چرا روابط چین و انگلیس رو به وخامت گذاشت؟
پل‌های تخریب شده
ساعت 24-بندیکت راجرز یکی از منتقدین سرسخت چین و حامیان آزادی شهروندان هنگ‌کنگ است و همیشه عادت دارد به اینکه برخلاف میلش مورد توجه قرار بگیرد. با این وجود در اقدامی که حتی برای او هم غافلگیر کننده بود، سفارت چین در لندن تلاش کرد اعضای پارلمان انگلیس را قانع کند تا صدای او را خفه کنند.
پایگاه خبری بلومبرگ در گزارشی می‌نویسد: «تجربیات مرتبط با راجرز از جمله مهم‌ترین اتفاقاتی است که در مصاحبه با نمایندگان مجلس، دیپلمات‌ها، مقامات حزب و منابع امنیتی مورد بحث قرار می‌گیرد و کمک می‌کند بدانیم چرا روابط لندن و پکن رو به وخامت گذاشته و تا چه حد چین حاضر است تلاش کند بر این روایت تاثیر بگذارد. بسیاری از افرادی که در این مصاحبه‌ها حضور یافتند به دلیل حساسیت روابط‌شان با دیپلمات‌های چینی، نخواستند نام‌شان فاش شود. در بحبوحه خروج از اتحادیه اروپا، دعوای با چین برای انگلیس مسیر خطرناکی است و باعث می‌شود لندن بیش از پیش در معرض اقدام تلافی‌جویانه دومین اقتصاد بزرگ جهان قرار بگیرد؛ مساله‌ای که استرالیا به خوبی آن را درک می‌کند. چین سال گذشته پس از امریکا و آلمان، سومین شریک تجاری بزرگ انگلیس بود. اما انگلیس در میان شرکای تجاری چین رتبه نازل 14 را در اختیار دارد. دولت بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس که پیش از این تحت فشار دولت ترامپ مجبور شد شرکت چینی هواوی را از سال 2027 از شبکه نسل پنجم (5G) خود حذف کند، اکنون قصد دارد از همین سال آینده جلوی نصب تجهیزات شرکت چینی را بگیرد تا نمایندگان محافظه‌کار مجلس انگلیس راضی شوند. این بخشی از وجه‌المصالحه‌ای است که جانسون مجبور است برای تصویب قانون امنیت مخابرات در جلسه هفته آینده مجلس بپردازد. قانون امنیت ملی دیگری که با هدف محافظت از سرمایه‌های انگلیس در برابر سرمایه‌گذاری خارجی طرح شده، مساله دیگری است که احتمال دارد خشم چین را برانگیزد. ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین روز چهارشنبه در کنفرانس خبری روزانه خود ضمن محکوم کردن اقدام بی‌دلیل انگلیس علیه هواوی، گفت: این مساله منافع مشروع شرکت‌های چینی را به خطر انداخته و بر اعتماد متقابل میان پکن و لندن تاثیر می‌گذارد. جانسون خود را یک چین‌دوست خطاب کرده و تمایل خود برای همکاری با چین را ابراز کرده است، اما با توجه به خصومت روزافزون نمایندگان حزب محافظه‌کار در برابر چین، سخت بتوان بدون اعلام برائت از پکن، ارزش‌های بریتانیا را حفظ کرد. یین دانکن اسمیت، یکی از رهبران سابق حزب محافظه‌کار و منتقد همیشگی پکن هفته گذشته در مجلس بریتانیا چین را «بزرگ‌ترین تهدید و مشکل انگلیس و جهان آزاد» خواند. شاید بقیه چندان با اظهارات او موافق نباشند، اما همین انتقادات نشان‌دهنده فشار روزافزونی است که پکن در سطح جهان با آن مواجه می‌شود. این کشور در عین حال باید به طیف گسترده‌ای از مسائل، از هنگ‌کنگ و حقوق بشر گرفته تا مالکیت زیرساخت‌ها و شرکت‌های راهبردی در کشورهای خارجی بپردازد. انگلیس در کنار امریکا و کره جنوبی یکی از 9 اقتصاد بزرگی است که در آن دیدگاه منفی در خصوص چین به بالاترین سطح خود رسیده است. اتفاقی که اخیرا افتاد به خوبی نشان می‌دهد روابط چین و انگلیس تا چه حد شکرآب شده است. گروهی از نمایندگان مجلس انگلیس با سفیر چین تماس ویدئویی برقرار کردند تا هفتاد و یکمین سالگرد جمهوری خلق چین را به او تبریک بگویند. در جریان این ویدئوکنفرانس، یکی از اعضای حزب محافظه‌کار بحث رفتار چین با اقلیت مسلمان اویغور را پیش کشید. در واکنش، سفیر چین با تندی به او حمله کرد و به این نماینده هشدار داد وارد مسائل داخلی کشورش نشود. سپس به مدت 5 دقیقه سخنرانی کرد تا ثابت کند حرف نماینده انگلیسی اشتباه بوده است. یکی از حاضران در آن تماس می‌گوید وضعیت بسیار پرتنشی بود.
