فریدریش انگلس، سرمایهداری که به طبقه خود خیانت کرد
ساعت 24- به نقش فریدریش انگلس در تکوین و تکامل اندیشههای مارکس غالبا کمبها داده شده و نام وی در تاریخ اندیشه، همواره در سایهی آوازهی یار نزدیکاش قرار داشته است. ۲۸ نوامبر ۲۰۲۰، دویستمین زادروز این متفکر آلمانی است.اگر بتوان آموزههای کمونیسم را بر دو ستون اصلی «ماتریالیسم تاریخی» و «ماتریالیسم دیالکتیک» استوار ساخت، میتوان گفت که سازندهی ستون اول کارل مارکس، و سازندهی ستون دوم، دوست و همفکر وی فریدریش انگلس بوده است
انگلس از سال ۱۸۴۴ شروع به همکاری با کارل مارکس و «آرنولد روگه» کرد که در پاریس «سالنامهی آلمان و فرانسه» را منتشر میکردند. در همین ایام، سفر او به پاریس و دیدار دوباره با مارکس، به دوستی و همکاری ژرفی میان آن دو انجامید که تا پایان عمر ادامه داشت. میان آن دو ۱۴۰۰ نامه رد و بدل شده است.مارکس و انگلس در سال ۱۸۴۷ طرحی ارائه کردند که مبانی کمونیسم را توضیح داده بود. در پی آن «اتحادیهی کمونیستها» را در لندن و سرانجام «انجمن کارگران آلمان» را در بروکسل بنیاد گذاشتند. آن دو یک سال پس از آن «مانیفست حزب کمونیست» را منتشر کردند که در آن کارگران جهان به اتحاد برای پایان دادن به نظام بهرهکشی فراخوانده شده بودند. این کتاب تا کنون به بیشتر زبانهای دنیا ترجمه شده است.
انگلس در جریان انقلاب سال ۱۸۴۸ در آلمان، برای روزنامهی «راینیشه» در کلن کار میکرد و در همان سال ناچار شد از بیم پیگرد به سوئیس بگریزد. پس از بازگشت به آلمان، فعالانه در دامن زدن به موج دوم انقلاب شرکت داشت. ولی پس از ناکامی جنبش انقلابی، با کشتی از طریق جنوا به لندن گریخت.انگلس از سال ۱۸۵۰ به مدت بیست سال به عنوان شریک کارخانهی پدری در منچستر کار میکرد. وضع مالی خوب او باعث شد تا بتواند از دوست نزدیکش کارل مارکس پشتیبانی مالی کند. همزمان به فعالیتهای نگارشی خود ادامه میداد. سلسله مقالههای سیاسی تحت عنوان «انقلاب و ضدانقلاب در آلمان» که در روزنامههای وقت آلمان و اتریش منتشر شد و تا مدتها به مارکس نسبت داه میشد همه به قلم فریدریش انگلس بود.فشارهای اخلاقی جامعهی آن زمان باعث شد که انگلس در سال ۱۸۵۱ برای حفظ آبروی مارکس ادعا کند پدر فرزندی است که از رابطهی غیرزناشویی میان مارکس و «هلنا دموت» خانهدار او به وجود آمده بود .پس از انتشار نخستین جلد کتاب «سرمایه» در سال ۱۸۶۷، انگلس با دادن آگهیهای تبلیغاتی در روزنامههای گوناگون، تلاش کرد توجه محافل روشنفکری را به این اثر مارکس جلب کند. وی در سال ۱۸۶۹ سهم خود را از کارخانهی پدری فروخت تا به عنوان مردی مرفه در نزدیکی منزل مارکس در لندن اقامت گزیند و یکسره به کارهای نگارشی و پژوهشی بپردازد. در سالهای پس از آن بیش از ۶۰ مقاله در مجلهی انگلیسی «پال مال» دربارهی جنگ میان فرانسه و آلمان نوشت.
فعالیت نظری و عملی برای جنبش کارگری
انگلس در فاصلهی سال های ۱۸۷۶ تا ۷۸ کتاب مشهور خود «آنتی دورینگ» را به نگارش درآورد که نوعی انسیکلوپدی مارکسیستی است. وی در این کتاب که نام واقعی آن «آقای اویگن دورینگ علم را دگرگون میکند» است، به نقد اندیشههای یک استاد دانشگاه پرداخته که به باور انگلس دیدگاههایی «ارتجاعی» و «خردهبورژوایی» دربارهی سوسیالیسم تبلیغ میکرده است.انگلس در سال ۱۸۷۸ یک روز پیش از مرگ معشوقه و شریک درازمدت زندگیاش «لیزی بورنز»، با وی رسما ازدواج کرد. در سال ۱۸۸۲ کتاب «تکامل سوسیالیسم از پندار به علم» را منتشر ساخت. وی پس از مرگ مارکس در سال ۱۸۸۳در لندن ماند تا کار تنظیم و ویراست جلد دوم کتاب «سرمایه» را پیش برد. این اثر در سال ۱۸۸۵ منتشر شد. یک سال پیش از آن انگلس با انتشار کتابی به نام «منشاء خانواده. مالکیت خصوصی و دولت»، نظریههای مارکس دربارهی «ماتریالیسم تاریخی» را دربارهی اشکال ابتدایی جوامع انسانی به کار بسته بود.در سال ۱۸۸۸ یکی از معروفترین رسالههای انگلس به نام «لودویگ فویرباخ و پایان فلسفهی کلاسیک آلمانی» منتشر شد که وی در آن پرسشهای بنیادین «سوسیالیسم علمی» را مورد بحث و بررسی قرار داده و نمایندگان فلسفهی رسمی در آلمان را «اندیشهپردازان دولت بورژوایی» خوانده است.انگلس در سال ۱۸۹۰ پس از لغو «قانون سوسیالیستها» در آلمان که قانونی برضد فعالیتهای پیشگامان جنبش کارگری بود، فعالانه در حیات حزب سوسیال دمکرات آلمان شرکت کرد و در همکاری با کارل کائوتسکی و آگوست ببل دو تن از رهبران جنبش کارگری، در تدوین برنامهی «ارفورت» این حزب نقش داشت. در سال ۱۸۹۳ ریاست افتخاری «انترناسیونال دوم» را که در زوریخ برگزار شد برعهده گرفت.
انگلس در سال ۱۸۹۴ یعنی یک سال پیش از مرگ، جلد سوم «سرمایه» را آمادهی انتشار کرد. وی که از مکاتبات خود با مارکس برای تکمیل و تنظیم این کتاب سود برده بود، در دیباچهای بر آن، از دشواریهای فراوان آمادهسازی این اثر کارل مارکس یاد کرده است.فریدریش انگلس در تاریخ پنجم اوت ۱۸۹۵ پس از یک بیماری کوتاه مدت در لندن چشم از جهان فروبست. وی در وصیتنامهی خود، بخش بزرگ ثروت چشمگیرش را به جنبش کارگری و سوسیال دمکراسی آلمان بخشیده بود.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.