علم اقتصاد و دلار فرزینی
ساعت 24 - حالا و با توجه به رشد شتابان قیمت هردلار دربازارآزاد درایران ورسیدن آن به قیمت هردلار65 هزارتومان ودرحالی که فرزین به عنوان ریس کل بانک مرکزی هنورز بازار آزادرا انکار میکند میتوان گفت دلار فرزینی نیز متولد شده است. چرا به چنین نقطهای رسیده ایم؟ انکار دانش اقتصاد یکی از دلایل است.
قانون طلایی عرضهوتقاضا یکی از نخستین درسهایی است که به دانشجویان اقتصاد آموزش داده میشود. این قانون بسیار بدیهی است و از شدت بدیهی بودن برای ذهنهای آماده یادگیری تصورش همان تصدیق است. این قانون میگوید اگر رشد تقاضا برای یک کالا در یک دوره معین از رشد عرضه آن کالا جلو بزند قیمت آن کالا روند فزاینده خواهد داشت تا هنگامی که عرضه آن کالا به دلیل رشد قیمت افزایش یابد و در این هنگام قیمتها کاهنده شده و در نقطهای به تعادل میرسند.
تا روزی که این وضعیت برقرار است قیمتها از تعادل خارج نمیشوند. از سوی دیگر عکس این وضعیت نیز مصداق دارد؛ یعنی اگر رشد عرضه یک کالا از رشد تقاضا جلو بزند قیمتها روندی کاهنده خواهند داشت تا اینکه عرضه به دلیل کاهش قیمت افت کند. هضم ذهنی و کارشناسی این اصل بدیهی در ایران برای برخی سیاستورزان و نیز مدیران ارشد اقتصادی گویا سخت است و بهویژه هنگامی که یک مدیر ارشد اقتصادی تصور میکند میتواند به دلیل اینکه عرضهکننده انحصاری یک کالاست، بازار را کنترل کند و بر میزان تقاضا اثر واقعی بگذارد. در ایران شوربختانه روسای دولتها و نیز روسای بانک مرکزی با این استنباط که دلار اولا یک کالا نیست و ثانیا عرضه آن در اختیار کامل دولت و بانک مرکزی است، میخواهند قیمت دلار را با روشهای گوناگون کنترل کنند. اینگونه شده است که از دهه۱۳۹۰ تا امروز فنر ارزهای معتبر با زور دولتها پایین نگه داشته میشود و روزی میرسد که تحولاتی در بیرون از قدرت دولت و بانک مرکزی، فشار دولت را برداشته و فنر ارز جهش را تجربه کرده است. به این ترتیب بوده و هست که قیمت هر دلار در ۱۱سال تازهسپریشده از هزار تومان به ۶۵هزار تومان افزایش یافته است. قیمت هر دلار که میشود اسم آن را دلار فرزینی گذاشت، در روزهای پس از نوروز با شتابی باور نکردنی مرزهای تازهای را جابهجا کرده و این مساله به ترس و هراس شهروندان دامن زده است. شهروندان ایرانی به تجربه یافتهاند که با افزایش قیمت دلار قیمت دیگر کالاها نیز خود را با نرخ رشد دلار افزایش میدهند. میلیونها کارگر، دهقان و پیشهوران خردهپا، بازنشستگان و کارمندان اکنون در این وضعیت ترسناک قرار دارند.
شهروندان که از سکوت طولانی مدیران و فرماندهان ارشد اقتصاد در این هنگامه شتابگیری قیمت دلار در بازار آزاد نگران بودند،یکشنبهشب پای گفتوگوی رییس بانک مرکزی نشستند تا توضیح مقام اول ارزی کشور را نسبت به وضعیت موجود بشنوند و دلشان آرام گیرد. شوربختانه رییس بانک مرکزی اما با سخنان خود، شهروندان را آرام نکرد و با این عبارت کلیشهای که قیمتها هیجانی است و برمیگردد وعدهای داد که قیمتها تازه شروع به افزایش داشتند.
رییس بانک مرکزی کوشش کرد با ارائه آمارهایی از وضعیت عرضه و تقاضای ارز نشان دهد که این نهاد کار خودش را به درستی انجام داده است. فرزین گفت به میزان کافی دلار ۲۸۵۰۰تومانی و نیز دلار کمی بالاتر از ۴۰هزار تومانی در اختیار واردات کالاهای اساسی و دیگر کالاها عرضه شده است. وی با ارائه میزان درآمد ارزی و میزان هزینهای ارزی تاکید کرد با احتساب صادرات نفتخام و دیگر کالاهای صادراتی ۲۰میلیارد مازاد ارزی وجود داشته است.
این تبیین فرزین اما کاستیهایی دارد که خودش بیشتر از دیگران به آنها واقف است. به طور مثال او نمیگوید آیا همه ارزی که باید از صادرات در یکسال به کشور بیاید همه دلارها وارد بازار ارز شده است؟ آیا ایران هزینههای ارزی برای دفاع و امنیت لازم ندارد؟ آیا همه دلارهایی که صادرکنندگان پتروشیمی داشتهاند به بازار عرضه شده است؟ آیا همه کسانی که ارز ۲۸۵۰۰هزار تومانی گرفتهاند عرضه کالاهایشان با همین قیمت بوده است؟ سرانجام اینکه آیا رییس بانک مرکزی مقوله علمی از انتظارات تورمی درباره دلار را به رسمیت میشناسد؟ آقای رییس بانک مرکزی نمیتواند جزیره بسازد و بگوید من در جزیره ارز توانستهام کار خودم را انجام دهم و دیگران باید پاسخ تورم را بدهند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.