ساعت 24 تحولات نرخ دلار در 4 ماه آخرسال را بررسی می کند

همه احتمالات افزایش یا کاهش قیمت دلار

ساعت 24-نرخ تبدیل دلار به مثابه ارز برتردر بازار ایران به پول ایران در روزهای تازه سپری شده روندی کاهنده داشته است. این وضعیت توجه کارشناسان و رسانه های داخلی و خارجی و رسانه ها را به خود جلب کرده است.

به طورمثال یورونیوز نوشته است " ۱۰ روز پس از آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه اقتصاد ایران، سیر نزولی قیمت دلار همچنان ادامه دارد. به طوری که طی این ۱۰ روز بهای هر دلار آمریکا از ۱۴ هزار و ۸۰۰ تومان به نزدیک ۱۲ هزارتومان رسیده است.این در حالی است که دور دوم تحریم‌های آمریکا افزون بر فروش نفت ایران، تجارت و مبادلات مالی و بانکی ایران را نیز در برمی‌گیرد." روزنامه دنیای اقتصاد نیز درگزارش اصلی خود درروز پنجشنبه تاکید کرده است : " آنچه مسلم است اگر فشار فروش در بازار ادامه پیدا کند، نزول بیشتر قیمت‌ها دور از دسترس نخواهد بود، هرچند برخی معامله‌گران نیز از حمایت سنگین سطح ۱۳ هزار تومانی سخن می‌گویند. برخی فعالان بازار عنوان می‌کنند قیمت دلار در یک ماه اخیر در برابر نزول به زیر سطح ۱۳ هزار تومانی از خود مقاومت نشان داده است؛ از نظر آنها، قیمت در مرز مهمی قرار گرفته است؛ اگر حضور دلار در کانال ۱۲هزار تومانی ادامه پیدا کند، ممکن است میزان فروش‌ها در بازار افزایش بیشتری پیدا کند."

اقتصادسیاسی دلار

بازار ارز ایران این روزها بیشتر از آنکه از متغیرهای واقعی یعنی عرضه و تقاضای موثر اثرپذیری داشته باشد از متغیرهای بیرون از این حوزه اثرمی پذیرد. بیشترین عامل موثر بربازار ارز درایران به رفتار و تصمیم های مقامهای آمریکایی و البته مقاومت ها دربرابر این تصمیم ها برمی گردد.مقامهای کاخ سفید حالا دربرابر یک آزمون واقعی قراردارند : پایداری آمریکا در ادامه راهبرد تشدید تحریم تا چه میزان است و رهبران کاخ سفید تاکجا به فشار براقتصاد ایران ادامه خواهند داد؟ اگر مقامهای آمریکایی دراین آزمون با شکست مواجه شوند و توانایی ایستادگی دربرابر پیامدهای محاصره اقتصادی ایران را نداشته باشند و زیر فشارهای گوناگون از ادامه کار تحریم فلج کننده بازبمانند وضعیت متفاوت خواهد بود. در این صورت شاید برای یک دوره نامشخص موثر بودن راهبرد تحریم برای مجازات کشورها با تردید جدی مواجه شود و استفاده از این پرکاربردترین سلاح آمریکایی درنبرد های کوچک و بزرگ با کشورهای معارض به فراموشی سپرده شود .

