چاره‌جویی برای کمردرد از دوران نوجوانی
اگر مجبور شدید روی زمین بنشینید همیشه نزدیك به دیوار نشسته و به دیوار تكیه دهید. می‌توان گفت آسیب پذیر‌ترین قسمت بدن انسان ستون مهره‌‌‌هاست بنابراین باید همیشه به فكر آن باشیم و از همان اوایل كودكی به فرزندان‌مان آموزش دهیم كه چگونه بنشینند و چگونه با ورزش مداوم‌این عضو را تقویت كنند.
● كمردرد
بعد از سرماخوردگی، كمردرد شایع‌ترین علت غیبت از كار محسوب می‌شود و ۸۰ درصد افراد جامعه كمردرد را در دورههایی از زندگی تجربه كرد‌ه‌اند. حداكثر شیوع آن سن ۴۵ تا ۶۵ سالگی است. در یك بررسی یك‌دوم كودكان دبستانی در دورههایی از زندگی خود دچار كمر درد بوده كه در ۱۵ درصد بیماران شدت آن زیاد و نیاز به معالجات طبی بوده است.
● ستون مهره‌‌‌ها
شامل قسمتی بین قاعده جمجمه و ساكروم است كه دارای ۳۳ مهره می‌باشد. (۷مهره گردنی، ۱۲ مهره پشتی، ۵ مهره كمری، ۵ مهره خاجی و ۴ مهره ساكرا ل) كه فقط ۲۴ مهره گردنی و پشتی و كمری انعطاف پذیرند. [در دوران جنینی مهره‌‌‌ها به شكل c بوده و وقتی نوزاد گردن می‌گیردوراه می‌افتد، مهره‌‌‌ها تغییر شكل می‌یابند.
بین هر دو مهره واشری وجود دارد كه از الیاف بسیار محكمی‌ساخته شده و بین الیاف فضایی هست كه در آن مایع ژله مانند سفید رنگی قرار دارد. به این ساختمان اصطلاحاً دیسك گفته می‌شود. دیسك سبب می‌شود كه در اثر فشار خیلی سخت واشر‌ها پاره نشده و فشار را از هر جهتی كه وارد می‌شود، تحمل كرده و حالت ضربه گیری داشته باشند. واشر‌ها در دوران كودكی و بلوغ شادابند. ضخامت بین آنها زیاد است و دیسك بین آنها ژله مانند است ولی از ۲۵ سالگی به بعد، كم‌كم تغییر در دیسك بین آنها شروع،از ضخامت واشر‌ها كم شده و دیسك بین آنها خشك می‌شود. بنابراین باید در سالم نگهداشتن واشر‌ها و عضلهها و الیاف نگهدارنده آنها، كوشا باشیم تا كمردرد نگیریم.
● الیاف و عضلهها
زردپی یا تاندون طناب سفت و محكمی است كه عضلات را به استخوان متصل می‌كند و موجب می‌شود حركت هر مهره بر مهره دیگر محدود شود. خم شدن ناگهانی كمر، موجب شل شدن یا پاره شدن‌این تاندون‌ها می‌شود و درد شدیدی ایجاد می‌كند كه ممكن است مدت زیادی باقی بماند. زردپی‌‌‌هایی كه هر مهره را به مهره دیگر می‌چسبانند، همان واشر‌هایی می‌شوند كه دیسك، درون آنها قرار دارد. نكته‌ای كه باید در نظر داشت این است كه همه زردپی‌ها تا اندازه‌ای قابل كشش هستند بنابراین باید مواظب حركات ستون مهره‌‌‌ها باشیم تا فشار زیاد از حد و ناگهانی بر آنها وارد نشود و آنها را پاره نكند.
چهار دسته عضله در نگهداری ستون مهره‌‌‌ها دخالت دارند كه موجب می‌شوند، حركت‌های لازم انجام شوند.
● علت‌های كمردرد
▪ ضربه یا صدمه كه به دو صورت حاد و مزمن می‌باشد. شكستگی مهره ممكن است موجب صدمه به نخاع شود. این مسأله می‌تواند موجب از بین رفتن حركت، حس و كارایی نقاط پایین تر شود.
▪ حالت نگهداشتن بدن كه اگر بگوییم ۹۰ درصد درد‌های كمر به علت بد نگهداشتن ستون مهره‌‌‌هاست سخنی به گزاف نگفته‌ایم. به قول حافظ شیرازی هر چه هست در قامت ناساز و ناموزون ماست.
