لاستیکی که جویده شد!

وقتی خیلی خوشحال و هیجان زده و در پوستش نمی گنجید آدامس خود را با شدت هرچه تمام تر می جویید و حتی لحظه ای هم به ماهیچه های صورتش استراحت نمی داد!
زمان افسردگی وناراحتی هم، جویدن آدامس را ترک نمی کرد. چند لحظه با شدت دندان هایش را بر روی آن می گذاشت و لحظاتی بعد در سکوتی که تمام وجودش را می گرفت، تکه آدامس را در گوشه ای از دهان نگه می داشت و به فکر فرو می رفت و این دو تکرار می شد و به قول ورزشکاران «اینتروال» عمل می کرد!
آنقدر به جویدن آدامس عادت کرده بود که در بعضی شرایط و ارتباطات اجتماعی هم آن را ترک نمی کرد. سرکلاس درس آرام و قرار نداشت. حتی حرمت استاد وهمکلاسی ها را هم حفظ نمی کرد و...
خلاصه اینکه این حرکت جزئی از فعالیت های روزانه اش! شده بود و خریدن آدامس هم بخشی از مخارج ماهانه!
... یادش بخیر وقتی بچه بودیم با حداقل پولی که در جیب داشتیم (حتی در حد یک سکه کم ارزش) می توانستیم به راحتی آدامس بخریم، اما این روزها برای خرید آدامس های متنوع و رنگارنگ موجود در مغازه ها باید سراغ اسکناس های کیف و جیب رفت!
آدامس از دیروز تا امروز
مطالعات و تحقیقات اخیر در زمینه مصرف آدامس نشان می دهد که ، برخلاف تصور، این رسم و عادت قدیمی منحصر به مردم آمریکا نیست. (گرچه آنها در این زمینه حرف اول را می زنند!)
گفته می شود یونانیان قدیم عاشق جویدن ماده ای چسبنده بودند که از صمغ درخت mastic به دست می آمد و آن را (mastiche) می نامیدند. آنها جویدن این صمغ را بسیار مفید و آن را علاج بخش بیماری های خود می دانستند.
مطالعات وتحقیقات بیشتر در شواهد تاریخی نشان می دهد علاوه بر یونانیان مردم دیگری هم از ترکیب این صمغ به همراه موم، برای جویدن استفاده می کرده اند. (که اگر به معنای لغوی آنچه آنها به عنوان آدامس مصرف می کردند «mastiche» توجه کنید متوجه مترادف بودن این کلمه با جویدن می شوید)
بعدها قبیله بزرگی از سرخ پوستان آمریکای مرکزی نیز شیره خشک شده درخت Sapodilla را می جویدند و به آن (chicle)می گفتند. گرچه این قبیله و بسیاری از عادات و رسوم آن از بین رفت اما رسم آدامس جویدن ایشان همچنان باقی ماند. تا اینکه در حدود قرن ۱۹ بعد از آنکه سالیان زیادصمغ درختان مختلف جویده شد. نخستین آدامس دست ساز و کارخانه ای تولید شد.
تولید آدامس امروزی که از سال ۱۸۶۹ آغاز شد. تقریباً بدون تصمیم گیری و برنامه ریزی های خاص بود. یک ژنرال مکزیکی به نام «Antonio lopez de santa Anna» به دنبال یافتن ماده ای بود تا بتواند در تولید لاستیک از آن استفاده کند. با تصور اینکه (chicle) که سال های سال به عنوان آدامس مصرف می شد، می تواند جایگزین مناسبی باشد. نظریه اش را با یک مخترع آمریکایی به نام (Thomas Adams) در میان گذاشت و از او خواست در این کار به او کمک کند.
آقای آدامس پس از در اختیار گرفتن مقادیر زیادی از «chicle» حدود یک سال روی آن آزمایش کرد، اما سرانجام از این کار دست کشید و نتوانست کاری انجام دهد.
پس ازعدم موفقیت تصمیم گرفت باقیمانده «chicle» موجود را که از ژنرال مکزیکی گرفته بود به رودخانه بریزد اما قبل از انجام این عمل به مغازه دارو فروشی نزدیک آزمایشگاهی رفت وبر حسب تصادف با دختر بچه ای برخوردکرد که سخت مشغول جویدن آدامس بود و برای خرید آدامس دیگری آماده بود. با مشاهده آن دختر «دکتر آدامس» به فکر تولید نوع جدیدی از آدامس با استفاده از مواد موجود برای ساخت لاستیک مورد نظر ژنرال مکزیکی افتاد و پیش از هر اقدامی با داروساز آن مغازه صحبت کرد و او را ترغیب به سفارش خرید آدامس آینده کرد. سپس به سراغ ۲ پسرش رفت وبه همراه آنها شروع به تولید آنچه پس از هزار سال مصرف مجددآً کشف شده بود کرد.
اینگونه شد که آدامس توسط دکتر آدامس به علاقه مندان این رشته هنری ورزشی تقدیم شد.(خدا نکند یکی از معتادین به آن شاگرد کلاس معلمی باشد!!)