کارشناسان می گویند آمریکا برای حفظ این سلاح راهبردی هم که شده باشد بیشترین فشار برایران رادردستور کار قرارداده و همه راههای شناخته شده و موثربراقتصادایران را بازنگه می دارند تا اطمینان پیداکنند اقتصادایران در موقعیت بی تحرکی محض قرار می گیرد. دراین صورت محدودیت های بیشتری برای تحریم فروش نفت و به ویژه انتقال دلار به بازار ایران اعمال خواهدشد. این راهبرد می تواند با به کارگیری ادبیات ستیزه جویانه تر فضای بازار ارز در ایران را به سمتی بکشاند که در 4 ماه آینده عرضه ارز با کاهش بیشتر همراه باشد . دراین صورت و با توجه به شرایط سیاسی داخلی احتمال افزایش نرخ تبدیل دلار به ریال ایران وجوددارد. واقعیت تجربه شده تاثیر حریم درسالهای 1391 و چند مان از سال 1397 این ادعا را اثبات می کند. دربرابر این استدلال اما برخی کارشناسان از مهارت دیپلماتیک ایران نیز می گویند و باوردارند ایران در آخرین روزها احتمال اینکه ایران برگ برنده ای رو کند را نباید دست کم گرفت. به طور مثال این احتمال وجود دارد مدیران ارشد سیاسی در آخرین روزهای اثرگذاری تحریم ها ایران از یک محل ناشناس مقداری ارز و به ویژه ارز اسکناس به بازار عرضه کند وراه رشد نرخ دلار به ریال را سلب کند. کارشناسان باوردارند احتمال این اتفاق را نباید دست کم گرفت . در صورتی که مهارت سیاسی نظام سیاسی ایران را تا همین جا نیز ارزیابی کنیم در مسیر جلوگیری از فشارهای خفه کننده مقاومت خوبی کرده است. واقعیت این است که به رغم همه روزهای سختی که شهروندان ایرانی درسال 1397 تجربه کرده اند شاید نتیجه دلخواه آمریکایی ها هرگز لباس عمل نپوشد.

تقاضای ناکافی دلیل تثبیت قیمت دلار

اما جدای از نبرد دیپلماتیک ایران و آمریکا با میزان نیروهای نابرابری که هرکشوردراختیار دارند یک موضوع اقتصادی هست که به سود ایران عمل می کند و تهدیدها را برای کوتاه مدت از داستان دلار گران و ایجادنارضایتی از این ناحیه را دورمی کند، تقاضای ناکافی برای خریدارز در وضعیت ثبات وضع موجود است. سه نهاد خانواده ، بنگاهها شامل بنگاههای تولیدی و تجاری و اقتصادی و دولت هرکدام در کوتاه مدت انگیزه و توانایی کافی برای تقاضای بیشتر ارز ندارند. خانواده ها ی ایرانی به طور میانگین هرکدام میزانی از ارز های نه چندان هنگفت را به عنوان پس انداز یا سرمایه گذاری دریک سال تازه سپری شده خریداری کرده اند. شمار قابل اعتنایی از خانواده های ایرانی دیگر پس انداز چندانی برای خریددلار ندارند. کدام خانواده کارگر یا کارمند یا کشاورزان و پیشه وران خرده پا را می شناسیم که بتوانند درماههای آینده حتی 15 تا 20 میلیون تومان برای خریدتازه دلار تامین کنند. از سوی دیگر خانواده های با درامد بالا نیز با خرید ارز کافی وبرپایه توانایی خود انگیزه بالایی درکوتاه مدت برای خریدندارند. بنگاههای ایرانی نیز میدانند فروش کالاها با مبنا قرار دادن دلار 15 هزاتومانی در بازاری که مصرف کنندگانش به اندازه کافی فقیر شده اند و قدرت خرید ندارند کار سختی است و ترجیح می دهند تا هنگامی که چشم انداز روشن نباشد اقدام به توسعه فعالیت نکنند. صادرکنندگان نیز برای توسعه فعالیتدراین شرایط ندارند چون دولت از آنها می خواهد دلارهای خودرا به زیر قیمت بازاردراختیار آنها بگذارند. نهاددولت نیز به بازار دلار گران وارد نمی شود چون برای خریدهای عمده دلار 4200 تومانی دراختیار دارد. این وضعیت در سمت تقاضا اما پادزهری برای جهش نرخ تبدیل دلار به رایل خواهد بود.

مجموعه شرایط وبرآیند تحولات بازارها و رفتار و انگیزه نظام سیاسی ایران و مبارزه جویی بی انتهای مقامهای کاخ سفید و تحولات دیگر نشان می دهد احتمال پرش های بلند در نرخ تبدیل دلار به ریال در ظاهر وجود ندارد. اما تجربه نشان می دهد درنبردهای دیپلماتیک چیزی را نمی توان به عنوان اصول ثابت لحاظ کرد. اگر تحولات ناشناسی رخ دهد آنگاه باید درباره اینکه دلار دربازار ایران در 4 ماه آینده تثبیت می شود تردید کرد. برخی ناظران باوردارند درایران هنوز خانواده هایی هستند که درآمد و پس انداز برای سفر در تعطیلا ت را دارند و این می تواند بازار راکد ارز را به حرکت وادارد.