دشنه ارزی در سینه تولید

ساعت 24 - سرکوب نرخ ارز در شرایط تحریمی، همواره یک تصمیم غیراقتصادی با ماهیت مطلقا سیاسی بوده است. در طول 45‌سال گذشته، حداکثر 8 الی 10سال نرخ ارز در کشور به شکل تک‌نرخی بوده که به دلیل وفور درآمدهای نفتی رخ داده است.

در همان سال‌ها نیز، دولت با ارزان‌فروشی و ارزپاشی در بازار، تک‌نرخی‌سازی را هندل می‌کرد که همان هم تهی از توزع رانت نبود. سیاست ارزی نامشخص و سیال کشور در طول این سال‌ها، آسیب‌های جدی و جبران‌ناشدنی به اقتصاد کشور تحمیل کرده است و به طور مشخصی بخش تولید را لگدکوب خود کرده است.

سرکوب نرخ ارز در شرایطی که نرخ تورم سیر صعودی خود را هرگز ترک نگفته بود، به معنای تخصیص یارانه به کالاهای وارداتی معنا می‌شد. در چنین شرایطی، همیشه به طور ارگانیک تقاضا برای واردات سیر صعودی به خود می‌گرفت و در عین حال، به علت تعقیب همزمان سیاست قیمت‌گذاری دستوری و بازی‌های تعرفه‌ای دولت‌ها به نفع گروه‌های سودبر، مثلث سیاست‌گذاری علیه بخش تولید تنظیم می‌شد و در نهایت هر سال با منفی شدن تراز حساب سرمایه ملی از سویی و کاهش نرخ تشکیل سرمایه ثابت از سوی دیگر روبه‌رو می‌شدیم و در نتیجه بخش تولید در پای سرکوب قیمت‌ها به نفع واردات، قربانی می‌شد

بیماری هلندی در اقتصاد کشور، نتیجه محتوم و تکراری این سیاست‌ها بود. فقدان استراتژی توسعه صنعتی در شرایط یاد شده نیز، مزید بر این علت می‌شد که حتی مواد اولیه و ماشین‌آلات وارداتی مورد نیاز بخش تولید نیز به لنگر نرخ ارز، زنجیر می‌شد و حتی در شرایطی که دولت‌ها قصد حمایت غیررانتی از بخش تولید را داشتند نیز به علت شوک‌های ارزی ناشی از چندنرخی نگاه داشتن بازار ارز، آسیب جدی می‌دید. اکنون بهترین زمان برای عبرت گرفتن از تمامی تجارب تلخ یاد شده است.

باید که نرخ ارز را نیز به فرمول ارزش‌گذاری ذهنی بازار سپرد یا دست‌کم با فرمول نظریه مقداری (محاسبه نرخ تفاضل تورم ایران از آمریکا برای اجازه دادن به رشد قیمت ارز همپای تورم)، آن را پشتیبانی کرد. هر رویکردی غیر از این در شرایط فعلی، موجب تحمیل پشیمانی سنگین به سیاستگذاران اقتصادی کشوری خواهد شد که بی از 150 سال است که سودای صنعتی شدن را در سر می‌پرورد و هر سال از این رویا دورتر می‌شود.

اتخاذ سیاست تک‌نرخی کردن ارز، بی‌گمان علاوه بر اینکه کمک حال جدی بخش تولید و ضامن افزایش صادرات خواهد بود، به مثابه شلیک تیر خلاصی به قلب فاسد گروه‌های سودبر از سرکوب نرخ ارز قلمداد خواهد شد و اقتصاد را دست‌کم از این کانال، شفاف‌تر و سالم‌تر از قبل خواهد کرد.