▪ نقص‌های مادرزادی
▪ عفونت‌ها و غده‌‌‌ها
▪ سالمندی
▪ چاقی و بارداری
▪ درد در نواحی دیگر مثل كلیه، معده، عفونت پروستات در مردان و ناراحتی زهدان و دستگاه تناسلی در خانم‌ها
▪ در رفتگی یا پارگی دیسك. تا وقتی دیسك در جای خود قرار دارد و مایع آن آبكی است، كمر ما درد ندارد ولی جابجایی در دیسك یا پارگی الیاف آن یا خشك شدن مایع درون آن‌ایجاد درد می‌كند. هر واشر سه میلی‌متر كلفتی دارد كه مجموع واشر‌ها سبب بلندی قد ما می‌شود. كوتاه شدن قد در دوران پیری برای این است كه به‌علت فرسودگی از كلفتی این واشر‌ها كاسته می‌شود.
این واشر‌ها سه وظیفه دارند:
۱)تأثیر بر قد انسان.
۲) حركت مهره‌‌‌ها در همه جهت‌ها.
۳) خنثی كردن فشار‌هایی كه بر ستون مهره‌‌‌ها وارد می‌شود.
وقتی كه ضعف در قسمتی از دیوار واشر پیدا می‌شود (در اثر بلند كردن وزنه یا حتی پیچش مختصر كمر)، قسمت ضعیف واشر كش آمده یا پاره می‌شود، دیسك بیرون می‌زند و درد شروع می‌شود كه معمولاً در دفعه اول درد كم است و صاحب درد به آن اهمیتی نمی‌دهد و فكر نمی‌كند كه به دیسك مبتلا شده اما چنانچه از جای پارگی كمی‌بیشتر بیرون بزند، بر ریشه عصب‌ها بیشتر فشار وارد می‌كند و گاهی درد به پا‌ها هم كشیده می‌شود.
● چه باید كرد
در طب امروز، معمولاً در كمردرد ناشی از دیسك استراحت مطلق توصیه نمی‌شود و چنانچه ناگزیر از استراحت باشیم، بیش از دو روز توصیه نمی‌شود زیرا فعالیت موجب بهبود خون‌رسانی و تغذیه دیسك و مهره و بهبود قدرت عضلات می‌شود البته استراحت كوتاه مدت به‌هنگام درد مفید و لازم است. به‌هر حال باید بر تختخواب چوبی یا زمین خوابیده و در زیر زانو‌ها بالش قرار دهیم، كمی‌استراحت كرده سپس بلند شده، راه رویم و مجدداً استراحت كنیم. هرگز نمی‌نشینیم بلكه راه می‌رویم و دراز می‌كشیم (نشستن برای درد ضرر دارد) به خاطر داشته باشید كه دیسك شما به‌جای اول بر نمی‌گردد و دیواره واشر هم ضعیف گردیده، بنابراین باید با ورزشهای مخصوص كمر (قوی شدن ماهیچه‌‌‌ها) به خود كمك كنیم.
شما هر سنی كه دارید از امروز تصمیم بگیرید كه قامت خود را به شكل موزون در آورید. شاید فكر كنید دیگران به قامت‌ایستاده شما خواهند خندید در صورتی كه چنین نیست. ۶۰ درصد سلامت كمر شما بستگی به شكل و قامت شما دارد و ۴۰ درصد به ورزش و تمرینات شما مربوط است.
به این ترتیب توجه به نكات ذیل ضروری است:
۱) نگذارید غم و غصه كمر شما را بشكند (سخت می‌گیرد جهان بر مرد‌مان سخت‌گیر.)
۲) به اندازه كافی پروتئین مصرف كنید.
۳) پیاده‌روی و شنا را از یاد نبرید و بدانید كه نشستن مداوم بزرگ‌ترین دشمن كمر شماست بنابراین از هر فرصتی استفاده كنید، از جای برخیزید و كمی‌راه بروید.
۴) هرچه ممكن است ستون مهره‌‌‌ها را كشیده نگه دارید. در‌این صورت سینه به جلو می‌آید و بدن وضعی می‌گیرد كه معمولاً سرباز‌ها و ورزشكاران به آن وضع هستند.
۵) هیچ وقت مدتی در یك وضعیت نمانید.
۶) روی صندلی كه كف آن سفت باشد بنشینید، كمرتان را به صندلی تكیه دهید و یك پا را روی پای دیگر بیندازید و بعد از چند دقیقه جای پا‌ها را عوض كنید.
۷) اگر مجبور شدید روی زمین بنشینید همیشه نزدیك به دیوار نشسته و به دیوار تكیه دهید.
۸) روی تختخواب فنردار یا تشك فنری نخوابید.
۹) در حال‌ایستاده پا‌ها را كمی‌از هم باز نگه دارید، یك پا را كمی‌جلوتر از پای دیگر قرار دهید و هر چند دقیقه جای پا را عوض كنید (در صورت امكان زیر پای جلوتر چهارپایه‌ای قرار دهید و آن را كمی‌بالاتر از سطح زمین بگذارید.)
