به عهده روسیه خواهد بود. تا پیش از این توافق، جمهوری آذربایجان باید برای دور زدن ارمنستان و دسترسی به نخجوان از خاک ایران استفاده می‌کرد.این تغییر نه تنها از نفوذ ایران در باکو می‌کاهد، بلکه انگیزه رجب طیب اردوغان برای ایجاد ارتباط ریلی با نخجوان را نیز بیشتر کرده است. این تحولات مشخصا با دیپلماسی "پان‌ترکی" اردوغان هم‌راستا است.عباس عراقچی اما با رد "شایعات غلط و فریبنده" گفته است این ادعاها که مرز ایران با ارمنستان شاید از بین برود، یا شاید دالانی در ارمنستان، یا حتی در خاک ایران، ایجاد شود، "صحیح نیست و اهداف سیاسی و تبلیغاتی بسیار جانبدارانه‌ای را دنبال می‌کند".محمود احمدی بیغش، نماینده مجلس ایران، همین نگرانی‌ها را با صدایی بلندتر عنوان کرد و از مجلس خواست که ترکیه، اسرائیل، ایالات متحده و بریتانیا را به خاطر بلااستفاده کردن مسیر ترانزیتی که ایران در اختیار جمهوری آذربایجان می‌گذاشت و تحلیل بردن برتری ژئوپلیتیک ایران محکوم کند.او اضافه کرد که نزدیکی باکو به اسرائیل شاید به مجوزی برای "حضور ناتو، اسرائیل و ایالات متحده در منطقه دریای خزر" تبدیل شود.احمد کاظمی، کارشناس مسائل اوراسیا، در سایت مشرق گفت که "اتصال خط جغرافیایی پان‌ترکیسم" در واقع "نقشه" اسرائیل و غرب برای "نابودی پتانسیل‌های ژئوپلیتیک ایران" است.استدلال او این بود که اگر چنین شود مسیر صدور گاز ترکمنستان به ترکیه از طریق جمهوری آذربایجان و ارمنستان باز خواهد شد و برتری ژئوپلیتیک ایران از بین می‌رود. ایران درآمد ناشی از تبادل گاز با نخجوان، فروش گاز به ترکیه و ترانزیت گاز ترکمنستان به ترکیه را از دست خواهد داد. حتی صدور گاز به ارمنستان و طرح صدور گاز به اروپا نیز با خطر روبه‌رو خواهد شد.به گفته او امتیاز ژئواستراتژیک ایران به خاطر "اشتباه محاسباتی" روسیه و افتادن در "دامی" که غرب با استفاده از سیاست‌های پان‌ترکی اردوغان و به منظور محدود کردن رشد ایران، روسیه و چین گسترده است از بین خواهد رفت.