معمار تغییر سیاست‌های سوری ترامپ به دولت جو بایدن پیوست

مشاور ترامپ در کنار بلینکن

ساعت 24-«جیمز جفری»، معمار تغییر سیاست دولت ترامپ در سوریه، تمرکز واشنگتن از مقابله با داعش را به رویارویی با روسیه و ایران تغییر داد.

ریاست‌جمهوری جو بایدن در آستانه ورود به چهارمین ماه خود قرار دارد اما هنوز تکلیف بسیاری از پرونده‌های مهم در حوزه سیاست خارجی مشخص نیست. بایدن در ماه‌های گذشته عمده تمرکز خود را صرف بازگرداندن ایالات متحده به معاهدات و توافق‌های بین‌المللی کرده که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری سابق آمریکا به صورت یک‌طرفه از آنها خارج شده بود.
با اینکه بایدن در بسیاری از جنبه‌های سیاست خارجی خود تفاوت‌های اساسی با ترامپ دارد اما در برخی حوزه‌ها همان سیاست‌ها را دنبال می‌کند. علاوه بر تقابل با چین که رویکرد چهار سال گذشته کم و بیش هنوز ادامه دارد، درمورد پرونده سوریه هم بایدن هنوز به جمع‌بندی مشخصی نرسیده و حتی نشانه‌هایی از ادامه سیاست ترامپ به چشم می‌خورد. در هفته‌های گذشته «جیمز جفری» دیپلمات برجسته دولت ترامپ و فرستاده سابق ایالات متحده در امور سوریه ارتباط غیرمستقیم خود با دولت بایدن را با پذیرش سمت مشاور برای شرکت مشاوره‌ای WestExec که با دولت بایدن ارتباط دارد، آغاز کرده است.
WestExec از سوی تعدادی از اعضای دولت اوباما تأسیس شده و در حال حاضر تعدادی از آنها سمت‌های مهمی در دولت بایدن دارند، از جمله آنتونی بلینکن مؤسس این شرکت مشاوره که وزیر خارجه دولت بایدن است. «آوریل هاینس»، مدیر سابق این شرکت هم امروز مدیر اطلاعات ملی ایالات متحده است و هماهنگی فعالیت نهادهای اطلاعاتی آمریکا را بر عهده دارد.
جیمز جفری که سابقه فعالیت به عنوان سفیر آمریکا در عراق و اردن را هم دارد به مدت سه دهه در وزارت خارجه آمریکا خدمت کرده و هر دو دولت جمهوری‌خواه جورج بوش و دموکرات باراک اوباما از خدمات او بهره برده‌اند. با این حال جفری از جمله دیپلمات‌هایی بود که در سال 2016 با انتشار نامه‌ای، از پیروزی احتمالی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آن سال ابراز نگرانی کرده بود و او را «فردی بی‌تجربه و ناآزموده» می‌دانست که می‌تواند «امنیت ایالات متحده را به خطر بیندازد».
با وجود این در سال 2018، مایک پمپئو وزیر خارجه ترامپ از او خواست تا هدایت دیپلماسی دولت او در قبال سوریه و همچنین مبارزه با داعش را بر عهده بگیرد. جفری با پذیرش این سمت، تغییری اساسی در سیاست ترامپ در سوریه داد و رویکرد واشنگتن را از مبارزه با داعش به مقابله با نفوذ روسیه و ایران در منطقه تغییر داد. دوره تقریبا دوساله جفری در این سمت جنجال‌های فراوانی هم در پی داشت که مهم‌ترین آنها تنش میان کردهای سوریه و آمریکا بود.
دولت ترامپ پس از تشویق نیروهای تحت رهبری کردهای سوریه برای برچیدن استحکامات خود در امتداد مرز با ترکیه، در ازای تداوم حمایت آمریکا، چراغ سبز ضمنی به ترکیه برای حمله به مواضع کردها در شمال سوریه در اکتبر 2019 نشان داد. کردها این اقدام واشنگتن را خیانت بزرگی قلمداد کردند. «گری کانلی» نماینده دموکرات ایالات ویرجینیا در کمیته روابط خارجی در انتقاد از این اقدام «غیرقابل دفاع» واشنگتن در سوریه، خطاب به جفری گفت: «من نگران لکه‌دارشدن سابقه کاری شما هستم. شما می‌توانستید شرافتمندانه‌تر از امروز این سمت را ترک کنید».
ایجاد بن‌بست نظامی در سوریه
