خواص درمانی و اکوتوریسم گل‌فشان‌ها
امروزه در دنیا از گل آماده‌ای که از گل‌فشان‌ها بیرون می‌آید و محتوی تورب، گل‌های مواد نفتی، گوگرد و... است، استفاده‌های درمانی متنوعی می‌شود زیرا این گل‌ها دارای ترکیبات ارگانیک و غیرارگانیک بوده و با توجه به مطالعات تجربی که روی حیوانات مختلف صورت گرفته، هیچ گونه ماده سمی در گل فشان‌ها مشاهده نشده و در عین حال اثبات شده است که در درمان بیماری‌هایی نظیر دردهای مفاصل و ستون فقرات، سفتی مفاصل، بیماری‌های عصبی، تنگی عروق و انقباض‌های عضلا‌نی و بیماری‌های زنان و... بسیار سودمند هستند.
روش‌های استفاده از آن بیشتر به صورت اماله، تزریق، استحمام، شست و شو، کمپرس گرم و... است.
علا‌وه بر موارد درمانی یاد شده، گل‌فشان‌ها با ایجاد مناظر زیبا و بدیع خود می‌توانند دیدنی‌های متنوع و تماشایی را برای گردشگران به نمایش بگذارند به طوری که خروج گل و آب به همراه گازهای هیدروکربوری و حتی شعله‌ور شدن آنها، با ایجاد حوضچه‌های مملو از آب و گل با خواص گل درمانی می‌تواند بسیار جالب، زیبا و حتی شگفت‌انگیز هم باشد. علا‌وه بر گردشگران علمی گل‌فشان‌ها در ایران به ویژه در سواحل سیستان و بلوچستان می‌تواند برای سایر گردشگران بسیار جذاب باشد.
به منظور تحقق این مهم، لا‌زم است زیرساخت‌ها و امکانات و خدمات رفاهی و تسهیلا‌ت اقامتگاهی در این گونه نواحی ایجاد و زمینه جلب هر چه بیشتر گردشگران داخلی و خارجی فراهم شود.
● گل‌فشان‌های سیستان و بلوچستان
گل‌فشان‌های سیستان و بلوچستان بیشتر از نوع گل‌فشان‌های سرد و تکتونیکی هستند و در نوار ساحلی دریای عمان قرار گرفته‌اند و تاکنون ۱۲ مورد از آنها شناسایی شده است. گل فشان پیرگل در محدوده قله بزمان از توابع شهرستان ایرانشهر و با فاصله هوایی حدود ۳۰۰ کیومتر از دریای عمان قرار دارد.
مهمترین گل‌فشان‌های استان عبارتند از:
▪ گل‌فشان در ابول شرقی:
با ارتفاع ۱۰ متر از سطح زمین و با مخروط دایره‌ای، به قطر حدود ۹۰ متر در محدوده کوهی به همین نام و در جوار جلگه ساحلی دریای عمان قرار گرفته است که دامنه غربی آن از شیبی تندتر و دامنه جنوبی آن از شیب ملا‌یم‌تری برخوردار است.
▪ گل‌فشان درابول غربی:
این گل‌فشان نیز در همین محدوده قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح زمین حدود ۲۵ متر با دامنه تند و پرشیب خودنمایی می‌کند و یکی از مرتفع‌ترین گل‌فشان‌های منطقه به شمار می‌رود. روانه‌های گلی که از فعالیت سابق آن بر جای مانده در ۸ کیلومتری روستای ریمدان با قطر تقریبا ۱۰۰ متر تشکیل شده و دارای دامنههای تپه‌ای است.
▪ گل‌فشان سگاری:
در شمال شرقی روستای کلا‌نی و ریمدان و در وسط جلگه ساحلی واقع شده، ارتفاع آن حدود ۲۰ متر است و دهانه فرعی آن در ارتفاع ۱۵ متری واقع شده و روانه گلی آن دایره‌ای به قطر تقریبی ۸۰ متر را تشکیل داده است.
▪ گل‌فشان سیصاد:
در جنوب روستای متروکه سیصاد و در ساحل شرقی رودخانه باهوکلا‌ت و در جلگه ساحلی قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح زمین حدود ۱۰ متر بوده و مخروطی به قطر حدود ۵۰ متر را به وجود آورده است، روانه‌های گلی آن تیره رنگ و خاکستری است و دامنه شمالی که دهانه فعال در آن سمت قرا دارد، شیبی ملا‌یم و سایر دامنه‌ها که غیر فعال نیز هستند، شیبی به نسبت تند دارند.
