«نه» غرب به طرح صلح فرانسوی

مکرون در گفت‌وگویی با شبکه فرانسوی TF1 که در طول سفر او به ایالات متحده ضبط و روز شنبه 3 دسامبر پخش شد، به گفت‌وگو درباره ضرورت آماده شدن برای بازگشت به میز مذاکره سخن گفت. رییس‌جمهور فرانسه اظهار داشت: «در هفته‌های آتی باید به مقاومت اوکراین و مردم این کشور کمک کرد، به کمک نظامی ادامه داد و از تشدید تنش جلوگیری کرد. بنابراین باید برای محافظت از نیروگاه‌ها مداخله و مقدمات گفت‌وگو را برای روزی که همه به میز مذاکره بازمی‌گردند، آماده کرد.» او افزود: «مساله مرزها چیزی است که نظر مردم اوکراین وابسته است. باید برای ساختار امنیتی که قرار است فردا در آن زندگی کنیم، آماده شد و البته این موضوع گفت‌وگوی ما با رییس‌جمهوری امریکا بود.» مکرون تاکید کرد: «یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که باید به آن رسیدگی شود - همان‌گونه که رییس‌جمهور پوتین همواره گفته است - موضوع هراس روسیه از گسترش ناتو تا مرزهای این کشور و استقرار تجهیزاتی است که می‌تواند امنیت روسیه را تهدید کند.»
مکرون که می‌دانست این اظهارات او چندان به مذاق اوکراینی و برخی از متحدان غربی کی‌یف خوش نخواهد آمد در ادامه گفت که «به حق تعیین سرنوشت» مردم اوکراین باور دارد و این مردم باید خودشان تصمیم نهایی را اتخاذ کنند.

انتقاد اوکراین و اروپایی‌ها از مکرون
صحبت‌های رییس‌جمهور فرانسه خیلی زود با واکنش مقام‌های اروپایی و کی‌یف روبرو شد. از نگاه آنها این نوع نگاه به معنای امتیاز دادن به روسیه برای پایان جنگ است. لیناس لینکویسیوس، وزیر دفاع و وزیر امور خارجه سابق لیتوانی در توییتر نوشت: «روسیه تمام تضمین‌های امنیتی مدنظر خود را داشت اگر به خاک کشور همسایه خود حمله نمی‌کرد و قلمرو کشور همسایه را اشغال یا به خاک روسیه ملحق نمی‌ساخت.» او تاکید کرد: «اگر کسی می‌خواهد معماری امنیتی جدیدی را بنا نهد که به یک دولت تروریستی اجازه می‌دهد به ارعاب دیگران ادامه دهد، باید دوباره به ایده خود فکر کند. این ایده کار نخواهد کرد.» میخاییلو پودولیاک، مشاور رییس‌جمهور اوکراین در واکنش به این مساله اظهار کرد که این «جهان متمدن» است که در برابر «نیات وحشیانه روسیه پسا پوتین» به دریافت تضمین‌های امنیتی نیاز دارد. چنین چیزی تنها پس از محاکمه و محکومیت کسانی که جنگ به راه انداخته‌اند، جنایتکاران جنگی، تحمیل غرامت‌های کلان علیه روسیه و روشن شدن نقش خونین نخبگان حکومتی روسی در این جنگ ممکن خواهد بود. حالا چه کسی باید ملامت شود؟» بر اساس گزارش کی‌یف ایندیپندنت، دیوید آراخامیا رییس جناح حاکم بر دولت اوکراین و رییس هیات مذاکره‌کننده با روسیه نیز تصریح کرد که کی‌یف آماده است در صورت برآورده شدن یکسری شروط، تضمین‌های امنیتی به روسیه بدهد و در روند مذاکره با مسکو قرار بگیرد. او گفت، در صورتی که مسکو نیروهایش را از اوکراین خارج، خسارت پرداخت کند، تمامی جنایتکاران جنگی را مجازات و داوطلبانه تسلیحات هسته‌ای خود را تحویل دهد، اوکراین آماده ارایه تضمین‌های امنیتی است. آراخامیا تاکید کرد زمانی که روسیه این شروط را برآورده کرد، ما آماده‌ایم پشت میز مذاکره بنشینیم و در مورد تضمین‌های امنیتی مذاکره کنیم. مکرون اشاره کرده بود در این باره با رییس‌جمهور ایالات متحده گفت‌وگو کرده است اما اقدامات دیپلماتیک امریکا طی هفته گذشته نشان داد که امریکا موافقت چندانی با طرح پیشنهادی مکرون ندارد و حاضر نیست پیش از خروج نظامیان روسیه از اوکراین با مسکو مذاکره‌ای داشته باشد. روز پنجشنبه ۱۰ آذر، بایدن در جریان یک نشست خبری مشترک با امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، در کاخ سفید گفت که اگر پوتین به دنبال راهی برای پایان دادن به جنگ در اوکراین باشد، «آماده است با او گفت‌وگو کند.» به این ترتیب بایدن شرط اول این گفت‌وگو را خروج نیروهای روسیه از اوکراین تعیین کرد. رییس‌جمهوری امریکا گفت: «در صورت تحقق چنین شرطی، با مشورت با دوستان فرانسوی و ناتو، خوشحال می‌شوم که با پوتین بنشینم تا ببینم چه چیزی در سر دارد. او هنوز این کار را نکرده است.» اما سخنگوی کرملین گفت که رییس‌جمهوری روسیه ضمن رد شروط بایدن، «از برقرار شدن تماس‌ها و انجام مذاکرات که بسیار مهم است»، استقبال کرده و می‌کند. پسکوف در ادامه گفت که امریکا الحاق چهار قلمرو اوکراینی را که مسکو در ماه سپتامبر آن را مطرح کرد، به رسمیت نمی‌شناسد که این امر «به‌طور قابل توجهی جست‌وجو برای یک زمینه (مشترک) در یک گفت‌وگوی احتمالی را پیچیده می‌کند.» پیش از این سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز گفت که مسکو آماده است اگر کسی بخواهد درباره اوکراین مذاکره کند، گوش کند.

