چرا دلار آقای پولهای جهان است ؟
ساعت 24 - ایرانیان دراین روزهای سخت به ارزش دلار بیش از پیشپی برده اند و نیک فهمیده اند برای اینکه پس انداز و دسترنج زندگی شان را از شر تورم در امان نگهدارند یکی از کارهای اساسی این اس که آن را تبدیل به دلار کنند. البته ایرانیان در این زمینه تنها نیستند و شمار قابل اعتنایی از شهروندان جهانی به دلار به همین چشم نگاه می کنند. شاید برخی علاقمند باشند بدانندچرا دلار نیرومند است .
اول - قیمت گذاری به دلار: تقریبا نیمی از مبادلات در اقتصاد بین الملل به دلار قیمت گذاری می شود. این در حدود چهار برابر سهم آمریکا از تجارت جهانی است. در واقع کشورهای زیادی هستند که در مبادلات اقتصادی خودشان با کشورهای دیگر (نه تنها آمریکا) از قیمت گذاری بر اساس دلار برای واردات و صادرات خود استفاده میکنند. مثلا بیش از هشتاد درصد واردات و صادرات کشورهای هند، پاکستان، کره جنوبی و اندونزی بر اساس دلار قیمت گذاری می شود. از لحاظ اقتصادی این امر باعث می شود که سیاست پولی آمریکا بر سایر کشورها سر ریز زیادی داشته باشد. مثلا اگر در آمریکا تورم افزایش یابد و در نتیجه فدرال رزرو به منظور کاهش تورمش نرخ های بهره را افزایش دهد، در اثر این افزایش نرخ بهره دلار تقویت می شود و این باعث گران شدن کالاهای وارداتی سایر کشورها می شود. در نتیجه سایر کشورها نیز مجبور به افزایش نرخ بهره ی خود به منظور مقابله با اثرات تورمی واردات بر اساس دلار می شوند. در نهایت این مکانیسم باعث افزایش انگیزه ی سایر کشورها برای کم کردن نوسانات قیمت برابری ارزشان نسبت به دلار و در نتیجه کم اثرتر شدن سیاست پولی شان برای اقتصاد داخلی می شود.
دوم - دلار به عنوان ابزار پرداخت : یکی از موضوعاتی که بعضا به اندازه کافی به آن توجه نمی شود، نقش نظام پرداخت در مبادلات بین الملی است. مشکل اصلی در اینجا اثر شبکه ای است: مبادلات بین المللی نیاز به ارزهای دارد که مورد قبول بازیگران مختلف بین الملی باشد. مثلا تولیدکننده ای در هند را تصور کنید که بخشی از مواد اولیه اش از چین، بخشی از کره و بخشی از پاکستان می آید و تولیداتش را به چندین کشور در حوزه های ارزی متفاوت می فرستد. استفاده از ارز واحد برای صادرات و وارداتش باعث می شود که این تولید کننده ریسک تغییرات قیمت ارز نداشته باشد. همچنین پیچیدگی این مبادلات ارزی باعث می شود که این تولید کننده ترجیح بدهد که از ارزی استفاده بکند که از پشتوانه نظام پرداخت قوی هم برخوردار باشد. در واقع نقش اول و نقش دوم دلار مقوم یکدیگر هستند.در اینجا یک نکته ی فنی هم وجود دارد که بعضا توجه کافی به آن نمی شود: دولت آمریکا تمامی نهاد های مالی را ملزم کرده است که هر گونه مبادله ای در هر نقطه از جهان را که به دلار انجام می شود به وزارت خزانه آمریکا گزارش دهند. این موضوع باعث توان بیش از حد آمریکا در اعمال تحریم ها شده است. البته به نظر برخی کارشناسان همین استفاده مستمر آمریکا از این برتری اطلاعاتی در بلند مدت باعث ضربه خوردن به نقش دلار در نظام پرداخت های بین الملل خواهد شد.