▪ گل‌فشان سند میرسویان:
در شرق روستایی به همین نام قرار گرفته و در وسط جلگه صاف و هموار ساحلی با یک مخروط که دارای دهانه اصل به قطری حدود ۵/۳ متر بوده که آب و گل پس از جمع شدن در یک حوضچه به صورت روانه‌های گلی کاملا شل و رقیق از سمت دامنه شرقی آن به پایین سرازیر می‌شود. ارتفاع این گل‌فشان از سطح زمین حدود ۸ متر و قطر نهایی آن حدود ۷۰ متر است.
▪ گل‌فشان وشنام:
دارای ارتفاع حدود ۱۰ متر و مخروط اصلی ۵/۱ متر، در شعاع حدود ۱۰۰ متر از دهانه اصلی است که روانه‌های گلی آن سرازیر می‌شود و در فاصله حدود ۵ کیلومتری کوه‌های ملکی واقع شده است.
▪ گل‌فشان‌تلا‌ب:
در محدوده بین پزم و کنارک و در پشت سواحل بالا آمده این منطقه قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۰۰ متر و از زمین‌های اطراف حدود نیم متر است. محیط آن حدود ۳۰ متر و قطر دهانه حدود ۲۰ سانتی‌متر است.
▪ گل‌فشان پیرگل:
دارای ابعاد تقریبی ۲۰۰ متر شمالی جنوبی و عرض ۱۵۰ متر شرقی غربی بوده و ارتفاع آن از کف دره حدود ۴۰ متر است. در قسمت بالا‌ی تپه حدود ۲۰ مخروط قدیمی و خاموش وجود دارد که در شرق آتشفشان بزمان و با فاصله هوایی حدود ۳۰۰ کیلومتر از دریای عمان قرار گرفته است.
دامنههای آن به صورت مخروط‌های کوچک از پایین تا بالا کشیده شده و حدود ۸ دهانه فعال با قطر یک تا ۵/۱ متر بوده و در آن چندین شکاف که گاز و گل با فشار زیاد از آنها بالا آمده و ۳ تا ۴ متر دورتر از شکاف پخش می‌شود وجود دارد.
▪ گل‌فشان بربرک:
در ۳ کیلومتری سمت چپ جاده کهیر، زرآباد در وسط یک جلگه ساحلی واقع شده و مخروط فعلی آن از سطح جلگه ساحلی حدود ۲۵ متر ارتفاع دارد و در شرایط موجود ۱۴ دهانه خاموش و یک دهانه فعال در دامنه شرقی دارد. در حال حاضر مخروطی با قطر تقریبی ۴۰۰ تا ۴۵۰ متر در پیرامون آن تشکیل شده و آب و گل رقیق از دهانه آن خارج و به صورت جویی از گل‌های شل و آبکی به پایین دامنه سرازیر شده و تا فاصله ۳۰۰ متری از دهانه اصلی گسترش می‌یابد.
▪ گل‌فشان عین:
در فاصله ۷ کیلومتری شمال غربی روستای تران و ۱۰ کیلومتری جاده کهیر، زرآباد قرار گرفته و از سطح دریا با حدود ۸۰ متر فاصله است و مخروطی حدود ۵/۱ متر از سطح زمین دارد، قطر دهانه آن حدود ۴۰ متر است و فوران گل در داخل حوضچه به طور دائم و پشت سر هم صورت می‌گیرد و هیچگاه جوشش گل متوقف نمی‌شود.
▪ گل‌فشان تایگ:
به صورت مخروطی مستقل در جلگه ساحلی و سمت راست جاده کهیر تنگ قرار دارد و بزرگترین و مشهورترین گل‌فشان منطقه و ایران است و از سطح زمین حدود ۳۰ متر و از سطح دریا حدود ۵/۶ متر ارتفاع دارد. خروج گل از آن به فاصله ۲ تا ۵ دقیقه یک بار با حباب‌های تقریبا بزرگی از گل خاکستری که از دهانه آن خارج می‌شود، صورت می‌گیرد هیچگونه بخار آبی به همراه نداشته و صدای انفجار خفیفی شبیه شلیک تفنگ از آن شنیده می‌شود. قطر دهانه آن حدود ۱۰ متر و عمق دهانه آن حدود ۴ متر بوده و بخشی از دهانه قدیمی آن به صورت پرتگاهی در اطراف دهانه فعلی قابل مشاهده است.گل‌فشان آب ▪ بادکشی: دارای مواد خروجی به صورت گل و لجن به همراه آب و دارای ارتفاعی بیش از ۸۰ متر بوده و از سطح زمین حدود یک متر ارتفاع دارد و در ۱۲ کیلومتری روستای کاشی ققرار گرفته است. دهانه اصلی گل فشان به وسیله نی پوشیده شده و خود گل فشان در زمین به نسبت مسطح جلگه‌ای ساحلی واقع شده و مخروط آن قطری حدود ۶۰ متر دارد.
منبع:نشریه پارس
منبع : روزنامه حیات نو