جفری در آستانه دهمین سال جنگ داخلی سوریه سمت خود در دولت ترامپ به عنوان فرستاده ویژه در امور سوریه و ائتلاف جهانی علیه داعش را ترک کرد؛ در حالی که صدها نفر در جنگ سوریه کشته شده بودند و بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه با حمایت‌های روسیه دیگر به واگذاری قدرت نزدیک نیست. جفری می‌گوید: «اما آنچه ما در دوران حضور در دولت ترامپ انجام دادیم این بود که حرکت اسد را به جلو متوقف کنیم تا یک بن‌بست اساسی نظامی ایجاد شود». جفری به نیروهای آمریکا و ائتلاف در سوریه اشاره می‌کند که نه تنها با داعش جنگیدند بلکه مانع افزایش مناطق تحت کنترل حکومت اسد شدند. «نیروهای ترکیه هم همین کار را در شمال سوریه انجام می‌دهند در حالی که نیروی هوایی اسرائیل هم بر آسمان سوریه تسلط دارد».
به گفته جفری، «این بدان معنی است که اساسا روسیه و دیگر کشورهای منطقه یک کشور کاملا شکست‌خورده را در یک باتلاق به ارث برده‌اند و اگر آنها می‌خواهند از این شرایط خارج شوند، مجبور خواهند شد به طور جدی مذاکره کنند و سازش‌ها را بپذیرند و امتیاز دهند».
جفری اندکی پس از کناره‌گیری از سمت‌های خود در دولت ترامپ اظهاراتی جنجالی مطرح کرد. او ادعا کرد که به روش‌های مختلف ترامپ را بازی داده تا تعداد واقعی نیروهای آمریکایی در سوریه از نظر او مخفی نگه داشته شود. «ما همیشه اقداماتی انجام می‌دادیم تا برای رئیس‌جمهوری مشخص نشود که دقیقا چه تعداد نیرو در سوریه داریم. تعداد باقی‌مانده نیروهای ما در سوریه بسیار بیشتر از 200 نفری بود که ترامپ با خروج آنها از سوریه موافقت کرد. آمار واقعی سربازان مستقر موضوعی معمولا طبقه‌بندی‌شده است، حتی برای شخص رئیس‌جمهور». جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی ترامپ نیز از این اقدام جفری استقبال کرد. جفری همچنین به شاخه‌ای از القاعده به عنوان «دارایی» استراتژیک و منطقه‌ای ایالات متحده اشاره کرد. این اظهارات بعدها برای او دردسرساز شد اما با وجود این اظهارات جنجالی، به نظر می‌رسد که جفری دوباره به واشنگتن بازگشته و در شرکتی کار می‌کند که رابطه نزدیکی با اعضای ارشد دولت بایدن دارد و به محافل قدرتمند دموکرات‌ها بسیار نزدیک است.
جفری علاوه بر جایگاه مشاور در شرکت
WestExec، به عنوان رئیس برنامه خاورمیانه در مرکز معتبر بین‌المللی وودرو ویلسون نیز فعالیت می‌کند و طی چند ماه گذشته پررنگ‌تر از قبل در رسانه‌ها حضور یافته است.
جفری که قبل از آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ از منتقدان سرسخت او بود، در پایان چهار سال ریاست‌جمهوری او به یکی از حامیانش تبدیل شده بود. جفری اخیرا در گفت‌وگویی با «تایمز آو اسرائیل» و در ارزیابی سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ گفت: «دولت ترامپ می‌بایست رویکردی در پیش می‌گرفت تا مانع از شکست فاجعه‌آمیز در عملیات علیه تروریسم در عراق و سوریه شود. او در این راه موفق بود. امروز نگاهی به دوستان و متحدان واشنگتن در آنکارا، قاهره، اورشلیم، ریاض، ابوظبی، دوحه، کویت و امان بیندازید. کدام‌یک از آنها از پایان دولت ترامپ خوشحال هستند؟ به جرئت می‌توانم بگویم هیچ‌کدام. تمام کشورهایی که در خط مقدم اتحاد با واشنگتن قرار دارند از آنچه ترامپ انجام داد خشنود بودند».
با این حال این نماینده سابق آمریکا در امور سوریه تصریح می‌کند که رهبران خاورمیانه و سراسر جهان بایدن را «می‌شناسند و به او اعتماد دارند و مقاماتی نیز که در کنار او کار می‌کنند افرادی مجرب و اطمینان‌بخش هستند». او پیش‌بینی می‌کند که در دولت بایدن هم «تداوم مدیریت آمریکا در یک سیستم امنیت جمعی جهانی» ادامه خواهد یافت با این حال تأکید می‌کند که «احتمالا تغییر لحن از سوی دولت بایدن باعث بهبود روابط ایالات متحده با کشورهایی مانند کانادا، آلمان، فرانسه و دیگر متحدان واشنگتن در ناتو می‌شود و این امر در همراهی این متحدان برای اعمال تحریم‌ها علیه دشمنان آمریکا بسیار مهم و کلیدی است».