مدرسه ستون فقرات
كمر درد یكی از مشكلات رایج سلامتی در بین افراد جامعه است. به گفته هولدر ، دانشمند آلمانی هیچ انسانی نیست كه حداقل یك بار در طول عمر خود ، كمردرد نگرفته باشد . در واقع ۸۰ درصد این بیماران عود مكرر كمردرد دارند . طبق بررسی انجام شده در ایران ، در فاصله بین سالهای ۷۳ تا ۷۵ شیوع كمردرد در میان زنان ۴۵ تا ۲۵ سال ایرانی ۲۷ درصد بوده است .
۹۰ تا ۸۰ درصد بیماران مبتلا به كمردرد در عرض ۶ هفته بدون درمان بهبود می یابند و درد حدود ۵ تا ۱۵ درصد آنها از دردهای حاد به كمردرد های مزمن ختم می شود كه بیش از ۱۲ هفته به طول می انجامد كه معمولا درمان این نوع كمردرد دشوار است و نتایج متفاوتی دارد . مبتلایان به كمردرد مزمن ، در معرض عدم درمان و آسیب های روحی و جسمی ، اجتماعی و شغلی بیشتری قرار می گیرند كه بسیاری از این آسیب ها به دنبال عدم استقلال بیمار و وابستگی به اطرافیان و احساس ضعف ناشی از ناتوانی است . برای كنترل درد ستون فقرات ، دوره های آموزشی و اجرای برنامه های منظم ورزش ستون فقرات مفید است و باعث می شود ترس و اضطراب كاهش یافته و علی رغم اینكه هنوز درد وجود دارد توان عملكردی فرد ارتقاء یابد .
مدرسه ستون فقرات یكی از مهمترین بحث های موجود در كنترل و پیشگیری دردهای ستون فقرات است و مبتلایان به كمردرد می بایست در مراحل اولیه درمان خود ، حتی المقدور این دوره آموزشی مفید را طی كنند. در بیشتر جوامع پیشرفته دنیا ، شركت های بیمه هزینه درمان ستون فقرات را تنها در صورتی می پذیرند كه بیمار در كلاس های مربوطه شركت كرده و نمره مناسب را گرفته باشد . درك این موضوع موجب می شود شمار زیادی از بیماران بدون نیاز به عمل جراحی ، به دوره بهبودی خود برسند .
از آنجایی كه مدرسه ستون فقرات از ابعاد گوناگون قابل بررسی است لذا ارائه تعریفی كلی برای آن ، امری بسیار دشوار است . انواع برنامه های آموزشی این مدرسه در زمینه های متفاوتی نظیر صنعتی ، اداری ، تحصیلی و به تازگی بخش امور افراد مرتبط با كامپیوتر گنجانده شده كه به بیماران مبتلا به دردهای ستون فقرات راهكارهای مناسبی ارائه می دهد. این دوره آموزشی شامل یك مدل مهم جسمی ، روانی و اجتماعی كنترل دردهای ستون فقرات است كه تاثیر به سزایی در بهبود این عارضه و پیشگیری از آن و آموزش چگونگی كمك افراد به خودشان دارد. در گذشته مداخلات آموزشی كه در این مدرسه صورت می گرفت شامل تمرینات جسمانی فیزیوتراپی و برنامه های ورزشی در جهت كاهش درد بود و نهایتا منجر به كاهش زمان غیبت افراد از كار و عملكرد بهتر بیمار می شده است ، لیكن امروزه در مدل های پیشرفته ، علاوه بر برنامه تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی ، تاكید خاصی بر روی آموزش بیمار جهت ارتقای سطح آگاهی او از ساختار ستون فقرات ، موقعیت كمر و شناخت سندرم درد ، تشخیص استرس و سعی در كاهش آن و تغییر در سبك زندگی فرد دارد . از آنجایی كه این برنامه ها، تیمی است و بر روی سه جنبه جسمی ، روانی و اجتماعی بیمار تكیه دارد ، متخصصین مختلف در آموزش بیماران نقش دارند، ولی هسته اصلی و مركزی ، آموزش خود بیمار است كه شخصا در برنامه ریزی ، اجرا و ارزشیابی برنامه نقش فعال دارد.
از خصوصیات این برنامه آموزشی آن است كه كاملا بر اساس دیدگاه های خود بیمار نسبت به بهبود وضعیت بیماری، مشخصات شخصی و میزان آگاهی ، نگرش و سبك زندگی و توانایی های سازگاری با وضعیت موجود طراحی می شود . به منظور طراحی این برنامه ابتدا در طی چند جلسه بحث گروهی متمركز ، میزان دانش، و نحوه نگرش ، مهارت ها و همچنین میزان خودآگاهی و خود شناسی بیماران در ارتباط با نیازها و ارزشهایشان سنجیده می شود. سپس بر اساس نتایج حاصله از تحلیل این بحثها با همراهی خود بیماران و بر اساس اهداف و محتویات برنامه آموزشی ، تعداد جلسات تئوری و عملی و افراد آموزش دهنده در هر بحث مشخص می شود . جلسات تئوری توسط متخصصین فیزیوتراپی ، ارتوپدی ، روانپزشكی و متخصصین آموزش بهداشت اداره می شود، كه هر یك از این متخصصین در راستای تخصص خود و بر حسب نیاز به شركت كنندگان آموزش می دهند . در این جلسات افراد تا حدودی از ساختمان ستون فقرات، آرتروز و علل ایجاد آن و اصول وضعیت بدن كه خود شامل وضعیت های بد و خوب است آشنا می شوند. همچنین جلسه عملی كه شامل كسب مهارت های توانمند سازی عضلات كمر ، شكم و ران و نحوه حفظ بیومكانیك ستون فقرات است توسط فیزیوتراپیست آموزش داده می شود و در آن نیز از انواع نرم افزارهای جامع رایانه ای جهت آموزش ورزش برای دستیابی به اهداف تعیین شده كمك می گیرند .
● تاثیر توان بخشی در بیماری اسكولیوز
دانشمندان به این نتیجه رسیدند كه توان بخشی جسمی در بهبود عملكرد ریه در افراد مبتلا به اسكولیوز موثر است. بیماری اسكولیوز در واقع خمیدگی غیرعادی ستون مهره هاست و در موارد شدیدتر می تواند قفسه سینه را از حالت طبیعی خود درآورد و فرد را دچار مشكلات تنفسی كند. محققان به این نتیجه رسیدند كه هفته ای سه بار انجام فعالیت های توان بخشی ظرفیت و قدرت تنفسی بیماران مبتلا به اسكولیوز را بهبود می بخشد و تعداد تنفس و ضربان قلب این افراد پس از این برنامه آموزشی به طور چشمگیری كاهش می یابد. همچنین در افراد مبتلا به اسكولیوز كه قرار است تحت عمل جراحی قرار گیرند انجام تمرینات توان بخشی بسیار مفید خواهد بود.
دكتر رضا قلمقاش
منبع: رویترز، ۲سپتامبر ۲۰۰۶
منبع : روزنامه همشهری
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.