۱۰) برای برداشتن اشیاء از روی زمین كمر را خم نكنید بلكه از زانو كمك بگیرید.
۱۱) وقتی می‌خواهید در حالت‌ایستاده سرفه یا عطسه كنید حتماً زانو‌ها را خم كنید و دست‌ها را به حالت ركوع به زانو تكیه دهید.
۱۲) برای بلند كردن اجسام از روی زمین حتماً بنشینید. روبه‌رو و نزدیك جسم باشید به گونه‌ای كه مجبور نباشید بدن را به طرفین بچرخانید یا دست‌ها را زیاد باز كنید.
● نكاتی درباره كوله پشتی فرزندان‌مان
كیف و كفش مناسب خصوصیت‌هایی دارد كه بی‌اطلاعی از آنها می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به ستون فقرات كودكان ما تحمیل كند. درد گردن، دردكمر و انحنای غیرطبیعی ستون مهره‌‌‌ها از جمله این آسیب‌ها به شمار می‌آیند.
برای پیشگیری از‌این آسیب‌ها باید هم ما و هم كودكان ما اطلاعات كافی درباره كفش مطلوب و شیوه استفاده از كیف‌های مدرسه داشته باشیم:
▪ در مقایسه با كیف‌های دستی، كوله پشتی‌‌‌ها سالم‌تر به نظر می‌رسند.
▪ حمل كیف‌های كوله‌ای اگر توسط یك شانه باشد، موجب انحنای غیرطبیعی در ستون مهره می‌شود.
▪ هر چه انتشار نیرو‌های وارده توسط كوله پشتی به نواحی مختلف بدن بیشتر باشد، بهتر خواهد بود.
▪ كوله پشتی باید دو بند پهن و نرم داشته باشد، بند كمری نیز از ضروریات یك كوله خوب است.
▪ كودكان باید آموزش ببینند كه حداقل وسایل را در كوله پشتی بگذارند.
▪ كوله پشتی باید تا حد امكان به پشت فرد بچسبد و معلق نباشد.
▪ وقتی كوله را به پشت می‌اندازیم یا خارج می‌كنیم، باید مراقب باشیم كه بالاتنه ثابت نگه داشته شود و از پیچ خوردن بیش از حد آن بپرهیزیم.
▪ بند‌های روی شانه باید طوری تنظیم شوند كه به كودك اجازه دهند به راحتی كوله را بیندازد و خارج كند و به شانه‌‌‌ها نیز امكان دهد كه آزادانه حركت كنند اما بند‌ها شل نباشند.
▪ وسایل سنگین‌تر در نزدیك‌‌ترین ناحیه كوله پشتی به بدن قرار داده شوند (وسایل سنگین تر باید چسبیده به بدن باشند.)
▪ وزن كوله پشتی نباید از ۱۰ تا ۱۵ درصد وزن كودك بیشتر باشد.
▪ اگر كودك برای حمل كوله اش خود را به جلو خم می‌كند، بدون توجه به وزن كودك،این كوله برایش سنگین است.
▪ بهتر است از كوله پشتی‌‌‌هایی استفاده شود كه‌اندازه آن تا بالای كمر است.
▪ كوله پشتی باید مستطیل شكل بوده و پهنای آن از پهنای بدن محصل بزرگ‌تر نباشد.
● كفش‌های فرزندان‌مان
▪ لازم است كه از خرید كفش‌های تنگ و پاشنه‌دار برای آنها خودداری كنیم.
▪ در دوران كودكی باید به وضعیت پای كودك مانند داشتن قوس زیاد و یا كف پای صاف توجه كرد و بر اساس آن كفش مخصوص و متناسب را گرفت.
▪ تا سن ۶ و ۷ سالگی كفش كودكان باید بدون پاشنه باشد و یا حداكثر چند میلی متر پاشنه داشته باشد، چون در‌این سن قوس كمر كودكان هنوز كامل نشده است و پاشنه‌‌‌های بلند كفش بر روی مفاصل و عضلات بدن آنها فشار زیاد وارد می‌كند و در سنین بالاتر نیز از باید كفش‌هایی با پاشنه بین ۲ تا ۵/۲ سانتی متر استفاده شود.
● پدارن، مادران، اولیای مدارس:
▪ به نحوه نشستن و راه رفتن فرزندان توجه داشته باشید.
▪ چگونگی درست نشستن به هنگام انجام تكالیف روزانه را به آنها آموزش دهید.
▪ ورزشهای روزانه فراموش نشودد.
▪ بدانید كه كفش مناسب پای كودك‌تان چگونه كفشی است.
▪ حمل صحیح كتاب‌های درسی را به آنها یاد دهید.
زهرا نباتی
منبع : روزنامه سلامت
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.