نگاه متفاوت؛ «روسیه را تحقیر نکنید»
این اولین‌بار نیست که مکرون اظهاراتی را در خصوص صلح روسیه و اوکراین مطرح می‌کند و مورد حمله و مخالفت کشورهای غربی قرار می‌گیرد. در ماه خرداد، موجی از انتقادات در واکنش به اظهارات امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه در ارتباط با جنگ در اوکراین و لزوم پرهیز از اتخاذ رویکردی تحقیرآمیز در قبال روسیه به راه افتاد. رییس‌جمهور فرانسه در آن زمان در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به تحویل تسلیحات و تمایل برخی از همسایگان روسیه برای پیوستن به ناتو، خطر تشدید تنش وجود دارد یا خیر، گفت: «بله، وضعیت نگران‌کننده است. به همین دلیل است که من زمان و انرژی زیادی برای این موضوع صرف کرده‌ام. حساب گفت‌وگوهایی که از ماه دسامبر با ولادیمیر پوتین داشته‌ام، از دست در رفته است. در مجموع حدود یکصد ساعت با صراحت و شفافیت کامل و بنا به درخواست ولودیمیر زلنسکی این گفت‌وگوها را انجام دادم. روسیه را نباید تحقیر نکنیم، تا روزی که درگیری‌ها متوقف شد، بتوانیم از کانال‌های دیپلماتیک راهی برای خروج از بحران ایجاد کنیم. من بر این باورم که فرانسه به عنوان یک قدرت میانجی می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد.» او افزود بود: «روسیه هنوز کشوری مهم و با ملتی بزرگ است. من فکر می‌کنم این کشور خود را منزوی کرده است. منزوی شدن یک چیز است، اما بیرون آمدن از آن چیز دیگر که بسیار دشوار است.»
به گزارش «اعتماد»، به رغم مخالفت‌های گسترده در غرب، برخی کارشناسان از این اظهارات مکرون استقبال کرده و با اشاره به ریشه‌های شکل‌گیری جنگ جهانی دوم که از جمله آنها تحقیر شدید آلمان در عهدنامه ورسای است خواستار عدم تحقیر روسیه و پایان جنگ به شیوه‌ دیپلماتیک شده بودند. بسیاری از رهبران اروپایی از جمله بوریس جانسون به مکرون در پی این اظهارات حمله کردند. وزیر خارجه اوکراین نیز در توییتر نوشت «دعوت به پرهیز از تحقیر روسیه تنها می‌تواند فرانسه و هر کشور دیگری را که اینگونه فکر می‌کند تحقیر کند زیرا این روسیه است که خود را تحقیر می‌کند.»