سوم - دلار به عنوان ابزار ذخیره ارزش : مجموعه ی توسعه ی نظام مالی آمریکا، باور جمعی سرمایه گذاران و هدف گذاری ارزی بانک های مرکزی کشورهای مختلف و تمایل آنها برای کاهش نوسانات نرخ ارزشان در برابر دلار باعث شده است که دلار نقش ابزار ذخیره ارزش را در اقتصاد جهانی داشته باشد و در نتیجه بیشتر سرمایه گذاران خارجی ترجیح می دهند که از دلار برای قرض دهی شان به کشور های دیگر استفاده کنند. همچنین بخش عمده ی ذخیره ارزهای خارجی بانک های مرکزی کشورهای مختلف هم به دلار است. این امر نیز باعث افزایش انگیزه ی کشورها برای کم کردن نوسانات نرخ برابریشان در برابر دلار می شود. همچنین در مثال بنگاه اقتصادی که زدیم، قیمت گذاری کالاها بر اساس دلار و استفاده از دلار در پرداخت ها انگیزه ی بنگاه برای دریافت وام دلاری را نیز افزایش میدهد. در نتیجه نقش اول و دوم و سوم دلار مقوم یکدیگر هستند.
ظهور هژمونی دلار و پیش بینی آینده آن
در سالهای 1990 تا 2017 سهم اقتصاد چین از اقتصاد جهانی از پنج درصد به پانزده درصد (تقریبا برابر با سهم آمریکا) افزایش یافته است. اما در بیشتر حوزه ها یوان هنوز نقش بسیار نا چیزی را ایفا می کند چرا با وجود رشد برق آسای چین در چهل سال گذشته یوان همچنان نقش بسیار کمی در مبادلات بین المللی ایفا می کند؟
به نظرم یکی از دلایل اصلی نقش کم یوان در تجارت جهانی آن است که در شرایطی که چین و آمریکا در یک تعادل برد-برد بودند دولت چین تنها کافی بود که نرخ برابریش با دلار را مدیریت کند و در نتیجه به جای تمرکز و هزینه برای توسعه ی شبکه پرداخت و نظام مالی خودش با سواری کم هزینه از نظام جهانی دلار، بر رشد هر چه سریعتر اقتصادی اش و افزایش دسترسی اش به بازار کشورهای توسعه یافته تمرکز کند. اما در سال های اخیر، با اشباع شدن بازار کشورهای توسعه یافته و اخیرا با افزایش جنگهای تجاری دولت چین با آمریکا بیش از پیش به فکر توسعه ی بازارهای خود در کشورهای در حال توسعه افتاده است.
به طور مثال در قالب پروژه Bridge and Road Initiative پیش بینی می شود کشور چین بیش از سه تریلیون دلار پروژه ی سرمایه گذاری در بیش از شصت کشور دنیا انجام بدهد. به نظر می رسد که بخش مهمی از این ابر پروژه توسعه ی نظام های پرداخت و نظام های مالی برای کشورهای در این زنجیره تامین خواهد بود. به طور مثال در طی سالهای گذشته بانک مرکزی چین با بانک مرکزی بیش از بیست و پنج کشور دنیا خط سواپ ارزی مستقیم بر قرار کرده است. به نظرمیرسد طی سالهای پیش رو دولت چین:
1- ابتدا استفاده از یوان در نظام پرداخت ها را تسهیل کند.
2- سپس در قالب پروژه های BRI و با استفاده از بانکهای چینی به تدریج استفاده بیشتری از وام های با پایه ی یوان برای قرض دهی به سایر کشورها بکند.
3- و در نهایت در طی سال های پیش رو شاهد قیمت گذاری بخشی از کالاهای در زنجیره ی تامین کشورهای عضو BRI بر پایه یوان باشیم.
به این ترتیب اصلا بعید نیست که در طی ده سال پیش رو شاهد شکل گیری نظام ارزی بین المللی چند قطبی باشیم که در آن یوان نقشی متناسب با ابعاد اقتصاد چین در اقتصاد جهانی ایفا بکند.
منبع- صفحه تلگرامی امیر کرمانی -اقتصاددان مقیم آمریکا
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.