نتایج یک پژوهش برای شادی سهامداران بانک‌ها
دلار بالا برود یا پایین بیاید، بانک‌ها برنده‌اند
ساعت ۲۴- میلیونها نفر از پس‌اندازکنندگان ایرانی به ویژه طبقه متوسط در سال‌های اخیر بانک‌ها را محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری تشخیص داده‌اند. رشد اندازه سپرده‌گذاری نسبت به رشد تسهیلات در سال‌های اخیر این معنی را اثبات می‌کند. سهامداران بانک‌ها علاقمندند بدانند تحولات شاخص‌های اقتصادی مثل تحولات نرخ ارز (بالا و پایین رفتن قیمت دلار به ریال) چه اثری بر سودآوری بانک‌ها دارد؟
در این گزارش آمده است: دغدغه‌های مربوط به بازدهی بانک‌ها همواره مورد توجه کارشناسان امور مالی و بانکی بوده است که این امر ریشه در شرایط نامساعد اقتصادی و دائمی در عملکرد بانک‌ها داشته است. این مسئله که در ابتدا در منطقه اتحادیه اروپا همواره به عنوان یک مساله اساسی مطرح بوده است، بانک‌های کشورهای درحال توسعه را به سمتی سوق داد که خود را مطابق با ثبات مالی و مقررات بانکداری تجهیز نموده و در جهت بهبود شرایط اقتصادی گام بردارند. تحولاتی که در حوزه اقتصاد کلان و به طور خاص در تقاضای کل همراه با کانال دارایی و بدهی بانک‌ها شدت یافته است، در بلند مدت به بخش واقعی اقتصاد سرایت نموده و در این راستا نقش بانک‌ها به عنوان واسطه‌گران مالی حایز اهمیت است.
این مساله تا آنجا مهم است که بحران‌های مالی جهانی و منطقه‌ای متعاقب آن همچون بحران مالی ۲۰۰۷-۲۰۰۹ به طور معنی‌داری در اقتصاد جهانی اثرگذار بوده است. شرایط اقتصادی باید با تقویت بازدهی شبکه بانکی به اندازه کافی تقویت شده و از طریق الزامات سرمایه‌ای و نقدینگی به طور آشکار در صدد پیشگیری از وقوع بحران‌های مالی برآید.
یکی از عوامل شکل‌گیری و تشدید بحران‌های مالی نوسانات ناشی از بازارهای مالی به خصوص نرخ ارز می‌باشد که ریسک‌پذیری و بازدهی بانک‌ها را متأثر می‌سازد. در همین چارچوب بانک‌ها ناچارند که ریسک‌های مالی و غیرمالی مترتب بر عملیات بانکی را کاهش دهند که این امر بازدهی پایین‌تر را به همراه خواهد داشت بنابراین بانک‌ها لازم است که در جهت تدوین مقررات نوین گام برداشته تا با افزایش سودآوری خود تأثیر شوک‌های ناشی از نوسانات بازار ارز را کنترل نماید.
نوسانات ارزی سال‌های اخیر در اقتصاد ایران نیز به عنوان یک ریسک مالی، در کنار بسیاری از ریسک‌های غیر مالی دیگر همچون تحریم، شرایطی را ایجاد نمود که منجر به انتقباض در بخش واقعی اقتصاد و بروز تلاطم در دیگر بازاهای مالی گردید. در این میان میزان اثر پذیری شبکه بانکی ایران از این نوسانات یکی از مسائل مهمی است که پاسخگویی به آن می‌تواند نشان‌دهنده میزان استحکام بانک‌های ایران در برابر بحران‌های مالی باشد.
از سوی دیگر نظام مالی بانک‌محور ایران که در آن به دلیل درهم‌تنیدگی کمتر با نظام مالی جهانی، استانداردهایی نظیر قوانین و مقررات مربوط به ورشکستگی، تفکیک انواع بانک‌ها و تعیین حیطه فعالیت هریک از آنان، رویه‌های حسابداری منطبق بر رهنمودهای جهانی و نظایر آن، به خوبی شکل نگرفته، در اکثر موارد به مأمنی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده و منابع آن کمتر میل به ورود به بخش واقعی و دیگر بازارهای مالی دارد.
در چنین شرایطی این سؤال مطرح می‌شود که در هنگام بروز نوساناتی مثل نوسانات نرخ ارز، بازدهی بانک‌ها در ایران چگونه تغییر می‌کند؟ آیا بی‌ثباتی ایجاد شده در این بازار مالی به ضرر آنها تمام می‌شود و یا منافعی را برا آنان به همراه خواهد داشت؟
به گزارش ساعت ۲۴، در این گزارش اثر یکی از عوامل مهم در اقتصاد کشورهای درحال توسعه یعنی بی‌ثباتی بازار ارز بر وضعیت شبکه بانکی ایران مورد ارزیابی قرار گرفت که در آن ساختار مالی حاکم کاملاً بانک‌محور می‌باشد. سوال اصلی این مطالعه آن است که آیا شوک‌های مثبت و منفی نرخ ارز تأثیر یکسانی بر سودآوری بانک‌های ایران داشته است یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا آثار بی‌ثباتی نرخ ارز بر عملکرد شبکه بانکی ایران متقارن است یا نامتقارن؟
در پاسخ به این سوال، ابتدا با استفاده از یک مدل واریانس ناهمسان شرطی، بی‌ثباتی و یا در حقیقت نوسانات نرخ ارز را به دو دسته شوک مثبت و منفی تفکیک نموده و پس از آن با استفاده از رویکرد خودرگرسیون برداری نشان داده شد که تأثر هریک از این شوک‌ها بر سودآوری شبکه بانکی ایران تقریبا به شکلی یکسان و متقارن است اما اثرات وقوع شوک مثبت نرخ ارز بر متغیر یاد شده تا حدودی بیشتر از حالتی است که ارزش پول ملی تقویت می‌گردد.
در عین حال نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل توابع واکنش آنی، نشان داد که تأثیر بی‌ثباتی نرخ ارز بر وضعیت سودآوری بانک‌ها زودگذر بوده و در ادامه بانک را با چالش‌های نسبتا بلندمدت‌تری مواجه می‌سازد. تأثیر جهش آنی سودآوری بانک‌ها، موجب شکل‌گیری انتظارت ذی‌نفعان آنها در جهت کسب منافع بیشتر در دوره‌های آتی می‌گردد و این در حالی است که افزایش موقتی ایجاد شده در سودآوری بانک‌ها در هنگام وقوع شوک ناشی از عملیات واسطه‌گری آنها نبوده و تنها به واسطه تغییر اسمی در پرتفوی ارزی بانک‌ها می‌باشد.
به‌طور کلی اگرچه نتایج این پژوهش نشان داد بانک‌های ایرانی در برابر بی‌ثباتی بازار ارز دچار ضرر و زیان نمی‌شوند، اما به نظر می‌رسد عواملی همچون، مسائل مربوط به نحوه حسابداری و شناسایی سود در بانک‌ها، عدم و جود قوانین و مقررات مربوط به ورشکستگی بانک‌ها و دسترسی بانک‌ها به بازار ارز و سایر بازارهای مالی از کانال شرکت‌های تابعه خود، شرایط ویژه‌ای را در جهت فاصله گرفتن از ضرر و زیان ناشی از فعل و انفعالات اقتصاد کلان، برای شبکه بانکی ایران فراهم می‌کند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.