منظور از تضمین‌های امنیتی چیست؟
مساله تضمین‌های امنیتی به گفت‌وگوهایی باز می‌گردد که چند ماه قبل از آغاز جنگ اوکراین میان روسیه و کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده و اعضای اروپایی ناتو انجام شد. به گزارش «اعتماد»، وزارت امور خارجه روسیه در آذرماه 1400 با انتشار دو پیش‌نویس از بسته امنیتی مدنظر خود به منظور کاهش تنش‌ها با غرب، خواستار اعمال محدودیت‌های سختگیرانه بر فعالیت‌های نظامی ناتو و ایالات متحده در کشورهای شرق اروپا شد. مسکو در این پیش‌نویس‌ها از غربی واشنگتن و اعضای ناتو خواسته بود با کنار گذاشتن ایده پذیرش الحاق کی‌یف به ناتو و محدود کردن فعالیت‌هایش در جمهوری‌های استقلال یافته از شوروی سابق در مسیر کاهش تنش‌ها گام بردارند. در بخشی از این پیش‌نویس آمده بود: «امریکا متعهد است گسترش ناتو به سمت شرق و الحاق کشورهای شوروی سابق به این سازمان از دستور کار ناتو خارج شود. امریکا در کشورهای شوروی سابق و کشورهای غیر ناتو پایگاه نظامی ایجاد نمی‌کند، از زیرساخت‌های این کشورها برای انجام هیچ‌گونه فعالیت نظامی استفاده نمی‌کند و با این کشورها همکاری نخواهد کرد.» خواسته دیگر روسیه از غرب، عدم استقرار موشک‌های بالستیک میانبرد و کوتاه‌برد در نزدیکی مرزهای روسیه و همچنین استقرار بمب‌های هسته‌ای تنها در خاک کشورهای دارای بمب هسته‌ای بود.‌
همزمان با طرح این دو پیش‌نویس امنیتی، بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی کردند که پذیرش این خواسته‌ها از سوی غرب ممکن نیست و این پیش‌نویس «طرحی برای نپذیرفتن» است.

این اولین‌بار نیست که مکرون اظهاراتی را در خصوص صلح روسیه و اوکراین مطرح می‌کند و مورد حمله و مخالفت کشورهای غربی قرار می‌گیرد. در ماه خرداد، موجی از انتقادات در واکنش به اظهارات امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه در ارتباط با جنگ در اوکراین و لزوم پرهیز از اتخاذ رویکردی تحقیرآمیز در قبال روسیه به راه افتاد. رییس‌جمهور فرانسه در آن زمان در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به تحویل تسلیحات و تمایل برخی از همسایگان روسیه برای پیوستن به ناتو، خطر تشدید تنش وجود دارد یا خیر، گفت: «بله، وضعیت نگران‌کننده است. به همین دلیل است که من زمان و انرژی زیادی برای این موضوع صرف کرده‌ام. حساب گفت‌وگوهایی که از ماه دسامبر با ولادیمیر پوتین داشته‌ام، از دست در رفته است. در مجموع حدود یکصد ساعت با صراحت و شفافیت کامل و بنا به درخواست ولودیمیر زلنسکی این گفت‌وگوها را انجام دادم. روسیه را نباید تحقیر کنیم، تا روزی که درگیری‌ها متوقف شد، بتوانیم از کانال‌های دیپلماتیک راهی برای خروج از بحران ایجاد کنیم

اعتماد