در شرایطی که هر دو کشور با دیده تردید به هم نگاه می‌کنند، چندین تن از اعضای مجلس انگلیس دولت جانسون را تحت فشار گذاشته‌اند تا نفوذ روزافزون و ترسناک چین در بخش‌های حیاتی زندگی مردم انگلیس، از انرژی گرفته تا امور مالی و فناوری را متوقف کند. این نمایندگان ادعا می‌کنند این نفوذ با حمایت مستقیم حکومت پکن میسر شده است. در این بین هواوی بیشترین رایزنی را انجام داده است. این شرکت با بسیاری از اعضای مجلس اعیان انگلیس صحبت کرده تا جلوی خلع ید آن از بازار این کشور را بگیرند. اما به گفته منابع خبری، بسیاری از نمایندگان تا جایی که می‌توانستند از این شرکت فاصله گرفتند و به آن بی‌توجهی کردند. هواوی علنا از دولت انگلیس خواسته با توجه به شکست دونالد ترامپ در انتخابات امریکا در تصمیم خود تجدید نظر کند.
خرید مشروعیت
یک منبع نزدیک به جامعه اطلاعاتی انگلیس می‌گوید وقتی صحبت از نفوذ چین در انگلیس به میان می‌آید، مساله به «خرید مشروعیت» تبدیل می‌شود. چینی‌ها شرکت‌ها و کسب و کارها را به شکلی کاملا قانونی و اخلاقی می‌خرند و به این ترتیب برای خود مشروعیت دست و پا می‌کنند. نخبگان انگلیسی بسیار انعطاف‌پذیرند، به راحتی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و به راحتی خودشان را می‌فروشند. یکی از نمایندگان حزب محافظه‌کار تعامل با سفارت چین را یک گفت‌وگوی دوطرفه می‌داند؛ تبادل صادقانه همراه با تلاش برای قانع‌سازی از سوی هر دو طرف و عدم تلاش برای اعمال فشار. یک نماینده دیگر می‌گوید سفیر چین هیچگاه به گونه‌ای عمل نکرده که نامناسب تلقی شود و ماهیت رابطه دو کشور باید بر اساس همکاری باشد، نه بر اساس تقابل.
دیپلماسی چین و انگلیس
پنج سال پیش بود که دیوید کامرون، نخست‌وزیر وقت انگلیس اعلام کرد دو کشور در «عصر طلایی» روابط خود قرار دارند و حتی ترتیبی داد تا شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین با کالسکه طلایی به دیدار ملکه انگلیس در کاخ باکینگهام برود. اما اکنون روابط چین با دیگر کشورها روز به روز وخیم‌تر می‌شود و این مساله نمی‌گذارد چین به جایگاه بین‌المللی مدنظر خود برسد. دولت پکن هر کاری کرده تا جلوی تلاش‌های دولت ترامپ برای معرفی چین به عنوان یک تهدید علیه نظم جهانی، به ویژه در میان قدرت‌هایی مثل انگلیس را بگیرد. وانگ ایوی، مدیر موسسه مسائل بین‌الملل در دانشگاه رنمین پکن می‌گوید در چند سال اخیر روابط چین و انگلیس به وضوح رو به وخامت گذاشته است. بخشی از این مساله به استفاده روزافزون لندن از رابطه خود با ائتلاف اطلاعاتی «پنج چشم» برمی‌گردد. انگلیس باید روابط خود با امریکا را بهبود بخشد تا بتواند آسیب ناشی از خارج شدن از بازار اتحادیه اروپا را جبران کند.