آدامس و سلامت؟!
آیا آدامس برای سلامت دندان های ما مفید است و مانع کرم خوردگی و پوسیدگی آنها می شود؟ (با توجه به تبلیغات سازندگان آن).
برای پاسخ به این پرسش بهتر است بطور مختصر با نحوه پوسیدگی دندان آشنا شویم:
فساد دندان
مدت بسیار کوتاهی پس از مسواک زدن، لایه ای سخت و چسبناک از باکتری ها در سطح دندان می نشیند.وقتی غذا یا نوشیدنی شیرینی می خوریم و یا می نوشیم. باکتری ها این قند را به انرژی موردنیاز خود تبدیل می کنند و در همان زمان اسید تولید می شود. اسید به وجود آمده باعث برداشته شدن مواد معدنی از قسمت سخت دندان (مینا) می شود و در فرآیندی که (demineralization) نام دارد. سطح مینا نرم شده و نهایتآً فساد دندان ایجاد می شود.
بزاق ما مایعی آبکی است که به بیرون زدن مواد غذایی از میان دندان ها و خنثی کردن اسید موجود بر روی آنها کمک می کند. در ضمن اینکه مواد معدنی خارج شده از سطح مینا را مجدداً بر روی دندان می نشاند.
برداشتن و جایگزین شدن مواد معدنی مینا هر بار که چیز شیرینی می خوریم تکرار می شود و این نبرد بطور دائم بین اسید موجود در دهان و بزاق ادامه دارد. اگر خوراکی ها یا نوشیدنی های شیرین را به میزان زیاد و مکرر استفاده کنیم. بزاق فرصت کافی برای جایگزین کردن مواد معدنی ندارد و مینای دندان به تدریج ضعیف شده دندان فاسد می شود.
آدامس و کرم خوردگی دندان
مطالعات نشان می دهد که جویدن آدامس می تواند تأثیرات مستقیم و مثبتی بر دندان های ما داشته باشد وبا تولید بزاق و افزایش جریان بزاقی (با توجه به توضیحات ذکر شده) به عنوان ماده ای طبیعی از سطح دندان ها محافظت کند و اسید تولید شده توسط باکتری هارا خنثی می نماید.
و مهمتر از همه در کسانیکه قادر به تولید و ترشح میزان کافی بزاق نیستند،هم استفاده از آن روش خوبی است.
آدامس و تأثیرات منفی و نکات ایمنی
۱ - جویدن آدامس باعث فرسودگی عادی اما غیر ضروری غضروفی که شوک گیر مفصل فک است می شود. آسیب دیدگی این ناحیه باعث ایجاد درد و ناراحتی می شود.
۲ - برای جویدن آدامس ۸ ماهیچه مختلف صورت، به کار گرفته می شود. جویدن های غیرضروری می تواند باعث ایجاد فشار مزمن بر روی ۲ ماهیچه ای نزدیک گیجگاه شود که این فشار به اعصاب آن منطقه از سر منتقل شده و نهایتاً عامل سردرد مزمن و متناوب می شود.
۳ - شما در دهان خود ۶ عدد غده بزاقی دارید که تحریک آنها باعث تولید و ترشح بزاق در هنگام جویدن می شود. ایجاد جریان پیوسته ای از بزاق در حین جویدن آدامس اتلاف انرژی و منابعی است که در غیر این صورت صرف فعالیت متابولیک طبیعی می شود.
۴ - از آنجایی که به اکثر آدامس ها مواد شیرین کننده و شکر اضافه می شود که برای دندان مضر است اگر در مصرف آدامس زیاده روی کنید یا مدت کوتاهی بعد از در دهان گذاشتن آن را بیرون بیندازید اجازه نمی دهید بزاق به میزان مناسب تولید شود تا مواد شیرین باقیمانده از آدامس بر سطح دندان هایتان را پاک کند.بنابراین توجه داشته باشید که این نوع آدامس را حداقل ۲۰ دقیقه بجوید.
اقدام به جویدن آدامس صرفاً یک انتخاب شخصی است.توصیه می شود در صورت عادت به این کار از آدامس های بدون قند استفاده کنید و پس از استفاده آنها حداقل دهان خود را با آب بشویید و در صورت امکان آدامس های حاوی (Xylitol) مصرف کنید.
«Xylitol» چیست؟
این ماده شیرین کننده مصنوعی آدامس است. که احتمال می دهند مستقیماً باعث جلوگیری از پوسیدگی دندان شود. مکانیسم دقیق عملکرد این ماده مشخص نیست اما به نظر می رسد به عنوان عامل بازدارنده رشد باکتری ها خصوصاً (Streptococcus mutans) که باکتری اصلی در پوسیدگی دندان است باشد.
آدامس های حاوی این ماده ترشح بزاق را تا ۳۰۰ درصد افزایش می دهد. پس در انتخاب آدامس با دندانهایتان مهربان باشید!
مینو ضابطیان ـ Minoozabetian@yahoo.com