گره کار تهران - واشنگتن باز خواهد شد؟

کوروش احمدی دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با فضای حاکم بر مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا و در خصوص ارزیابی خود از ادامه روند این دور جدید گفت‌وگوها تا حصول یک توافق میان تهران و واشنگتن، تصریح کرد: مشکل اصلی، یعنی گره‌گاه اصلی، مانند همیشه در ۲۰ سال گذشته، همین مسئله غنی‌سازی در داخل کشور است. البته مسائل و مشکلات دیگری نیز وجود دارد که به نتیجه رسیدن در آن‌ها نیز مشکل است، اما از همه مشکل‌تر همین بحث غنی‌سازی است.

وی افزود: در این دور پنجم هم که جمعه انجام شد، ظاهرا همین موضوع غنی سازی در مرکز بحث بوده است. در مورد نتیجه اطلاع دقیقی هنوز نداریم اما از توئیت وزیر عمانی چنین بر می آید که توافقی در مورد اصول کلی حاصل نشده است. اما از مطلب او بر می آید که نباید ناامید باشیم و شکستی در کار نیست و مذاکرات ادامه خواهد یافت. بعلاوه از این توئیت مستفاد می‌شود که طرفین نظرات یکدیگر را شنیده‌اند و رفته‌اند به پایتخت‌ها برای کسب تکلیف. اینکه مذاکرات ظاهرا دو سه ساعت بیشر طول نکشیده هم مهم است و می‌تواند به این معنی باشد که با توجه به ادامه بحث در مورد اصول کلی امکان ورود به جزئیات فراهم نشده است؛ به رغم اینکه هر دو تیم مذاکره کننده کارشناسانی همراه داشته‌اند. شاید کلید درک توئیت وزیر عمانی سخنان آقای عراقچی باشد که گفته است "با راهکارهای عمان برای رفع موانع، احتمال پیشرفت وجود دارد". احتمالا راجع به این پیشنهادهایی که طرف عمانی داده، صحبت‌های اولیه‌ای در حد اختیارات دو هیات شده و قرار شده که در پایتخت‌ها کسب تکلیف کنند.

مواضع مقامات آمریکایی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران یکدست شده است

مقامات آمریکایی موضع خود در مورد مسئله غنی‌سازی صفر را به صورت علنی از حدود دو هفته پیش مطرح کرده‌اند. در تاریخ ۴ می (۱۴ اردیبهشت)، ترامپ در شبکه ان‌بی‌سی، از برچیدن برنامه هسته‌ای ایران صحبت کرد و بعد هم بقیه مقامات آمریکایی، یعنی جی‌دی ونس معاون، مارکو روبیو وزیر خارجه و استیو ویتکاف نماینده ویژه رییس جمهور در این فاصله چند بار این مسئله را تکرار کردند. به هر حال، به نظر می‌رسد که یکدست برخورد می‌کنند و دیدگاهشان یکپارچه است. قبل از این، در دوره‌ای که دور اول و دوم مذاکرات انجام می‌شد، مواضع متضادی از طرف تیم سیاسی-امنیتی ترامپ عنوان می‌شد، اما بعداً مواضع یکدستی گرفتند و این مواضع یکدست هم‌اکنون ادامه دارد. از شواهد و قرائن هم برمی‌آید که در دو دور سوم و چهارم مذاکرات، همین مواضع را به هیئت ایرانی ارائه کردند. و احتمالاً اگر صحبتی از کنسرسیوم هم بوده، با این ملاحظه بوده که تاسیسات غنی‌سازی خارج از ایران باشد. فعلاً مسئله اصلی و حادی که مشکل ایجاد کرده، همین موضع آمریکا است. سه شنبه هم در صحبت‌های رهبری مشخص بود که از نظر ایران، موضع آمریکا کاملاً مردود است و در نتیجه این باعث مشکل شده است.

ایران و آمریکا می‌توانند معضلات سخت را به زمانی دیگر موکول کنند

احمدی در پاسخ به این پرسش که آیا شما معتقدید تا زمانی که مسئله غنی‌سازی و این اختلافی که وجود دارد حل نشود، امکان توافق حتی در سطوح حداقلی ممکن نیست، گفت: در مذاکرات چندجانبه یا دو جانبه یک رویه‌ای به این شکل وجود دارد که وقتی به یک موضوع سخت می‌رسند که در موردش اختلاف نظر وجود دارد و اختلاف نظر هم در آن مقطع قابل حل نیست، معمولاً آن را در پرانتز می‌گذارند، رد می‌شوند و می‌روند سر بقیه موضوعات.
بقیه موضوعات را مورد بررسی قرار می‌دهند و اگر به موضوع دشوار دیگری بر بخورند، آن را دوباره در پرانتز می‌گذارند و باز رد می‌شوند. اینطور مشخص می‌شود که در چه حوزه‌هایی اتفاق نظر ممکن است وجود داشته باشد و در چه موضوعاتی اختلاف نظر وجود دارد. در حقیقت مسائل سخت را برای آخر می‌گذارند.

ایران حتی اگر غنی‌سازی نداشته باشد بازرسی‌های آژانس اتفاق خواهد افتاد

این تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی با بیان اینکه راه‌های متفاوتی برای رسیدن به یک توافق وجود دارد، عنوان کرد: یک راهی که ممکن است وجود داشته باشد این است که فعلاً غنی‌سازی را در پرانتز بگذارند و به یک سری مسائل دیگر بپردازند تا ببینند که آیا قابل حل است یا نه. مثلاً فرض کنید ما چه غنی‌سازی در ایران داشته باشیم یا نداشته باشیم، به هر حال یک نظارت و یک بازرسی وجود خواهد داشت. هیات‌ها باید ببینند در مورد نظارت و بازرسی چگونه می‌توانند توافق کنند. مثلاً ببینند که مکانیزم ماشه به چه شکلی باید باشد و در مورد طیف دیگر از موضوعات چه دیدگاه‌هایی وجود دارد. اگر در مورد طیف دیگر از موضوعات دیدگاه‌ها به هم نزدیک باشد، این می‌تواند به نوبه خود باعث شود که طرفین در مورد غنی‌سازی یک تعدیل موضع و انعطافی نشان دهند.
اختلاف اصلی هسته‌ای بین ایران و آمریکاست