آیا روابط بغداد و ریاض بعد از 3 دهه تعلل، رونق میگیرد؟
چشم امید کاظمی به ثروتمندان خلیجفارس
ساعت 24-مصطفی کاظمی، نخستوزیر عراق، عاقبت بعد از یازده ماه از شروع کارش به عنوان نخستوزیر عراق، نخستین سفر رسمی خود را به عربستان سعودی انجام داد. سفر کاظمی به عربستان سعودی و امارات متحده عربی، از چهارشنبه هفته گذشته شروع شد و بامداد دوشنبه با بازگشت او به بغداد پایان یافت. سفری که ابتدا قرار بود تابستان پارسال انجام شود، اما به گفته مقامهای بغداد و ریاض به دلیل کسالت پادشاه عربستان سعودی به تاخیر افتاد.
کاظمی با شلیک 21 گلوله توپ در ریاض مورد استقبال قرار گرفت و با پرواز نمایشی جنگندههای سعودی، تصویر پرچم عراق در آسمان ریاض نقش بست. وزرای خارجه، کشور، دارایی، نفت، کشاورزی و مسکن عراق در این سفر، نخستوزیر را همراهی میکردند. کاظمی سه روز در عربستان و دو روز در امارات متحده عربی حضور داشت و بامداد یکشنبه با دستی پر از وعده سرمایهگذاری 6 میلیارد دلاری دو کشور حاشیه خلیجفارس به بغداد بازگشت.
مقامهای عربستان در سفر هفته گذشته کاظمی به او وعده دادهاند تا میزان سرمایهگذاریهای مستقیم ریاض در عراق را پنج برابر افزایش دهند و به 2 میلیارد و 600 میلیون دلار در سال برسانند.
سعودیها همچنین از تاسیس یک صندوق مشترک سرمایهگذاری به ارزش 3 میلیارد دلار برای پیشبرد پروژههای مشترکی که در این سفر مورد توافق قرار گرفت خبر دادهاند. در ابوظبی هم در پی رایزنیهای کاظمی با مقامهای امارات متحد عربی، توافق شد که ابوظبی سه میلیارد دلار سرمایهگذاری جدید در عراق انجام دهد.
سفر کاظمی به عربستان سعودی در حالی انجام میگیرد که 6 ماه دیگر قرار است انتخابات سراسری در عراق برگزار شود.
انتخاباتی که روشن میکند آیا کاظمی توانسته است اعتماد اکثریت شهروندان عراقی را کسب کند و میتواند با کسب اکثریت مطلق کرسیهای پارلمان بار دیگر به مقام نخستوزیری برسد یا بار دیگر با تقسیم کرسیها میان گروههای متنوع سیاسی عراق، شاهد دورهای از فترت و رقابتهای سیاسی بیپایان میان جناحهای مختلف سیاسی در این کشور خواهیم بود.
جلبنظر عربستان و امارات به عنوان دو قدرت اقتصادی منطقه خلیجفارس، در شرایطی که عراق به شدت زیر بار مشکلات اقتصادی فرورفته است و با شیوع کرونا روز به روز بیشتر عمق این مشکلات بیشتر میشود، میتواند گامی در جهت اجرای وعدههای کاظمی برای بهبود شرایط معیشتی عراقیها باشد، هر چند در کنار این مسائل، همچنان موضوع امنیت و فساد گسترده در حکومت، از مشکلات جدی دولت او است.
بیمیلی 30 ساله ریاض به آشتی
استقبال گرم محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم بالفعل پادشاهی عربستان سعودی از مصطفی کاظمی، نمایش آمادگی ریاض برای بهبود روابطش با بغداد بعد از سه دهه داشت. حاکمان عراق درست از زمان سقوط حکومت صدام با اشغال نظامی عراق توسط امریکا، همواره برای بهبود روابط با عربستان سعودی تلاش میکردند، اما سعودیها چندان تمایلی به رونق روابط میان دو کشور نشان نمیدادند. یکی از عمدهترین نگرانیهای ریاض، روابط صمیمانه بغداد با تهران از زمان سرنگونی صدام بود. همین نگرانیها باعث شد تا در طول سالهای گذشته از سرگیری روابط تجاری میان دو کشور به تاخیر بیفتد. هر چند سعودیها همواره از آمادگی برای ازسرگیری روابط با بغداد سخن میگفتند، اما انتخاب ثامر سبهان، به عنوان نخستین سفیر سعودی در عراق بعد از 25 سال، نه تنها باعث بهبود روابط دو کشور نشد، بلکه اظهارات تحریکآمیز و مداخلهجویانه او در امور عراق باعث بحران در روابط دو کشور شد تا اینکه نهایتا سبهان مجبور به بازگشت از محل ماموریت خود به عربستان شد و تا مدتها جانشینی برای او تعیین نشد.