دومینیک راب، وزیر امور خارجه انگلیس، هفته گذشته بیانیه «پنج چشم» در خصوص چین را امضا کرد. در این بیانیه، اعضای ائتلاف متعهد شدند وظیفه خود را در قبال مردم هنگ‌کنگ - مستعمره سابق انگلیس - انجام دهند. چین در همین ماه جاری بیش از یک بار انگلیس را به خاطر انتقاد از رفتارهای پکن در هنگ‌کنگ تهدید کرده و آن را در کنار استرالیا، دیگر عضو «پنج چشم» قرار داده است. وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین روز 13 نوامبر در کنفرانس خبری خود اعلام کرد اگر انگلیس و استرالیا به همین مسیر اشتباه ادامه دهند، چین به شکلی قاطعانه و مشروع، واکنش‌های لازم را نشان می‌دهد.
راجرز، مدیر اجرایی «دیده‌بان هنگ‌کنگ» که تهدیدها علیه آزادی‌های اولیه این منطقه را رصد می‌کند، می‌گوید در سال 2017 مقاله‌ای را به مناسبت 20 سالگی استقلال هنگ‌کنگ نوشته بود، اما سفارت چین در لندن صراحتا مخالفت خود با انتشار این مقاله را اعلام کرد. پیش از انتشار این مقاله در وبسایت «خانه محافظه‌کاران» (ConservativeHome)، یکی از نمایندگان مجلس با او تماس گرفته تا در مورد این رایزنی‌ها به او اطلاع دهد. حال این پرسش به وجود می‌آید که مقامات چینی چطور از انتشار قریب‌الوقوع آن مقاله اطلاع داشتند؟
نامه‌های ناشناس
راجرز که پیش‌تر از نامزدهای حزب محافظه‌کار بود، در اکتبر همان سال اجازه ورود به خاک هنگ‌کنگ را پیدا نکرد. البته این مساله منحصر به او نبود. ناجیل اوانز، نایب‌رییس مجلس عوام و سیاستمداری که 30 سال نماینده محافظه‌کاران بود نیز پس از سفر به تایوان به عنوان رییس گروه پارلمانی انگلیس و تایوان، نتوانسته بود ویزای ورود به چین را دریافت کند.
راجرز می‌گوید در چند سال گذشته نامه‌های تهدیدآمیز ناشناسی به آدرس منزل او و همسایگانش ارسال می‌شده که در آن از آنها خواسته می‌شد «چشم از او برندارند.» این نامه‌ها حتی به دست مادرش هم رسیده بود. او ایمیل‌های مشابهی را نیز دریافت کرده و ایمیل‌های جعلی نیز به نام او به نمایندگان مجلس و خبرنگاران ارسال شده است. این آزار و اذیت تا جایی پیش رفت که یکی از اعضای کابینه مساله را با سرویس‌های اطلاعاتی مطرح کرد. چارلز پارتون، دیپلمات سابق انگلیسی با بیش از دو دهه سابقه در چین می‌گوید دیپلماسی تهاجمی که در دوران همه‌گیری کرونا به اجرا درآمده باعث بازنگری در روابط خارجی انگلیس شده است. قبلا همه چیز آزاد بود و خیلی راحت می‌توانستید پول دربیاورید، چون هیچ کس نبود از شما حساب بکشد. اما دیگر آن دوران به سر آمده است.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.