گذرگاههای تعطیل مرزی
گذرگاه تجاری عرعر در مرز زمینی عراق با عربستان سعودی که سال 1990 در پی تهاجم نظامی صدام برای اشغال کویت بسته شده بود، در سه دهه گذشته بسته مانده بود و فقط گهگاه برای عبور و مرور اتوبوسهای حجاج عراقی گشوده میشد. این گذرگاه تا آبان ماه سال گذشته همچنان بسته مانده بود تا اینکه عاقبت ریاض به بازگشایی آن رضایت داد. گذرگاه مرزی دیگر میان دو کشور با نام جمیمه همچنان بسته مانده است، با این حال دولت عراق اعلام آمادگی کرده است که در صورت همکاری طرف سعودی، گذرگاه جدیدی در مرز میان استان نجف عراق با عربستان تاسیس کند. تابستان سال گذشته با تشکیل شورای هماهنگی همکاریهای دو کشور، قرار بود همکاریهای سرمایهگذاری، پروژههای صنعتی مشترک و صادرات انرژی میان دو کشور آغاز شود، اما پس از سفر کاظمی به تهران و بیمیلی ریاض به انجام سفرش به عربستان سعودی، همکاریهای مشترک تجاری میان دو کشور عملا معلق مانده بود. مساله اتصال شبکه سراسری برق عراق به عربستان سعودی، یکی از این پروژههای معلق بود که قرار بود تابستان سال گذشته به نتیجه برسد. دولت وقت ایالات متحده امریکا که وابستگی عراق به واردات برق و گاز طبیعی از ایران برای تامین انرژی الکتریکی این کشور را یک مانع عمده در مقابل اجرای سیاست فشار حداکثری و تحریم کامل ایران میدانست، فشار زیادی به عربستان سعودی وارد کرد تا با اتصال شبکه سراسری برق دو کشور بخشی از نیاز عراق به انرژی الکتریکی را تامین کند.
سرمایهگذاری با چاشنی شکاف مذهبی
موضوع تلاشهای عربستان برای تمرکز سرمایهگذاریها در استان سنینشین انبار در غرب عراق، یکی از مسائل مورد اختلاف در بغداد میان گروههای سیاسی است. گروههای سیاسی عمدتا شیعه پارلمان عراق، انتخاب استان انبار به عنوان محل اجرای عمده پروژههای عربستان سعودی را به نوعی تلاش برای تقویت شکاف و اختلاف در خاک عراق تلقی میکنند و از تصویب قراردادهای مرتبط با پروژههای سرمایهگذاری در استان انبار خودداری میکنند. مساله تلاش عربستان سعودی برای تشدید شکافهای مذهبی و قبیلهای در عراق همواره یکی از نگرانیهای عمده گروههای سیاسی در عراق بوده است، به ویژه که در سالهای گذشته عراقیها احساس میکنند سرزمینشان عملا به محل رقابت میان قدرتهای منطقهای و بینالمللی تبدیل شده است.
عربستان سعودی، همواره نسبت به قرابتهای فرهنگی و مذهبی ایران و عراق حساسیت داشته است و اکثریت شیعه عراق و روابط صمیمانه آنها با تهران را تهدید برای قدرت خود در منطقه احساس میکند. در طول سالهای گذشته رشد گروههای تندروی تروریستی در خاک عراق به ویژه داعش به عملکرد عربستان در حمایت از گروههای شبهنظامی و تروریستی وهابی با هدف جلوگیری از افزایش قدرت و نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه نسبت داده میشود. این نگرانیها باعث شده است تا همچنان نسبت به عملکرد عربستان سعودی در انتخاب مناطق سنینشین عراق برای سرمایهگذاری، بدبینیهایی وجود داشته باشد.
واکنش رهبر جریان صدر به سفر کاظمی
سید مقتدی صدر، رهبر جریان صدر در توییتی به سفر «مصطفی الکاظمی»، نخستوزیر عراق به عربستان و امارات واکنش نشان داد. صدر در توییت خود نوشت: روابط گسترده عراق با کشورهای عربی و سفر الکاظمی به کشورهای برادر عربستان یا امارات گامی در مسیر درست
به شمار میرود، چراکه ما با این دو کشور تاریخ بسیار طولانی داریم. او با بیان اینکه ما با این کشورها به آیندهای درخشان دست پیدا میکنیم، اظهار داشت: میان ما و آنها برادری، شراکت و صلح در راستای منافع کشورهایمان حاکم است. رهبر جریان صدر تصریح کرد: عراق باید محور صلح در همه منطقه و به خصوص خاورمیانه باشد. صدر توییت خود را با هشتگ عراق، عربستان و امارات برادر هستند، به پایان بُرد.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.